به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ در زمانی که هزینه‌های بالای خوراک سبب کاهش سود می‌شوند، حیرت‌آور است که بسیاری از اعمال و راهنمایی‌های مدیریتی هنوز بر پایه گمان‌ها و آزمون و خطا نسبت به مدارک علمی و راه‌حل‌های معرفی شده انجام می‌شوند.
خوراک طیور بیش از ۶۵ درصد کل هزینه تولید را شامل می‌شود، مدیریت جوجه‌های گوشتی جهت افزایش راندمان تبدیل خوراک به گوشت قابل فروش، عامل کلیدی در سودآوری است.
تبدیل خوراک جوجه گوشتی بستگی به غلظت مواد مغذی جیره و محیط دارد. انرژی موردنیاز نگهداری جوجه گوشتی، به تنهایی می‌تواند بیش از ۴۵ درصد انرژی قابل متابولیسم مصرفی باشد.
محیط رشد بزرگترین اثر را بر روی نگهداری جوجه گوشتی دارد و شامل فاکتورهایی چون دمای مؤثر، سیستم ایمنی و برنامه‌های نوری می‌باشد. این فاکتورها متقابل هستند و می‌توانند در اثر تصمیمات مدیریتی جهت افزایش راندمان تولید، محدود شوند.
تصمیمات مربوط به خوراک و آب، دمای محیط، فعالیت و سلامت پرنده در تأثیر بر تبدیل خوراک بسیار مهم می‌باشند. فاکتورهای استرس متعدد ازجمله مقادیر بسیار بالای دمای محیط طیور رطوبت نسبی، پاسخ ایمونولوژیکی و کیفیت هوا دارای پتانسیل تخریب عملکرد می‌باشند.
فراهمی آب و خوراک
خوراک و آب در هفته اول باید به میزان کافی جهت اطمینان از مصرف مناسب و حداقل رقابت در میان جوجه‌ها، فراهم باشد. توصیه می‌شود فضای کافی دانخوری ازطریق پوشاندن حداقل ۵۰ درصد سالن با روزنامه فراهم شود.
عرضه حداقل ۶۵- ۵۰ گرم خوراک به ازای هر جوجه بر روی روزنامه، به آسانی در ۳ تا ۴ روز مصرف می‌شود. اگر سینی‌های جوجه یکروزه استفاده می‌شوند، به‌ازای هر ۱۰۰ جوجه، حداقل یک سینی استفاده کنید.
سینی‌ها باید بطور یکنواخت در سرتاسر سالن پخش شوند و تنها وقتی جوجه‌ها امکان استفاده از دانخوری‌های سطلی را دارند، جمع‌آوری شوند. جمع‌آوری زودهنگام سینی‌های خوراک اغلب سبب وزن ۱۴ روزگی زیر استاندارد می‌شود.
دسترسی به آب به اندازه خوراک مهم است اما با یک سیستم نیپل مدرن به آسانی قابل اجراست. آب مصرفی جوجه‌ها باید تمیز باشد.
قبل از ورود جوجه به سالن، باید از برنامه پاکسازی و فلاشینگ خطوط آبرسانی در سالن استفاده شود. رعایت اصول بهداشتی منظم و پاکسازی خطوط آبرسانی می‌تواند حفاظت در برابر آلودگی‌های میکروبی و تشکیل بیوفیلم‌ها را فراهم سازد.
درصورت تشکیل بیوفیلم‌ها در خطوط آبرسانی، مکانی برای ویروس‌ها و باکتری‌های مضر فراهم می‌شود که از مواد ضدعفونی بر حذر می‌مانند. محصولات حاوی ۵۰ درصد پراکسید هیدروژن، تثبیت شده با نیترات نقره، جهت حذف بیو فیلم‌ها از خطوط آبرسانی فراهم شده‌اند.
نقطه خنثی حرارتی پرندگان عبارت است از دمای پیرامون همراه با حداقل تولید حرارت. چون تولید حرارت از مصرف خوراک منشاء می‌گیرد، این نقطه همچنین دمای پیرامونی است که ضریب تبدیل خوراک در آن مطلوب می‌باشد.
درصورت پایین بودن دمای محیط، حرارت تولید شده به حفظ دمای بدن کمک می‌کند. با این وجود، درصورت بالا بودن دمای محیط، دمای بدن پرنده که از قبل بار حرارتی بالاتری نسبت به مقدار مطلوب داشته، افزایش می‌یابد و هرگونه تولید حرارت افزوده‌ای سبب تشدید استرس می‌شود.
