فیبر رژیم غذایی، سرعت عبور و توسعه دستگاه گوارش

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ تأثیرات افزودن فیبر روی زمان حمل ونقل مواد هضمی و توسعه اندام‌های گوارشی بستگی به خواص فیزیکی و سطح فیبر اضافه شده به جیره دارد (باخ نادسن، ۲۰۰۱).

در این رابطه، الیاف نامحلول مانند الیاف موجود در پوسته جوی دوسر (Oat hulls) طول روده کوچک را کاهش می‌دهد و باعث تحریک فعالیت سنگدان و افزایش محتویات آن می‌شود (خیمنز مورنو و همکاران، a ۲۰۰۹؛ گونزالس آلوارادو و همکاران، ۲۰۰۷: هتلند و اسویهوس، ۲۰۰۱) و زمان حمل ونقل مواد از روده کاهش می‌یابد، که ممکن است نشان‌دهنده بهبود عملکرد دستگاه گوارش باشد.

نرخ عبور سریع‌تر با تغذیه فیبر نامحلول ممکن است باعدم وجود ساختار فیزیکی مانند سلولز میکرو کریستاله (کائو و همکاران، ۱۹۹۸) پا آسیاب ریز فیبر مرتبط باشد (هتلند و اسویهوس ۲۰۰۱)، ذرات فیبر درشت نسبت به ذرات فیبر ریز برای مدت زمان طولانی‌تری در سنگدان باقی می‌مانند.

تجمع ذرات فیبر درشت باعث تحریک فعالیت آسیاب سنگدان می‌گردد، تنظیم بهتر جریان خوراک به روده و ترشح بالاتر آنزیم‌های گوارشی را مقدور می‌سازد.

جوجه با افزایش حجم و وزن دستگاه گوارش خود، رژیم غذایی غنی از فیبر خود را انطباق می‌دهد (ها کانسون و همکاران، ۱۹۷۸: گونزالس - آلوارادو و همکاران، ۲۰۰۸).

اثر فیبر در پر کردن روده بستگی به نوع و سطح گنجاندن فیبر و بخش مورد بررسی از دستگاه گوارش دارد.

افزایش در مصرف فیبر در رژیم غذایی مقدار پر کردن روده را افزایش می‌دهد و باعث اتساع فیزیکی دیواره‌های دستگاه گوارش و افزایش همزمان در اندازه و ظرفیت روده می‌شود.

افزایش اندازه اندام‌های گوارشی ممکن است نشان‌دهنده هیپرتروفی بافت روده باشد (یورگنسن و همکاران، ۱۹۹۹).

هایپرتروفی اندام‌های احشایی مانند دستگاه گوارش، باعث صرف هزینه‌های انرژی بالاتری در ارتباط با بازده لاشه می‌شود ( آنوگوا و همکاران، ۱۹۸۹).

همچنین، فقدان فیبر در رژیم غذایی ممکن است باعث اتساع و توسعه ضعیف دیواره‌های پیش‌معده و سنگدان شود (اسویهوس و همکاران، ۲۰۱۱)، که ممکن است قابلیت آنها را تحت تأثیر قرار دهد پیش‌معده آسیب‌دیده بزرگ‌شده متورم و پر از مایع و خوراک است و اغلب در طول تخلیه کردن محتویات، باعث آلودگی لاشه و زیان اقتصادی مهمی می‌شود (هاف و همکاران، ۲۰۰۱).

از سوی دیگر، گنجاندن ساختاری فیبر جیره (DF) اندازه و ظرفیت سنگدان را افزایش می‌دهد. سنگدان مسئول خرد کردن کامل خوراک و تنظیم جریان مناسب خوراک و همچنین تحرک کل دستگاه گوارش است.

دوک (۱۹۹۲)، هتلند و همکاران (۲۰۰۳) و ساکرانی و همکاران (۲۰۱۲) نشان داده‌اند که آتروفی سنگدان بازگشت کیموس روده‌ها را کاهش می‌دهد، فرآیندهای گوارشی را مخدوش و عملکرد را کاهش می‌دهد.

