به گزارش «سرویس حیوانات خانگی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ کیسههای مقعدی (AnalSacs) یا غده‌های مقعدی دو غده در سمت چپ و راست مقعد حیوان هستند. مواد مترشحه به درون این غده‌ها غلیظ و بسیار بدبو هستند. این کیسه‌ها حاوی ترشحات مایع غده مقعدی هستند که در حیوان سالم به رنگ زرد کم‌‌رنگ تا قهوه‌ای و یا خاکستری دیده می‌شوند. محتویات آن معمولاً در طی اجابت مزاج توسط حرکات روده‌ای خالی می‌شود.
اغلب حیوانات (مانند راسو) به هدف علامت‌گذاری می‌توانند به صورت ارادی این غده‌ها را تخلیه نمایند. حیوانات اهلی و خانگی توانایی تخلیه این کیسه‌ها را به صورت ارادی ازدست می‌دهند. پیاده‌روی و مدفوع کردن به صورت طبیعی به تخلیه این کیسه‌ها کمک می‌کند. معمولاً حیوانات خانگی توانایی تخلیه کیسه‌ها را به‌طور کامل ازدست خواهند داد و غده‌های انباشته شده موجبات ناراحتی حیوان را فراهم می‌کنند.
سگ‌هایی که دارای کیسههای مقعدی انباشته شده هستند معمولاً تمایل به لیز خوردن روی پاهای عقبی و کشیدن مقعد خود روی زمین دارند که این حرکت را در جهت تخلیه این کیسه‌ها انجام می‌دهند. بعضی از سگها مقعد خود را لیس می‌زنند و برخی دیگر به دنبال دم خود روی زمین می‌چرخند. گربه‌ها نیز موهای زیر دم خود را لیس می‌زنند.
زور زدن حیوان موقع مدفوع، تورم و برآمدگی در یک یا دو طرف مقعد و قرمز شدن ناحیه مقعد قرمز (در مراحل بعدی به رنگ کبود یا بنفش متمایل می‌شود) از دیگر نشانه‌های کیست مقعدی در حیوانات هستند.
تخلیه نکردن کیسههای مقعدی چه عوارض دارد؟
درصورتی که این کیسه‌ها تخلیه نشوند، احتمالاً یک آبسه ایجاد شده و روی پوست گشوده می‌شود. این موقعیت بسیار بسیار دردناک و متعفن و بدبو می‌باشد و اغلب با بیماره‌های خونریزی‌دهنده راست روده اشتباه گرفته می‌شوند. اگر حیوان به آبسه ناشی از کیسههای مقعدی مبتلا شود بایستی بلافاصله بوسیله دامپزشک درمان شود.
پیشگیری از بروز کیست مقعدی
غذای سالم
غذای سالم و مناسب با فیبر کافی بسیار مهم است. افرایش فیبر غذا موجب افزایش حجم و سفتی مدفوع می‌شود که به علت افزایش فشار بر روی کیسههای مقعدی در هنگام دفع مدفوع باعث می‌شود کیسههای مقعدی بطور طبیعی تخلیه شوند. با اضافه کردن سبوس گندم، سبزیجات و میوه می‌توان فیبر جیره را افزایش داد.
ورزش کافی
ورزش و تمرین منظم به خالی شدن طبیعی غدد مقعدی کمک خواهد کرد. اگر این امکان برای شما وجود دارد، دو بار در روز و هر بار ۱۵ تا ۲۰ دقیقه سگ خود را برای ورزش بیرون ببرید. این کار موجب افزایش حرکات شکم و دفع مدفوع نیز می‌شود.
نکته: به هیچ عنوان برداشت این کیسه ها توصیه نمی شود.چون اولاً نگهداری پس از عمل بسیار مشکل خواهد بود و ثانیاً در درازمدت برای سگ ایجاد مشکل می‌کند و ایجاد یبوست خصوصاً در زمان پیری را به‌مراه دارد.
زمان مناسب تخلیه کیسههای مقعدی
تخلیه کیسههای مقعدی به خصوصیات فردی هر حیوان برمی‌گردد و هر سه تا شش ماه یکبار به صلاح‌دید دکتر دامپزشک تخلیه می‌شوند. یادآوری می‌کنم جیره غذایی حاوی مقادیر کافی فیبر حجم مدفوع را افزایش داده و به تخلیه محتویات کیسه کمک می‌کند.
درمان بیماری کیسه مقعدی در سگ و گربه
وقتی بیماری در مرحله فشردگی است:
متداول‌ترین روش درمان که به صورت سرپایی توسط دامپزشک صورت می‌گیرد، فشردگی نام دارد.
