به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ گوسفندی که به اسهال مبتلا است ممکن است که به بیماری‌ها زیر مبتلا باشد، طبق دستورات عمل کنید. دقت فرمایید که مطالب فقط جهت اگاهی است و دامداران هرگز بدون مشورت با دامپزشک اقدام به خودردمانی نکنند.
گوسفندی که به اسهال مبتلا است ممکن است که
الف: تب هم داشته باشد.
ب: تلوتلو بخورد و یا عدم تعادل در راه رفتن داشته باشد.
ج: استفراغ داشته باشد.
د: تشنج هم داشته باشد.
ه: هیچ‌یک از علائم چهارگانه فوق موجود نباشد.
الف: گوسفندی که اسهال و تب دارد چنانچه
الف 1: سرفه هم بکند در این‌صورت
1- اگر سفیدی قرنیه و قرمزی ملتحمه چشم و ریزش بزاق و بینی هم دارد طاعون گاوی است. خبر 3844 بند ۲
۲- اگر خشک راه می‌رود تولارمی است. خبر 3856 بند ۵
۳- اگر ریزش بینی و چشم دارد و لاغر شده است ذات‌الریه کرمی است. خبر 3844 بند 8
الف 2:
۴- تنگی نفس و اسهال سبز آبکی و تورم فرج هم داشته باشد در این‌صورت بیماری گوسفند نایروبی است. عامل بیماری ویروس است. انتقال از راه تماس نیست بلکه کنه‌های آلوده است. ویروس ۸۵۱ روز در بدن کنه‌های تغذیه نکرده زنده می‌ماند. پیشگیری با ازبین بردن کنه‌ها صورت می‌گیرد.
۵- ریزش بزاق و ترشح بینی هم داشته و زبانش بزرگ شده باشد بیماری زبان آبی است. عامل بیماری ویروس است.
انتقال: در باتلاق‌ها و حوضچه‌ها که پشه‌های کولیکوئیدس رشد می‌کنند عامل بیماری را منتقل می‌کنند. برای پیشگیری بایستی از انتقال دام‌ها به مناطق حشره‌خیز در جاهای آلوده جلوگیری کرد. ضمنا واکسیناسیون در 3 هفته قبل از جفت‌گیری یا بعداز سومین ماه آبستنی از طرق پیشگیری است.
۶- زردی مخاطات با لاشه هم مشهود و بعضی خونشان نشان دهند، پیروپلاسموز است. خبر 3846 بند 3
ب: گوسفندی که هم اسهال دارد و هم تلوتلو می‌خورد یا در راه رفتن تعادل ندارد چنانچه
ب 1: لرزش هم داشته باشد در این‌صورت
1- اگر تشنج یا اغماء دیده شود مسمومیت با مس است. خبر 3846 بند 1
۲- اگر درد متناوب ناحیه بطنی را بروز دهد و درجه حرارت بدن هم کمی بالا باشد مسمومیت با سرب است. خبر 3846 بند 10
ب 2: ریزش اشک هم دیده شود در این‌صورت
۳- اگر پشم فاقد رنگدانه است و جلای فلزی دارد و گاها فلجی هم دیده می‌شود کمبود مس است. خبر 3844 بند 10
۴- اگر ریزش بینی و سفیدی قرنیه و قرمزی ملتحمه چشم دیده شود، کمبود ویتامین آ است. خبر 3844 ب 3
ب 3:
5- تشنگی و کوری هم دیده شود نتیجه زیاد خوردن کلرور سدیم است.
درمان با مقدار زیادی آب از راه لوله معدی صورت می‌گیرد.
۶- دام افسرده بنظر می‌رسد و متعاقب خورانیدن داروی کپلک باشد که در اثر مسمومیت با تتراکلرور کربن است. خبر 3850 بند 1
ج: گوسفندی که اسهال دارد و استفراغ هم می‌کند.
1- اگر ناراحتی تنفسی هم دارد و متشنج است مسمومیت با شمشاد است. خبر 3854 بند ۱۶
۲- اگر دو عارضه مزبور دیده نشود مسمومیت با کرچک است. خبر 3851 بند ۷
د: گوسفندی که هم اسهال دارد و هم متشنج است
د 1: اگر ادرارش تیره رنگی باشد
1- درصورت ریزش بزاق و اشک مسمومیت ارسنیکی است. خبر 3844 بند 9
2- درصورت تلوتلو خوردن و لرزش یا به اغما افتادن مسمومیت با مس است. خبر 3846 بند ۱
د 2: اگر درجه حرارت بدن کمی بالا رفته است
۳- درصورت زردی و سختی در راه رفتن نتیحه تغذیه با چغندر است. خبر 3846 بند ۶
۴- درصورت وجود انقباضات کزازی شکل و سرد بودن انتهاهای بدن مسمومیت با خرزهره است. خبر 3854 بند ۱۲
۵- درصورت بروز علائم عصبی و دندان قروچه احتمالا آنتروتوکسمی است. خبر 3847 بند ۱۱
د 3:
۶- اگر ناراحتی تنفسی دارد مسمومیت با شمشاد است. خبر 3854 بند ۱۶
۷- اگر تشنگی و کوری دارد نتیجه خوردن کلرور سدیم است. قمست ب 3 همین خبر، بند 5
۸- اگر حلقه‌های رسیده کرم در مدفوع دیده شود آلودگی به مونیزیا است. خبر 3854 بند 19
9- اگر علائم عصبی بصورت کشیدگی سر و با چرخش نشان دهد آنتروتوکسمی است.