درمقابل، پیش‌معده و سنگدان به‌خوبی توسعه یافته، ترشح HCI و رفلاکس‌های روده‌ای را افزایش می‌دهد که قرارگیری مجدد مواد هضمی در معرض پپسین را افزایش، تسهیل مخلوط کردن خوراک با آنزیم‌های درونی را افزایش می‌دهد.

دامنه اثرات گنجاندن فیبر در فیزیولوژی و توسعه اندام‌های گوارشی نه تنها به ماهیت و اندازه ذرات منبع فیبر (خیمنز مورنو و همکاران، ۲۰۱۰) بلکه سطح فیبر بستگی دارد (خیمنز مورنو و همکاران، ۲۰۱۱a؛ ۲۰۱۳b).

بیشتر بدانیم:
دلایل بروز فرسایش سنگدان در سیستم پرورش طیور
مصرف تفاله چغندرقند در جیره غذایی دام
تأثیر پروبایوتیک‌ها روی رشد مرغ‌های گوشتی

خیمنز مورنو و همکاران (b۲۰۱۳) گزارش دادند که تأثیر افزودن فیبر در بزرگ شدن دستگاه گوارش با تفاله چغندرقند (Suger beet pulp) نسبت به پوسته جو دو سر بیشتر مشهود بود، یافته‌ای که می‌تواند به محتوای پکتین بالاتر تفاله چغندرقند مرتبط باشند.

ذرات فیبر محلول مانند فیبر تفاله چغندر، مقادیر بالایی از آب نگهداری کرده و هنگام عبور از دستگاه گوارش متورم می‌گردد، و افزایش حجم مواد هضمی، باعث اتساع فیزیکی دیواره‌های دستگاه گوارش و افزایش همزمان در اندازه آن می‌شود.

خیمنز مورنو و همکاران (۲۰۰۹a) مشاهده کردند که کیموس با محتوای بالای پکتین ممکن است با افزایش در اندازه و محتویات آن اتساع بیشتر پیش‌معده را ایجاد کند و ذرات الیاف درشت به‌صورت انتخابی در سنگدان باقی می‌مانند که آسیاب کامل و یک جریان خوراک به‌خوبی تنظیم شده و ترشح آنزیم‌های گوارشی را تضمین می‌کند.

خیمنز مورنو و همکاران (۲۰۱۰) گزارش کردند که گنجاندن ۳ درصد تفاله چغندرقند با پوسته جو دو سر اما نه سلولز میکرو کریستاله، وزن سنگدان را در جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با نوع رژیم‌های غذایی مشابه افزایش داده است.

گنجاندن سلولز منجر به اندازه نسبی و مواد هضمی محتوای سنگدان در مقایسه با جوجه‌های شاهد گردید.

سلولز یک منبع فیبر بسیار نامحلول با اندازه ذرات بسیار کم، ظرفیت نگهداری آب پایین، و ظرفیت نورم با آب پایین است. به‌دلیل فقدان ساختار فیزیکی، ذرات سلولز انباشته نمی‌شوند و عملکرد سنگدان را تحریک نمی‌کند.

درنتیجه، گنجاندن سلولز هیچ افزایشی در اندازه اندام‌های گوارشی ایجاد نمی‌کند و با pH سنگدان را کاهش نمی‌دهد.

پوسته جو دوسر دارای محتوای لیگنین بالا است و بنابراین، رژیم‌های غذایی حاوی پوسته جو دو سر نسبت به تفاله چغندرقند به خرد شدن مقاوم‌تر هستند.

درنتیجه، ذرات پوسته جو دو سر موافق با محتوای ماده خشک بالاتر مشاهده شده می‌تواند برای مدت طولانی‌تری در سنگدان باقی بماند.

تجمع ذرات پوسته جو دو سر فعالیت سایش سنگدان را تحریک ، توسعه بهتر لایه‌های عضلانی را اجازه می‌دهد و باعث افزایش اندازه عضو می‌گردد (گونزالس آلوارادو و همکاران، ۲۰۰۸)

پکتین تفاله چغندرقند توسط حلالیت بالا، نگهداری آب و ظرفیت تورم بالا، حجم مواد هضمی را افزایش می‌دهد که به نوبه خود ممکن است اتساع فیزیکی دیوار پیش‌معده و افزایش هم‌زمان را در اندازه اندام ایجاد کند علاوه بر این، از آنجایی‌که ذرات تفاله چغندرقند متورم و افزایش در اندازه یافته است، آنها برای مدت زمان طولانی‌تر در سنگدان باقی می‌مانند.