این مسأله هنگامی اتفاق می‌افتد که پرنده باید انرژی مصرف کند، یعنی معمولا به هنگام افزایش تنفس که جهت برگشت دمای بالا رفته بدن به حد نرمال صورت می‌گیرد. در طی استرس حرارتی، توانایی پرنده به دفع حرارت کاهش می‌یابد که سبب افزایش تنفس جهت خنک‌سازی شده و سرعت تنفس را بالا می‌برد.
متأسفانه، در بسیاری از شرایط آب و هوایی، سیستم خنک‌کننده تبخیری استفاده شده در بسیاری سالن‌ها تنها جزیی از فشار حرارتی را جبران می‌کند و دمای بدن بالا می‌رود. فعالیت طیور یا رفتار آنها نسبت به موضوعات دیگر، از توجه تحقیقاتی زیادی برخوردار نمی‌باشد.
درواقع، محیط‌های تولیدی مدرن ما از درک کمی در رابطه با ارزش اقتصادی نظارت بر رفتار پرنده برخوردارند. بیشترین تمرکز در تولید طیور، بر روی پیشرفت ژنتیکی، انتخاب نژاد، برنامه‌های تغذیه‌ای و سیستم‌های مدیریتی بعلاوه توجه کمی به چگونگی رفتار پرندگان در پاسخ به چنین تغییراتی صورت گرفته است.
انرژی مربوط به فعالیت پرنده، عمدتا تفاوت انرژی مصرف شده جیره و مقدار انرژی باقیمانده در بافت‌ها می‌باشد. جوجه‌های گوشتی زمان خود را به‌ترتیب از بیشترین فعالیت تا کمترین فعالیت صرف استراحت، خوردن، ایستادن، آشامیدنی آراستن و پاکسازی خود، راه رفتن، نوک زدن و غیره می‌کنند.
معمولا مجموع زمان خوردن و استراحت کردن ۸۵-۶۰ درصد کل فعالیت جوجه گوشتی را دربر می‌گیرد. خوراک پلت و برنامه‌های نوردهی اثر مشخصی بر روی فعالیت پرنده دارند.
خوراک‌های پلت شده طیور بعنوان روشی برای افزایش عملکرد پرنده شناخته شده‌اند. پلت جهت افزایش وزن بدن، کاهش تلفات خوراک و بهبود تبدیل خوراک شناخته می‌شود.
دکتر روبرت تیتر گزارش نمود که جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با خوراک پلت نسبت به خوراک مش، زمان کمتری برای خوردن و زمان بیشتری جهت استراحت کردن صرف می‌کنند. درنتیجه، چنانچه درصد پلت‌هایی که یک پرنده مصرف می‌کند، افزایش یابد؛ مقدار زمانی که صرف خوردن می‌کند، کاهش می‌یابد.
جوجه‌های گوشتی ازطریق صرف زمان کمتر جهت خوردن، به خوراک پلت شده پاسخ می‌دهند. زمان ذخیره شده جهت استراحت استفاده می‌شود که مصرف انرژی حیوان را کاهش داده و بنابراین انرژی قابل دسترس بیشتری برای افزایش وزن بدست می‌آید.
برنامه‌های نوری در مرغداری
برنامه‌های نوری، بخش مهمی برای عملکرد خوب پرنده و آسایش گله می‌باشند. این برنامه‌ها بر اساس تغییراتی که در سنین خاص اتفاق می‌افتد، طراحی می‌شوند و بر طبق وزن نهایی جوجه‌های گوشتی متفاوت می‌باشند.
اثرات مفید نوردهی برای جوجه‌های گوشتی از ۱۹۵۷ موردتوجه قرار گرفته‌اند. برنامه‌های نوردهی جوجه‌های گوشتی تا اواخر ۱۹۹۰ عبارت بودند از ۲۳ ساعت نوردهی و یک ساعت تاریکی. سپس ساعت‌های تاریکی به‌دلیل اثر آن در بهبود تولید، بهبود ضریب تبدیل خوراک، کاهش آسیت و مشکلات پا و نیز کاهش بیماری افزایش یافت.
برخی به نقش برنامه‌های نوردهی در بهبود ژنتیکی توجه نمودند که سن فروش پرندگان را کاهش می‌داد. یک برنامه نوردهی مناسب، وزن زنده را افزایش و مصرف خوراک را کاهش خواهد داد و درنتیجه سبب بهبود ضریب تبدیل خواهد شد.