هـ - چنانچه در گوسفندی اسهال وجود داشته باشد
١- اگر فک پائین بزرگ شده و غده استخوانی نشان دهد مسمومیت با فلورین است.
٢- اگر ریزش اشک و دندان قروچه و خشک راه رفتن نشان دهد، سوء هضم حاد است. خبر 3844 بند ۷
٣- اگر اشتهای خوبی دارد و خیز زیرجلدی نشان می‌دهد و غدد مزانتر ضخیم شده داخل روده کرک‌دار است شبه سل است. عامل بیماری مایکوباکتریوم پارا توبرکلوزیس است.
ممکن است بیماری از گاو به گوسفند سرایت کند. خورانیدن محتویات روده مبتلایان به سالم‌ها باعث ایجاد بیماری است. انتقال مادرزادی نیز امکان‌پذیر است. پیشگیری برمبنای حذف مبتلایان است.
۴- اگر ترشح مهبل (متعاقب سقط جنین) نشان دهد سالمونلوز است. عامل بیماری سالمونلا است و بیشتر متعاقب حمل ونقل و عدم تغذیه خوب ایجاد می‌شود. راه سرایت از دهان است.
در پیشگیری کنترل بهداشتی غذا و آب و جدا کردن میش‌های سقط کرده و ازبین بردن جنین و جفت موردنظر است. سالمونلوز جزو بیماری‌های مشترک انسان و دام است.
۵- اگر اسهال خونی است و در بره‌ها دیده می‌شود و پشت را قوسی نگه می‌دارند اسهال بره‌های نوزاد است. عامل بیماری باسیلوس L. D یا کلستریدیوم پرفرنژانس است.
پیشگیری برمبنای واکسیناسیون میش‌ها قبل از زایش با واکسن تیپ B و همچنین تزریق آنتی‌توکسین در بدو تولد به بره‌ها است. ضمنا بایستی پستان‌ها را تمیز کرد و گله را به خارج از سالن‌های کثیف برد.
درمان در ساعات اولیه بعد از تولد در مناطق آلوده با سولفامیدها و یا تتراسیکلین‌ها امکان‌پذیر است.
۶- اگر لاغر است و اسهال مداوم است و اشتها نیز ندارد تریکوسترونژیلوس است. درمان با فنوتیازین است.
۷- اگر چشم‌ها فرو رفته و در کالبدگشائی تورم غدد مزانتر دیده می‌شود باید به نماتودیروس مشکوک شد. درمان با تیا بندازول به میزان ۱۰۰ - ۵۰ میلی‌گرم به ازاء هر کیلو وزن دام است.
۸- اگر خیز بدن و کم‌خونی موجود و گاها خون منعقد شده در مدفوع دیده شود آلودگی به کرم‌های قلاب‌دار است. برای درمان بایستی ابتدا 2/5 cc محلول ده درصد سولفات مس خورانید تا ناودان مری بسته شود سپس بلافاصله فنوتیازین خورانید.
آلودگی به قزل‌قورت هم کم وبیش نشانی‌های فوق را دارا می‌باشد و هر دو کرم خونخوارند لذا در هر دو مورد لاغری و ضعف عمومی مشهود است.
9- اگر فلج اندام خلفی موجود و دست و پاها را ازهم دور نگه می‌دارد و متعاقب اسهال نفخ می‌کند آلودگی به ازوفاگوستوموم است. درمان با تجویز فنوتیازین خواهد بود. خبر 3851 بند ۹
۱۰- اگر اسهال خونی بلغمی دیده شود و کم‌خونی و لاغری موجود باشد احتمالا آلودگی به شابرتیا است. درمان با تجویز فنوتیازین یا تیابندازول خواهد بود.
11- اگر زور زدن کاذب نشان دهد و مدفوع خون‌آلوده باشد و خمیده راه برود کوکسیدیوز است. خبر 3857 بند ۶
۱۲- اگر متعاقب تغذیه با مواد بخصوصی باشد بایستی در جستجوی عذای کپک‌زده، مواد خشک نامناسب - غذاهای پر آب - ترکیبات ذغال وقیر و... بود. برای رفع این نوع عارضه اصلاح جیره ضروری است.
۱۳- اگر اتساع شکمبه بصورت نفخ کفی موجود است همان نتیجه تغذیه و سوء هضم است. بایستی ضدنفخ تجویز کرد.