درنتیجه محتوای مواد هضمی و اندازه سنگدان افزایش یافته و pH سنگدان در پرندگان تغذیه شده با جیره تفاله چغندر کاهش یافت.

در مطالعه اخیر، خیمنز مورنو و همکاران (a ۲۰۱۱) در ۳ جوجه پرورش‌یافته در بستر با گنجاندن ۵ درصد پوسته جو دو سر و یا تفاله چغندر قند در جیره آنها، افزایش وزن سنگدان و محتویات آن و کاهش pH سنگدان (جدول 1) گزارش شده است.

جدول ۱- اثرات گنجاندن ۵ پوسته یولاف با تفاله چغندرقند روی ویژگی‌ها و محتوای سنگدان جوجه‌های گوشتی پرورش‌یافته روی بستر در سن ۳۶ روزگی.
منبع فیبر	کنترل*	پوسته جودوسر	تفاله چغندرقند	SEM***	احتمال
وزن خالی (درصد وزن بدن)	0/74b	1/41a	1/27a	0/06	>0/001
محتویات هضمی (درصد از اندام پر)	26/1c	34/6b	49/1a	1/82	>0/001
pH هضمی	3/25a	2/08b	2/29b	0/23	>0/001
فیبر شوینده خنثی (NDF)	25/1b	66/4a	23/9b	1/59	>0/001
فیبر شوینده اسیدی (ADF)	11/6b	31/8a	12/1b	0/94	>0/001
لیگنین شوینده اسیدی (ADL)	2/3b	5/7a	1/4b	0/17	>0/001
abc: حروف مشابه در یک ستون دارای تفاوت معنی داری هستند (0/05 ≥P). * تراشه چوب به‌عنوان بستر استفاده شده است. ** جیره کنترل دربرگیرنده 1/6٪ فیبر خام بود. آن به‌وسیله ۵٪ پوسته جودوسر یا تفاله چغندرقند منطبق بر تیمار رقیق شده بود. *** تعداد ۷ تکرار پن با حضور ۱۰ پرنده در هر تیمار برای وزن نسبی خالی، محتویات هضمی و pH هضمی سنگدان و ۴ تکرار پن با حضور ۱۰ پرندهدر هر تیمار برای میزان شکست فیبری.

همچنین، این محققان گزارش دادند که فیبر شوینده خنثی و اسیدی و محتوای لیگنین (بر اساس ماده خشک) در سنگدان حاوی جو دو سر نسبت به تفاله چغندر بالاتر بود که نشان می‌دهد که ذرات جو دو سر نسبت به ذرات تفاله چغندرقند برای مدت طولانی‌تری باقی می‌مانند که به نوبه خود ممکن است منجر به افزایش ترشحات هیدروکلریک پیش‌معده شود.

خیمنز مورنو و همکاران (a۲۰۱۱) گزارش دادند که وزن سنگدان هنگامی که پوسته نخود تا 7/5 درصد به یک رژیم غذایی کم فیبر افزوده شده است، افزایش یافته است.

با این‌حال، pH سنگدان با گنجاندن 2/5درصد پوسته نخود کاهش یافته بود ولی با افزایش بیشتر پوسته نخود مطابق با مقدار ماده خشک بالاتر، هیچ تغییری بیشتر در این ارگان مشاهده نشد (شکل 1)

شکل 1- اثرات گنجاندن پوسته نخود بر روی وزن نسبی (درصد وزن کل) سنگدان خالی (نمودار a) و pH هضمی سنگدان (نمودار b) در جوجه‌های گوشتی از سنین ۱ تا ۱۸ روزگی (تعداد ۶ تکرار قفس با حضور ۱۲ جوجه در هر تیمار).

