به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ کنترل و کاهش خطرات مایکوتوکسین‌ها در دام به دو روش انجام می‌شود:
کنترل و توسعه قارچ‌ها در گیاهان که شامل ۴ عمل می‌شود:
نگهداری و حمایت از شکل فیزیکی دانه غلات برای جلوگیری از ورود مایکوتوکسین‌ها.
کنترل رطوبت: رطوبت از عوامل مساعدکننده رشد و توسعه مایکوتوکسین‌ها می‌باشد.
کنترل اکسیژن: مایکوتوکسین‌ها در محیط هوازی رشد و توسعه پیدا می‌کنند و در محیط غیرهوازی غیرفعال می‌باشند.
کنترل دما: دمای مناسب برای رشد و توسعه مایکوتوکسین‌ها ۳۵-۲۵ درجه می‌باشد، لذا با افزایش یا کاهش دما می‌توان از آلودگی جلوگیری کرد.
راه‌های محدود کردن تأثیرات مایکوتوکسین‌ها:
روش‌های فیزیکی
- شستن که با آب و محلول کربنات سدیم صورت می‌گیرد و بیشتر برای کاهش آلودگی‌های سموم فوزاریوم موجود در ذرت می‌باشد.
- جداکردن دانه‌ها که به ۲ صورت دستی و تاباندن نور فلورسنت انجام می‌گیرد. این روش وقت‌گیر است و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- پرتوافکنی برای غیرفعال کردن سموم و کاهش میزان سمیت می‌باشد و شامل افزایش دما، اشعه uv ،X و پرتوهای مایکروویو می‌باشد. این روش بدلیل پرهزینه و سخت بودن مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
- استخراج سموم در محیط حلال‌های شیمیایی، این روش نیز چندان کاربردی ندارد.
- رقیق‌سازی خوراک‌های آلوده با خوراک‌های سالم
افزودن مواد جاذب
- زئولیت‌های طبیعی که شامل آلومینیوم سیلیکات‌های هیدراته شده و سدیم کلسیم می‌باشد و برای محدود کردن AFB1 و ZEN استفاده می‌شود.
- بنتونیت‌ها برای محدود کردن AFB1 و T-2 استفاده می‌شود.
- رزین‌ها شامل کلسترید آمین و پلی وینیل پلی پیروکسینیوانلول می‌باشد و برای محدود کردن AFB1 و OTA استفاده می‌شود.
- کانولین، سپولیت و مونت موریلون‌ها نیز از دیگر مواد جاذب می‌باشند که کارایی‌شان نسبت به جاذب‌های ذکر شده کمتر می‌باشد. مزایای روش‌های فیزیکی شامل موثر بودن در نگهداری اصولی و هضم مواد و کاهش و جلوگیری از انتشار فاضلاب‌های حیوانی می‌باشد.
از معایب روش‌های فیزیکی نیز می‌توان به داشتن اثرات ضدتغذیه‌ای در برخی از آنها که قابلیت دسترسی زیستی بعضی از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را در جیره کاهش می‌دهند، پرهزینه بودن، کامل نبودن جدا و غیرفعال‌سازی اشاره کرد.
روش‌های شیمیایی
شامل استفاده از اسیدها، بازها (آمونیاک و کاستیک سودا)، اکسید کننده‌ها (هیدروژن پراکسید و اوزون)، عوامل احیاکننده مثل بیوسولفیت‌ها، عوامل کلرافزا مثل کلراین و فرمالدهيدها می‌باشد مزایای روش‌های شیمیایی بخاطر داشتن سرعت عمل بالای آنها می‌باشد.
روش‌های شیمیایی نیز بدلیل ضرورت همراه بودن با روش‌های فیزیکی، پرهزینه می‌باشند، همچنین سلامتی دام را به خطر می‌اندازد و باعث تخریب مواد مغذی خوراک می‌شوند که این از معایب روش‌های شیمیایی می‌باشد.
روش‌های میکرو بیولوژیکی
شامل استفاده از باکتری‌های اسید لاکتیک که خود دارای ۲ گونه پروپیونی باکتر و بیفیدوباکتریا می‌باشد. این باکتری‌ها دیواره سلولی خاص دارند که قادر به جذب مایکوتوکسین‌ها می‌باشند و قابلیت دسترسی آنها را کاهش می‌دهند و سپس از طریق مدفوع دفع می‌شوند.
همچنین استفاده از گلوكومانان‌ها که از قسمت خارجی دیواره سلولی مخمر ساکارومایسزسرویسیا بدست می‌آیند و قادرند فقط برخی از مایکوتوکسین‌ها را جذب کنند.
از معایب روش‌های میکروبیولوژیکی می‌توان به کند بودن زیاد از حد فرآیندهای بیولوژیکی و کم در دسترس بودن این مواد می‌باشد. مزایای روش‌های میکروبیولوژیکی نیز شامل عدم ایجاد مسمومیت‌زایی برای محصولات قابل مصرف حیوانات و ظرفیت جذب‌پذیری بسیار بالای (۵۰۰ گرم گلوكومانان برابر است با ۸ کیلوگرم رس) آن می‌باشد.