به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ رابطه میان سلامتی دستگاه گوارش، با بهترین عملکرد مرغ‌ها، انکارناپذیر است و مراقبت از سلامتی دستگاه گوارش می‌تواند بیشترین سودآوری برای مرغداری را فراهم سازد.
دستگاه گوارش و جمعیت میکروبی که در آن به‌سر می‌برند (میکروبایوتا) را می‌توان موتور محرکه تولید مرغ دانست که می‌باید در سرتاسر سیکل تولید از آن مواظبت کرد، و به آن خوراک مناسب رساند.
در سال‌های اخیر، بکار بردن افزودنی‌هایی که می‌توانند دقیقاً چنین مراقبت و پشتیبانی را از دستگاه گوارش انجام دهند رو به افزایش بوده است. به این منظور، استفاده از فرآورده‌های پروبایوتیکی همراه با خوراک، یا محلول در آب، برای برقراری توازن، و تقویت میکروبایوتای دستگاه گوارش که سلامتی عمومی مرغ و عملکرد آن (تولید) را فراهم می‌کند در مرغداری‌ها رایج است.
بازار کنونی پروبایوتیک‌ها گزینه‌های بسیاری در دسترس مرغداری‌ها قرار داده‌است، و فرآورده‌های گوناگونی در بازار عرضه می‌شود که می‌توان فرآورده مناسب را از میان آنها برگزید. اما پیش از برگزیدن یک فرآورده بهتر است به 5 پرسش پاسخ داد تا مناسب‌ترین فرآورده را انتخاب کرد:
• نخست اینکه از فرآورده‌های پروبایوتیکی، انتظار چه سودمندی‌هایی داریم؟
برخی از فرآورده‌های پروبایوتیکی روی هضم بهتر خوراک تمرکز می‌کنند، در حالی که برخی دیگر روی کارآیی آنها در کنترل و ازبین بردن میکروب‌های بیماری‌زا تکیه می‌کنند. در نظر داشتن اینکه از فرآورده پروبایوتیکی چه انتظاری دارید برای برگزیدن یک فرآورده مناسب، بسیار اهمیت دارد زیرا این فرآورده‌ها محدودیت‌هایی نیز دارند.
• دوم اینکه آیا فرآورده پروبایوتیکی که برمی‌گزینید دارای ثبات هست یا نه، و آیا می‌توان آن را در روند استفاده معمولی مرغداری بکار برد؟
در میان فرآورده‌های پروبایوتیکی، در زمینه ثبات و بقای باکتری‌های آنها، تفاوت بسیار وجود دارد. دوام و بقای باکتری‌های سودمند بسیاری از فرآورده‌های پروبایوتیکی زیر سؤال قرار دارند، و بسیاری از این فرآورده‌ها باید در شرایط غیرمعمولی نگهداری شوند وگرنه ثبات آنها به سرعت ازبین می‌رود.
• سوم اینکه آیا فرآورده پروبایوتیکی که انتخاب می‌کنید پرسویه است یا تک سویه؟
دامنه سودمندی فرآورده‌های پروبایوتیکی پرسویه که چندین سویه از باکتری‌های سودمند را دربردارند، گسترده‌تر است، برای نمونه، یک فرآورده پروبایوتیکی پرسویه می‌تواند هم در هضم و جذب خوراک مؤثرتر باشد، هم ایمنی مرغ‌ها را در برابر بیماری‌زاها برانگیزد، و هم سلامت دیواره روده را تقویت کند.
• چهارم اینکه آیا سودمندی فرآورده پروبایوتیکی در عمل نیز به اثبات رسیده است؟
آیا در مرغداری‌های دیگر که شرایطی همانند شرایط مرغداری شما دارند از این فرآورده استفاده شده و مدیریت مرغداری از نتایج آن راضی بوده‌است؟ این که یک فرآورده پروبایوتیکی ممکن است در میدان عمل (در مرغداری) نتایج بسیار ضعیف‌تری از آنچه در آزمایشگاه به دست آمده به بار بیاورد، نشان‌دهنده ضعف اثرگذاری سویه‌های باکتریایی آن، و یا پیشرفته نبودن شیوه تولید آن می‌باشد. پی بردن به این نکته مهم، سبب می‌شود که در هزینه بیهوده برای فرآورده‌ای که در میدان عمل اثرگذار نخواهد بود، یا اثرگذاری آن ضعیف است جلوگیری شود.