 

خرد کردن مواد تشکیل‌دهنده فیبری خوراک ممکن است ساختار اصلی فیبر و درنتیجه، خواص فیزیکوشیمیایی مواد هضمی، نرخ عبور و توسعه دستگاه گوارش را تغییر دهد (امراه و همکاران، ۲۰۰۷؛ خیمنز مورنو و همکاران، ۲۰۱۰).

پوسته جو دوسر درشت آسیاب شده، عبور خوراک را در مقایسه با پوسته جو دوسر ریز آسیاب افزایش می‌دهد (هتلند و اسویهوس، ۲۰۰۱).

اثر تحریک‌کنندگی ذرات درشت نامحلول بر روی عملکرد سنگدان، به‌ویژه انقباضات مکرر و قدرتمند و پس از آن تغییرات فشار داخل مجرای لومن که آنها ایجاد می‌کنند، منجر به افزایش بروز رفلاکس معده و بهبود قابلیت هضم مواد غذایی می‌شود (هتلند و همکاران، ۲۰۰۳؛ سهاکرانی و همکاران، ۲۰۱۲).

درمقابل، فیبر ریز آسیاب‌شده ممکن است عملکرد سنگدان را مختل و قابلیت هضم مواد غذایی را کاهش دهد.

در این رابطه، خیمنز - مورنو و همکاران (۲۰۱۰) اثر نوع و اندازه ذرات فیبر را در رژیم غذایی بر صفات گوارش و عملکرد رشد جوجه از ۱تا ۲۱ روزگی مورد مطالعه قرار دادند.

رژیم غذایی شاهد شامل 3٪ سپیولیت (Sepiolite) و 1/54درصد فیبر خام (CF) بود، در سایر جیره‌ها (WT/WT) سپیولیت جیره شاهد توسط سلولز میکرو کریستاله یا با پوسته جو دو سر با تفاله چغندرقند آسیاب شده از طریق بک نوری نمایش 0/5 یا 2/0میلی‌متری جایگزین گردید.

این محققان مشاهده کردند که جوجه گوشتی تغذیه‌شده با جیره پوسته‌های ریز جو دو سر، وزن سنگدان و pH مشابهی را نشان دادند که پیشنهاد می‌کند که ذرات ریز پوسته جو دو سر، باقی بمانند و تا حدودی پاسخ بکسانی مطابق با یافته‌های ساکرانی و همکاران ایجاد کردند (۲۰۱۲).

برعکس، جوجه‌های تغذیه‌شده با جیره تفاله چغندرقند، سنگدان سبک‌تر اما محتوای بالاتری داشتند که نشان می‌دهد آسباب تفاله چغندرقند منجر به از دست دادن سایش مکانیکی دیوارهای سنگدان شده است.

هنگامی که این دو منابع فیبر ریز آسیاب شدند، تفاله چغندرقند ساختار فیزیکی خود را ازدست داد. در حالی‌که پوسته جو دو سر ساختار فیزیکی خود را حفظ کرد.

درجه چوبی شدگی (لیگنینی شدن) و کشش Y یا مقاومت نسبت به خرد شدن منابع فیبر نامحلول نیز ممکن است ، ویژگی‌های دستگاه گوارش و عملکرد رشد جوجه را تحت تأثیر قرار دهد.

خیمنز مورنو و همکاران (اطلاعات منتشر نشده؛ جدول ۲) گزارش دادند که رقیق کردن یک جیره شاهد با افزایش پوسته جو دو سر، پوسته آفتابگردان و با پوسته برنج (۰ تا ۵٪) وزن سنگدان را افزایش و pH سنگدان را کاهش داد؛ اثرات است که برای پوسته جو دو سر نسبت به پوسته برنج آشکارتر بود و برای آفتابگردان در موقعیت متوسط بود.

ذرات پوسته جو دو سر دوکی شکل، الاستیک‌تر (انعطاف‌پذیر) و مقاوم دربرابر خرد شدن بود در حالی که ذرات پوسته برنج و پوسته آفتابگردان مستطیل شکل، با سفتی بیشتر، و مقاومت ضعیفی به شکستگی به‌وسیله فشار در محیط آبی دارند.

