به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ فرآورده‌های پروبایوتیکی برای حیوانات به گونهای گسترده عرضه شده‌اند، اما کنترل کیفیت این فرآورده‌ها تاکنون ضعیف بوده است.
هدف این بررسی، برآورد وضع باکتری‌های موجود در این فرآورده‌ها و ادعای روی برچسب پروبایوتیک‌هایی است که برای مصرف حیوانات به کار برده می‌شوند.
25 فرآورده پروبایوتیکی خریداری شدند، ادعای روی برچسب آنها موشکافانه بررسی شد و باکتری‌های موجود در این فرآورده‌ها را شمردیم. هدف این بود که پی ببریم:
- آیا نام و مشخصات محتویات فرآورده به روشنی روی برچسب نوشته شده‌اند (گونه – سویه – زیرسویه)؟
- آیا شمار میکروارگانیزم‌های زنده در فرآورده، روی برچسب نوشته شده‌اند؟
- آیا فرآورده تاریخ مصرف دارد؟
- آیا ادعا شده است که فرآورده اثر سودمندانه خاصی روی حیوان می‌گذارد؟
- آیا نام میکروارگانیزم‌ها به درستی نوشته شده‌اند؟ (از نظر املایی)
پروبایوتیک‌ها، میکروارگانیزم‌های زنده‌ای هستند که اگر به اندازه معینی خورده شوند، سودمندی‌هایی فراتر از ارزش تغذیه‌ای که در بردارند، به مصرف‌کننده می‌رسانند. (GJ Schaafsma.F Guamer)
استفاده از پروبایوتیک‌ها روش تازه‌ای برای پیشگیری یا درمان بسیاری از گرفتاری‌های حیوانات است، زیرا هم دارای توان تأثیرگذاری هستند، هم مصرف آنها خطری برای دام و طیور دربر ندارد، و هم راهی است برای کاستن از مصرف مواد ضدمیکروبی، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها.
شمار بالایی از فرآورده‌های پروبایوتیکی برای مصرف در دامپزشکی در دسترس هستند، اما آزمایش‌های کلینیکی که نتایج آنها منتشر شده باشد اندک است. با این همه، پروبایوتیک‌ها به گونهای گسترده در کلینیک‌های دامپزشکی و به وسیله صاحبان حیوانات مصرف می‌شوند در حالی که مقررات نظارتی برای آنها بسیار کم است.
در بررسی‌های پیشین دیده شده است که میان آنچه درباره محتویات برخی فرآورده‌های دامپزشکی و انسانی ادعا شده است با آنچه که عملاً در آن فرآورده‌ها وجود دارد بسیار متفاوت است. در یک بررسی در زمینه پروبایوتیک‌های دامپزشکی، در بیش از نیمی از فرآورده‌ها، لیست محتویات فرآورده روی بسته‌بندی نوشته نشده بود، و بسیاری از فرآورده‌ها سطح بسیار پایینی از میکروارگانیزم‌های زنده را دربرداشتند.
در بررسی دیگری که نوشته‌های برچسب بسته‌های پروبایوتیکی را دقیقاً بررسی کرده بودند، به کاستی‌های روی برچسب، مانند مشخصات نادرست باکتری‌ها و غلط‌های املایی نوشته‌ها برخورده بودند.
هدف بررسی ما این بود که محتویات باکتریایی فرآورده‌ها و برچسب‌های آنها را ارزیابی کنیم.
فرآورده‌های پروبایوتیکی را با سفارش اینترنتی از فروشگاه‌های اونتاریو (کانادا) خریداری کردیم. اگر بیش از یک گونه فرآورده، از همان منبع وجود داشت، همه فرآورده‌ها را خریدیم که از تعصب در انتخاب پرهیز کرده باشیم.
برچسب بسته‌های فرآورده‌ها با دقت بررسی شدند. این بررسی شامل املای نادرست محتویات فرآورده، این که آیا محتویات به روشنی توضیح داده شده‌اند (خانواده و گونه‌ها)، آیا شمار ارگانیزم‌های زنده نوشته شده است یا نه، آیا تاریخ مصرف دارد، آیا ادعای خاص سلامتی دارد؟
بیشتر بدانیم:
تجارب اروپایی‌ها از (پروبایوتیک‌ها) در مرغداری‌ها
آب پنیر جایگزین خوبی برای پروبیوتیک‌ها
استفاده از فراورده‌های میکروبی در تغذیه گوساله‌های شیرخوار
افزودنی‌های غذایی ایده‌ای جدید جهت بهبود ارزش غذایی و راندمان تولید در صنعت طیور
نتایج
• از 25 فرآورده، 16 فرآورده پودر بودند (67%)، 7 فرآورده در کپسول (25%) و یک فرآورده جویدنی و یک فرآورده نیز مایع بود.