هزینه اصلی انرژی بین انرژی مصرفی و راندمان متابولیکی به‌منظور کاربرد انرژی جهت نگهداری (تقریبا ۸۴ درصد)، فعالیت پرنده می‌باشد. نور زیاد بر تولید حرارت پرنده اثر می‌گذارد؛ چنانچه به هنگام قرارگیری پرندگان در تاریکی در مدت زمان ۶ ساعت، تولید حرارت تا حدود ۳۰ درصد کاهش می‌یابد.
یک برنامه نوری استاندارد برای تمام بخش‌های جهان موفق عمل نخواهد کرد. بنابراین، توصیه‌های نوری باید بر اساس شرایط محیطی محل، نور سالن و اهداف کلی باشد.
برنامه‌های نوری نامناسب، می‌تواند به میانگین افزایش وزن روزانه (ADG) آسیب رسانده و عملکرد گله را به خطر اندازد. همچنین در طراحی برنامه‌های نوری، مشاهدات دقیق عملکرد گله، تراکم و مصرف مواد مغذی مهم هستند.
اگر بتوان اطلاعات صحیح ADG را بدست آورد، برنامه نوری بر اساس میانگین افزایش وزن ارجحیت دارد. توصیه می‌شود جهت تشویق افزایش وزن اولیه، ۲۵ لوکس در بالای سر جوجه در طی برودینگ استفاده شود.
شدت نور مطلوب در کف نباید تا بیش از ۲۰ درصد متغیر باشد. پس از هفت روزگی یا به‌عبارت بهتر در وزن ۱۶۰ گرمی، شدت نور باید به‌تدریج تا ۱۰-۵ لوکس کاهش یابد.
برنامه‌های نوری جوجه گوشتی همراه با ژنتیک، محیط، تغذیه و مدیریت مناسب، بیشترین شرایط آسایشی را علاوه بر بهبود عملکرد گله ایجاد می‌کند. انرژی مصرفی به‌دلیل چالش ایمنی در گروه نگهداری قرار می‌گیرد چنانچه مستقل از افزایش وزن، به صرف انرژی و مواد مغذی نیاز دارد.
اثر بار میکروبی، بیماری‌های عفونی، انتریتیس نکروتیک و واکسیناسیون بر عملکرد طیور در تمام مقالات علمی بخوبی بیان شده‌اند. بطور مسلم، برخی انواع میکروبی نسبت به سایرین زیان‌آورتر می‌باشند.
گرچه در برخی دیدگاه‌ها، اثر چالش ایمونولوژیکی به تنهایی، ازطریق مواد مغذی خاص و نیاز انرژی تعریف می‌شود؛ اما از اثر مصرف خوراک نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.
خلاصه
جوجه‌های گوشتی تجاری امروزه به‌دلیل مجموع تلاش‌های ژنتیکی و مدیریتی کارآمدتر می‌باشند. نیاز به تغییر روش مدیریت و تغذیه گله‌های مادر گوشتی وجود دارد.
وفور اطلاعات در مورد تغذیه و مدیریت جوجه‌های گوشتی وجود دارد، اما صنعت أغلب دچار فقدان دانش در رابطه با انرژی قابل متابولیسم جوجه‌های گوشتی و احتیاجات اسید آمینه‌ای برای تولید مطلوب می‌باشد.
گرچه بسیاری از شرکت‌ها توصیه‌هایی برای خوراک و وزن بدن جهت پرورش گله‌های مادر ارائه دادند، به‌نظر می‌رسد که بیشتر شیوه‌های صنعتی و توصیه‌های مدیریتی درمورد جوجه‌های گوشتی، بر اساس عقاید ضمنی و آزمون و خطا نسبت به شواهد علمی و راه حل‌های مستند پایه‌گذاری شده است.
هرگونه افزایش در نیاز نگهداری پرنده، انرژی را از مسیر رشد منحرف می‌کند؛ به‌یاد داشته باشید تصمیمات مدیریتی‌ها می‌تواند تأثیر مثبت یا منفی بر احتیاجات انرژی جوجه‌های گوشتی داشته باشد.
Reference: Dr Chet Wiermusz. Optimising managementto costs. International Poultry combat highfeed Production. Volume 16 Number 7.
ترجمه: مه‌عالم غیاثی (کارشناس ارشد تغذیه طیور بخش فنی کیان جوجه آریا)