جدول ۲- اثرات شکل خوراک و فیبر نامحلول بر روی عملکرد رشد، انرژی قابل متابولیسم جیره و خصوصیات سنگدان جوجه‌های گوشتی در سن ۲۱ روزگی
تیمار	df	عملکرد رشد			انرژی قابل متابولیسم در سن ۲۱ روزگی (kcal/kg)	خصوصیات سنگدان
		وزن‌گیری	مصرف خوراک (گرم در روز)	ضریب تبدیل غذایی		وزن خالص (%)	pH
شکل خوراک
مش		29/1b	37/3b	1/277b	3 260a	1/60a	3/47b
پلت		38/6a	48/1a	1/238a	3 244b	1/11b	4/13a
تیمار
کنترل *		32/9	41/9	1/237	3 203b	0/97e	4/31a
2/5درصد پوسته جو دوسر		34/0	42/9	1/264	3 258ab	1/39bc	3/70b
5 درصد پوسته جو دوسر		33/7	42/2	1/257	3 272a	1/69a	3/53b
2/5 درصد پوسته برنج		34/2	42/8	1/256	3 283a	1/32cd	3/80ab
۵ درصد پوسته برنج		34/7	43/0	1/264	3 237ab	1/39bc	3/92ab
2/5 درصد پوسته آفتابگردان		33/8	42/1	1/249	3 242ab	1/20d	3/75b
5 درصد پوسته آفتابگردان		33/7	42/2	1/252	3 265a	1/53ab	3/59b
SEM**		0/79	1/02	0/009	17	0/06	0/17
اثرات
شکل خوراک	1	0/001>	0/001>	0/001>	0/032	0/001>	0/001>
تیمار	6	0/309	0/231	0/159	0/006	0/001>	0/001>
گنجاندن فیبر
کنترل در مقایسه با فیبر	1	0/049	0/225	0/022	0/001	0/001>	0/001>
2/5 درصد درمقایسه با 5 درصد	1	0/916	0/771	0/432	0/793	0/001>	0/459
نوع فیبر	2	0/283	0/093	0/363	0/759	0/001>	0/068
میزان × نوع فیبر	2	0/651	0/297	0/502	0/059	0/008	0/313
شکل خوراک × تیمار	6	0/735	0/852	0/057	0/027	0/003	0/186
abc: حروف مشابه در هر ستون دارای تفاوت معنی‌داری هستند (0/05 ≥P). * جیره کنترل شامل 1/6 درصد فیبر خام بود. آن به‌وسیله 5% پوسته جو دو سریا تفاله چغندرقند رقیق شده بود. ** خطای استاندارد حاصل از میانگین (تعداد 6 تکرار قفس با حضور ۱۲ جوجه در هریک برای پارامترهای رشد و انرژی قابل متابولیسم و تعداد 4 تکرار در قفس با حضور ۲ جوجه در هریک برای خصوصیات سنگدان).

 

بنابراین، انتظار می‌رود که ذرات پوسته جو دو سر برای یک زمان طولانی در سنگدان باقی خواهد ماند و منجر به سایش مکانیکی بالاتر دیوار سنگدان و اندازه بیشتر این اندام می‌شود.

برعکس، پوسته‌های برنج محتویات سیلیس بالایی دارند که باعث فرسایش لایه کویلین سنگدان در هنگامی می‌شود که جوجه‌های گوشتی مقادیر بالایی از این پوسته را برای مدت طولانی مصرف کنند.

پلت کردن اندازه ذرات خوراک را کاهش و ساختار خوراک را تغییر می‌دهد که ویژگی‌های دستگاه گوارش و عملکرد رشد جوجه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

پلت ممکن است خواص عملکردی (ویسکوزیته، اتصال، مقاومت دربرابر) اجزای فیبر (توماس و همکاران، ۱۹۹۸) و درنتیجه، پاسخ جوجه به گنجاندن فیبر را تغییر دهد.

در این رابطه، خیمنز - مورنو و همکاران (اطلاعات چاپ نشده) نشان دادند که رقیق کردن جیره جوجه‌های گوشتی با افزایش سطح گنجاندن فیبر نامحلول (۰ تا ۵٪) وزن سنگدان را افزایش داد.