• 21 فرآورده (84%) نام میکروارگانیزم‌های مشخصی را روی بسته‌بندی نوشته بودند که از یک تا 11 گونه مختلف در میان آنها دیده می‌شد.
• تنها 15 فرآورده (60%) شمار باکتری‌هایی را که می‌باید در فرآورده باشند نوشته بودند. در یک فرآورده شمار باکتری‌ها بسیار مبهم نوشته شده بود.
• در یک فرآورده دیگر مقدار باکتری‌ها 60 میلی‌گرم نوشته شده بود بدون اینکه شمار آنها (cfu/g) نوشته شده باشد.
• در فرآورده دیگری مقدار باکتری‌ها 600 میلی‌گرم در 3 کپسول، بدون اشاره به شمار باکتری‌ها (cfu/g) در آن آمده بود.
• روی برچسب 7 فرآورده باقی‌مانده نوشته‌ای که چه شماری از باکتری را در فرآورده انتظار داشته باشیم دیده نشد.
• همه فرآورده‌ها، مگر یکی از آنها، تاریخ مصرف داشتند.
• گمراه کردن در لیبل، در سه فرآورده دیده شد که به جای نام Bacillus coagulans از نام باکتری‌هایی به نام Lactospore progenes یا Lactobacillus sporogenes استفاده کرده بودند.
• محققین بر این باور هستند که این کار می‌تواند یک حقه بازاریابی باشد زیرا مصرف‌کنندگان از باکتری‌های لاکتوباسیل بیشتر آگاهی دارند.
• در 7 فرآورده از 22 فرآورده (32%) که نام ارگانیزم‌های مشخصی را نوشته بودند، یک یا بیشتر غلط املایی در نام میکروارگانیزم‌ها دیده می‌شد.
• اگر برچسب درست را این بدانیم که نام باکتری‌های مشخصی را (خانواده و گونه) داشته باشد، غلط املایی در نام ارگانیزم‌ها دیده نشود، و به روشنی شمار ارگانیزم‌های زنده مورد انتظار را نوشته باشد، آنگاه تنها 8 فرآورده (32%) از فرآورده‌ها اطلاعات مناسب در برچسبشان داشتند.
• اگر معنی Stringent یک برچسب را این بدانیم که افزون بر اطلاعات بالا، سویه باکتری مورد انتظار نیز نوشته شده باشد، پس هیچ یک از 25 فرآورده برچسب کامل نداشتند.
باکتری‌های زنده با توان رشد در فرآورده‌ها از صفر تا cfu/g 109×2 بود.
• یکی از فرآورده‌ها ادعا کرده بود که دارای لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس است اما هیچ رشدی در آزمایش نشان نداد. آزمایش را روی سه کپسول مختلف از همان بطری تکرار کردیم و نداشتن توان رشد تأیید شد.
• تنها در 4 فرآورده از 15 فرآورده (27%) که ادعا کرده بودند ارگانیزم‌های زنده دارند، شمار باکتری‌های زنده برابر یا بیش از آنچه که ادعا شده بود داشتند و از میان اینها نیز تنها 2 فرآورده برچسب قابل قبول داشتند که به گونهای مناسب محتویات فرآورده را توضیح داده بودند.
• این، به این معناست که در این بررسی، تنها 2 فرآورده از 25 فرآورده (8%) هم برچسب قابل قبول داشتند، و هم رشد باکتری‌های زنده آنها برابر یا بیشتر از ادعای برچسب آنها بود.
بحث
در این بررسی کمبودهای بسیار در اطلاعات فرآورده‌ها دیده شد، به ویژه در شرح کافی محتویات (ارگانیزم‌ها و شمار آنها). غلط‌های املایی در نام باکتری‌ها و شمار پایین آنها (هر دو در مقایسه با آنچه ادعا شده بود) دیده شد.
تنها 2 فرآورده از 25 فرآورده، با توجه به اطلاعات برچسب، و محتویات آنها، پذیرفتنی تشخیص داده شد، چیزی که بسیار قابل تأمل است.
سطح کلی رشد باکتری‌ها بسیار متفاوت بود. روشن نیست که آیا شمار باکتری‌های زنده ادعایی در برچسب‌ها به هنگام تولید وجود داشته‌اند و پس از آن از بین رفته‌اند، یا اصوالاً وجود نداشته‌اند. به هرحال برای مصرف‌کننده تفاوت نمی‌کند که ارگانیزم‌ها اصالاً وجود نداشته‌اند و یا در روند نگهداری و بسته‌بندی مرده‌اند.