• و سرانجام اینکه استفاده از فرآورده آسان است یا نیاز به تخصص ویژه دارد؟
آیا می‌توان آن را هم با آب، هم با خوراک و هم با اسپری کردن به جوجه‌ها و مرغ‌ها رساند یا نه؟
در آزمایش‌های فارمی اثبات شده است که می‌توان یک فرآورده پروبایوتیکی را روی جوجه‌های تازه هچ شده‌ای که آماده حمل به مرغداری‌ها هستند اسپری کرد تا جمعیت باکتریایی دستگاه گوارش آنها زودتر با باکتری‌های سودمند پوشیده شود.
قابلیت محلول بودن فرآورده نیز امکان می‌دهد که بتوان در 7 روز نخست زندگی جوجه‌ها، و در مقاطعی که زیر استرس قرار می‌گیرند – مانند واکسیناسیون‌ها – فرآورده را برای یک دوره چند روزه به آب نوشیدنی جوجه‌ها و مرغ‌ها اضافه کرد. این یک امتیاز برجسته برای یک فرآورده پروبایوتیکی است.
نکاتی را که در تهیه یک فرآورده پروبایوتیکی باید به آنها توجه کرد می‌باید از عرضه‌کننده فرآورده پرسید، و مستنداتی را که فروشنده در اختیار شما قرار می‌دهد باید پیش از تصمیم‌گیری با دقت مطالعه کرد و آن را با کارشناس تغذیه، و با دامپزشک مرغداری در میان نهاد.
از یک پروبایوتیک کارآمد انتظار می‌رود که سودمندی‌های زیر را برآورده سازد:
• بهبود بهره بردن از خوراک (FCR یا ضریب تبدیل بهتر) که سبب می‌شود مرغ‌ها از خوراکی که میخورند بهره بیشتری ببرند و تولید آنها در برابر خوراکی که مصرف می‌کنند بالاتر باشد.
• افزایش اشتها و خوردن خوراک بیشتر که سبب بهبود تولید می‌شود.
• سرکوب عوامل اصلی بیماری‌زاهایی مانند کلستریدیوم پرفرانژه و کنترل بیماری‌زایی آنها (پیشگیری از بیماری‌ها)، و نیز برانگیختن سیستم ایمنی برای مقابله با بیماری‌زاها.
• افزایش تأثیر واکسن‌ها که در شرایط مرغداری ممکن است تأثیر دلخواه برای افزایش تیتر واکسن و ایجاد ایمنی را در خود بروز ندهند.
• کنترل پیامدهای استرس‌ها، مانند استرس‌های مدیریتی، استرس‌های محیطی، و دیگر استرس‌ها.
در گذشته، کارشناسان تغذیه طیور، جمعیت میکروب‌هایی را که در دستگاه گوارش مرغ‌ها زندگی می‌کردند، چیزی می‌دانستند که باید همواره آنها را کنترل و سرکوب کرد و یکی از راه‌های سرکوب میکروب‌ها خوراندن آنتی‌بیوتیک‌ها بود. اما امروزه، به این جمعیت میکروبی با این دید نگاه می‌کنند که می‌توان از سودمندی‌هایی که این جمعیت میکروبی دارد برای رسیدن به توان تولید ژنتیکی مرغ‌ها استفاده کرد.
تغییر موضع کارشناسان تغذیه طیور، و همکاران دامپزشک آنها که
اکنون به اطلاعات تازهای دسترسی دارند، در 15-10 سال گذشته، از مکانیزم عمل میکروب‌های مقیم دستگاه گوارش – به ویژه باکتری‌های سودمند – به دست آمده است.
در زمینه شیوه عمل، و چگونگی زندگی باکتری‌های دستگاه گوارش جانوران و انسان، و سودمندی‌هایی که برای میزبان خود دارند نتایج بررسی‌های علمی گسترده‌ای منتشر شده است و هر روز نیز دامنه این بررسی‌ها گسترده‌تر می‌شود.
منبع: نیکوتک
مجله International Poultry Production – 2019
برگرفته از نوشته دکتر Veken van Wouter کارشناس و مدیر تولید فرآورده های پروبایوتیکی