این اثر در رژیم غذایی مش نسبت به جیره‌های پلت‌شده و در جیره‌های حاوی پوسته‌های جو دوسر نسبت به جیره‌های حاوی پوسته آفتابگردان بیشتر مشهود بود (شکل ۲).

احتمالا، ساختار و خواص عملکرد فیبر نامحلول ممکن است پس از پلت تغییر یافته باشد.

شکل ۲- اثرات شکل خوراک و گنجاندن فیبر نامحلول بر روی وزن نسبی (درصدی از وزن کل) سنگدان خالی در جوجه‌های گوشتی ۲۱ روزه (تعداد ۴ تکرار قفس با حضور ۱۲ جوجه در هر تیمار)

تغییرات pH دستگاه گوارش (GIT)، به‌خصوص در قسمت فوقانی ممکن است به نفع فعالیت آنزیمی و جلوگیری از رشد قارچ در قسمت پایینی دستگاه گوارش باشد.

pH مواد هضمی دستگاه گوارش به محتوای مواد هضمی باقی مانده در اندام مربوط می‌شود. کاهش pH پیش‌معده در هنگام گنجاندن یک فیبر محلول مانند تفاله چغندر شده در رژیم غذایی مشاهده شده است ( خیمتز - مورنو و همکاران، b , c۲۰۰۹؛ خیمنز مورنو و همکاران، ۲۰۱۳b).

پیش‌معده به‌وسیله داشتن دیواره‌های بسیار قابل اتساع، نرخ سریع عبور خوراک و ظرفیت ذخیره‌سازی محدود (مورن، ۱۹۸۲) مشخص می‌شود.

ذرات تفاله چغندرقند برای نگهداری آب متورم می‌شوند، که می‌تواند ظرفیت خود را برای افزایش عبور خوراک پیش‌معده به سنگدان افزایش دهد گنجاندن فیبر ساختاری، pH سنگدان را کاهش می‌دهد که می‌تواند با افزایش محتویات گوارشی مرتبط باشد (خیمنز مورنو و همکاران، b، c۲۰۰۹؛ ساکرانی و همکاران، ۲۰۱۲؛ خیمنز مورنو و همکاران، ۲۰۱۳b).

کاهش pH سنگدان با گنجاندن فیبر احتمالاً ناشی از ترشح بالاتر هیدروکلراید از پیش‌معده و درنتیجه زمان ماندگاری طولانی‌تر مواد هضمی در سنگدان است.

مقالات علمی خیلی اندکی وجود دارد که اثرات افزایش فیبر رژیم غذایی را روی مواد هضمی روده پرندگان بررسی کرده باشد.

خیمنز مورنو و همکاران (۲۰۰۹) تغییرات pH دستگاه گوارش را در زمانی که ۳% پوسته جو دو سر درشت و با چغندرقند تفاله با سلولز میکرو به یک جیره کم فیبر برای جوجه‌های گوشتی اضافه شد ارزیابی کردند.

این محققان مشاهده کردند که گنجاندن فیبر، pH دوازدهه را درمقایسه با یافته‌های قسمت فوقانی دستگاه گوارش تحت تأثیر قرار نداده است.

تفاوت‌های pH مشاهده‌شده در میان منابع فیبر در قسمت فوقانی دستگاه گوارش در این بخش ناپدید شد، که نشان می‌دهد که ترشح نمک‌های صفراوی در جوجه‌های تغذیه شده با جیره‌های با جو دو سرو چغندر قند نسبت به جوجه‌های تغذیه‌شده با جیره‌های حاوی سلولز و شاهد بدون افزودن فیبر بالاتر بوده است (شکل ۳).

شکل ۳- اثرات افزودن ۳ ٪ منابع فیبری منتخب بر روی pH قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش جوجه‌های گوشتی در سن ۲۵ روزگی.

 

pH مواد هضمی از دوازدهه به ایلئوم کاهش یافت، میزان کاهش با سلولز نسبت به تفاله چغندر بارزتر بود. با این‌حال، در سکوم، pH توسط تفاله چغندر کاهش یافت که احتمالا به دلیل فیر تفاله چغندر بود که ممکن است توسط فلور بی‌هوازی ساکن در سکوم تخمیر شده باشد.