یک فرآورده که ادعا کرده بود 14میلیون در هر کپسول باکتری دارد، هیچ رشدی نداشت. این فرآورده نیز مانند دیگر فرآورده‌ها، پیش از پایان عمر مصرف آزمایش شد.
به هرحال جالب بود که بسیاری از این فرآورده‌ها دارای سطح بالایی از باکتری‌های زنده بودند، هرچند که پایین‌تر از سطح ادعایی روی بسته‌ها بود. 8 فرآوردە (32%) دارای بیش از 100میلیون cfu/g بودند.
کافی بودن کلینیکی این سطح از باکتری‌ها (حتی بالاتر از آنها) روشن نیست زیرا اطلاعات لازم برای دوز مؤثر هر ارگانیزم در دسترس نمی‌باشد.
هرچند اطلاعات مربوط به دوز مناسب برای بیشتر فرآورده‌هایی که آزمایش کردیم به اندازه کافی در دست نیست اما درست خواهد بود اگر گمان کنیم که فرآورده‌هایی که سطح بالاتری از ارگانیزم‌های زنده را دربردارند احتمالاً توان تأثیرگذاری مثبت آنها بیشتر خواهد بود.
توان ارگانیزم‌های پروبایوتیکی مختلف در عرصه عمل به عوامل گوناگون دیگری مانند تحمل محیط اسیدی، تحمل محیط صفراوی، توان چسبیدن به سلول‌های موکوس دیواره روده میزبان هدف، و توان تولید باکتریوسین‌ها نیز بستگی دارد که ما در این بررسی به آنها پرداخته‌ایم.
اطلاعاتی که سودمندی مواد بیشتر فرآورده‌های پروبایوتیکی دامپزشکی را در لابراتور یا در میدان عمل توضیح بدهد بسیار اندک است.
هرچند دارا بودن ارگانیزم زنده، بیشتر از آنچه در برچسب نوشته شده، از نظر کیفیت فرآورده تشویق کننده است، اما رابطه آن با ادعاهای مطرح شده در برچسب باید مورد مالحظه قرار گیرد. برای نمونه، یک فرآورده دارای باسیلوس سابتیلیس بود، و آمیزهای از باکتری‌های اسیدلاکتیک را نیز دربر داشت، ولی ادعایی که روی برچسب آن به کیلوگرم نوشته شده بود بسیار پایین بود.
ادعای سطح باکتریایی به کیلوگرم روی برچسب پرسش برانگیز است در جایی که بیشتر فرآورده‌های دیگر، شمار باکتری‌ها را در هر گرم می‌دهند، دادن سطح باکتریایی به کیلوگرم می‌تواند گمراه‌کننده باشد.
در همین فرآورده، با این که شمار باکتری‌ها از آنچه روی برچسب نوشته شده بود بیشتر بود، اما شمار باکتری‌هایی که برای هر دوز (یک چهارم تا 3 قاشق چایخوری) پیشنهاد شده بود بسیار کمتر بود و احتمال اثرگذاری نداشت. این، اهمیت بررسی دقیق برچسب را نشان می‌دهد.
یک فرآورده دیگر شمار ارگانیزم‌ها را در هر پوند (463 گرم) نوشته بود در حالی که دوز پیشنهادی آن 3 تا 15 گرم بود.
سرانجام این که، برای شناسایی ارگانیزم‌های پروبایوتیکی اثرگذار و دوز آنها، می‌باید بررسی مناسبی انجام بگیرد. در نبود شواهد تأثیرگذاری، دامپزشکان و مصرف‌کنندگان می‌باید دست‌کم خواستار شواهد کافی از کنترل کیفی فرآورده از عرضه‌کنندگان شوند.
نیاز است که فشار مداومی روی تولیدکنندگان پروبایوتیک‌ها گذاشته شود تا محتویات فرآورده‌های خود را کامل و با دقت روی بسته‌بندی مشخص کنند و اطمینان دهند که ارگانیزم‌هایی که ادعا شده‌اند در فرآورده وجود دارند، عملاً تا هنگامی که به دست مصرف‌کننده می‌رسد واقعی باشد. در نبود مقررات ناظر، شاید فشار بازار روی تولیدکنندگان، تنها راه برای ارتقای کیفیت فرآورده‌های پروبایوتیکی دامپزشکی باشد.
weese scott. JوHeyleynMartin دپارتمان پاتولوژی کالج دامپزشکی اونتاریو (کانادا) دانشگاه Guelp
منبع: نیکوتک