اثر فیبر در مورفولوژی‌های اپیتلیال وترن اور سلولی متغیر است و بستگی به ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی DF (فیبر غذایی)، سطح گنجاندن آنها، مدت زمان مصرف، سن، و محل در دستگاه گوارش دارد (ون در کلیس وای، ون ورست، ۱۹۹۳ ایجی و همکاران، ۲۰۰۱).

نسبت ارتفاع پرزها به عمق کریپت یک معیار مفید برای برآورد ظرفیت جذب روده کوچک است (مونتاگ و همکاران، ۲۰۰۳).

نسبت زیاد ارتفاع پرزها به عمق کریپت نشان‌دهنده عملکرد بهتر و بلوغ مخاط روده است. خیمنز مورنو و همکاران (۲۰۱۱a) بالاترین نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت را با گنجاندن 2/5درصد پوسته نخود در رژیم غذایی مشاهده کردند و افزایش به 7/5درصد پوسته نخود آن را دچار اختلال کرد.

در مطالعه دوم همان محققان (خیمنز مورنو و همکاران، b۲۰۱۳) مشاهده کرد که رقیق کردن یک جیره شاهد با افزایش تفاله چغندرقند اما نه با پوسته جو دو سر (0 تا 7/5درصد) سبب کاهش ارتفاع پرزهای و عمق کریپت شده و تمایل به کاهش نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت در جوجه‌های گوشتی با سن ۱۲ روز داشت (جدول ۳).

جدول ۳- اثر افزودن پوسته جو دوسر و تفاله چغندرقند در جیره بر روی مرفولوژی ژئوژنوم جوجه‌های گوشتی ۱۲ روزه
منبع فیبر	میزان	df	ارتفاع پرزها	عمق کریپت‌ها	نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت
کنترل	0		852ab	138	6/62
پوسته جو دوسر	2/5		841ab	130	6/85
پوسته جو دوسر	5/0		914a	136	7/07
پوسته جو دوسر	7/5		730bc	118	6/45
تفاله چغندرقند	2/5		734bc	114	6/95
تفاله چغندرقند	5/0		764abc	116	6/76
تفاله چغندرقند	7/5		619c	115	5/65
* n=6) SEM)			59/6	9/0	0/399
اثرات			احتمال
جیره **		6	0/029	0/214	0/237
گنجاندن پوسته جو دوسر
خطی			0/279	0/163	0/875
دوگانه			0/158	0/593	0/301
گنجاندن تفاله چغندرقند
خطی			0/017	0/083	0/089
دوگانه			0/825	0/199	0/080
منبع فیبر		1	0/016	0/077	0/305
منبع × میزان فیبر		2	0/928	0/605	0/529
abc: حروف مشابه در یک ستون دارای تفاوت معنی‌داری هستند (0/05 ≥P). * خطای استاندارد حاصل از میانگین (تعداد 6 تکرار از ۱۲ پرنده در هر تیمار) ** اثر گنجاندن فیبر (0، 2/5 و ۵ درصد در هر منبع فیبر)

 

ساریخان و همکاران (۲۰۱۰) و رضایی و همکاران (۲۰۱۱) مشاهده کردند که گنجاندن 0/25 تا 0/75درصد فیبر نامحلول میکرونیزه شده که عمدتاً متشکل از سلولز بود، نسبت ارتفاع پرزها به عمق کریپت را در ایلئوم جوجه‌های 42 روزه افزایش داد.

فیبر زیادی جیره، به‌طوری که خیمنز مورنو و همکاران گزارش کرده‌اند، هنگامی که 7/5درصد پوسته نخود و با تفاله چغندرقند، به جیره افزوده شد، می‌تواند سبب سایش سطح مخاطی روده کوچک، کوتاه شدن پرز و افزایش تولید مخاط گردد.

درنتیجه، سطح جذب پرزها کاهش و مانع ابقاء مواد مغذی می‌شود.