در این روش دامپزشک به غده‌ها فشار وارد می‌کند تا زمانی که ترشحات ضخیم شده از کیسه خارج شود. اگر سگ عصبی و مضطرب باشد، یا درد زیادی داشته باشد، داروی آرام‌بخش برای او استفاده خواهد شد.
مرحله‌ی التهاب کیسه مقعدی:
روشی مشابه فشردگی صورت می‌گیرد. بعد از آن آنتی‌بیوتیک استروئیدی ترکیب شده با پماد به صورت مستقیم، روی کیسه مقعدی، استفاده می‌کنند. به علاوه دامپزشک، آنتی‌بیوتیک خوراکی هم برای کمک به بهبود و مقابله با عفونت تجویز می‌کند.
برای تشخیص و درمان کیسه مقعدی که چه آنتی‌بیوتیکی بهتر است استفاده شود، دامپزشک باید، محیط کشتی از باکتری تهیه کند تا دریابد چه نوعی از باکتری موجب التهاب کیسه مقعدی شده است.
وقتی بیماری کیسه مقعدی به مرحله آبسه می‌رسد:
در این زمان، حیوان نیاز به جراحی دارد. دامپزشک پس از آرام کردن سگ یا بیهوشی کامل او، به روش جراحی، کیسه مقعدی را به منظور تمیز کردن و خالی کردن آن از مایع باقی‌مانده، باز می‌کند.
پس از جراحی برای آبسه‌های دچار پارگی، از آنتی‌بیوتیک ترکیب شده با پماد، روی کیسه مقعدی برای مقابله با عامل آلوده و عفونی استفاده می‌شود. تهیه محیط کشت برای تعیین کردن موثرترین آنتی‌بیوتیک برای درمان بهتر الزامی است.
اگر عفونت پس از جراحی همچنان ادامه پیدا کند ممکن است به جراحی خارج کردن کیسه مقعدی نیاز شود.
درمان خانگی بیماری مقعدی در سگ و گربه
تخلیه غدد مقعدی انباشته شده باید توسط دامپزشک انجام شود. در صورتی که از این وضعیت آگاه باشید و بوی بد شما را اذیت نمی‌کند، این کار را خودتان نیز می‌توانید انجام دهید.
با وجود ناخوشایند بودن خالی کردن کیسههای مقعدی اما کار نسبتاً آسانی است. چگونگی انجام این کار در زیر آمده است:
ترجیحا با استفاده از دستکش و ماسک این کار را انجام دهید، سعی کنید تا حد امکان فاصله صورت خود را از پشت حیوان رعایت کنید، چون امکان خروج یکباره و با فشار ترشحات وجود دارد
دم سگ را بالا نگه دارید و به آرامی به سمت بالا بکشید
از دستمال کاغذی برای خالی کردن ترشحات استفاده کنید
شصت خود را روی یکی از غدد مقعدی و سایر انگشتانتان را روی غده مقعدی دیگر قرار دهید. (همانطور که قبلا گفته شد، غدد مقعدی در دوطرف مقعد، کمی پایین‌تر از سوراخ مقعد و در محدوده ساعت ۴ و ۸ قرار دارند)
به آرامی فشار دهید و این کار را چند بار تکرار کنید و مطمئن شوید که ترشحات خارج شده و کیسههای مقعدی کاملا خالی شده‌اند.
در سگ‌های بزرگ جثه یا برای مطمئن شدن از تخلیه کامل کیسههای مقعدی می‌توان آن‌ها را بصورت جداگانه تخلیه نمود. به این صورت که با استفاده از دستکش و ژل لوبریکنت، انگشت اشاره خود را به آرامی وارد سوراخ مقعد کردن (به اندازه یک بند انگشت کافی می‌باشد) و با استفاده از شصت و سایر انگشتان خود، هر کدام از کیسههای مقعدی را بصورت جداگانه خالی کنید.
حتماً این کار را در محیطی که قابل شستشو می‌باشد مثل حمام انجام دهید، چون شاید شما نتوانید همه ترشحات را با دستمال کاغذی بگیرید و احتمال ریختین ترشحات وجود دارد.
نکته: اگر بعد از تخلیه کیسههای مقعدی باز هم متوجه شدید که سگ شما همان علائم قبل مثل مالیدن ناحیه پشت به زمین یا لیس زدن ناحیه مقعد را نشان می‌دهد، کیسههای مقعدی را بررسی کنید و در صورت لزوم دوباره آن‌ها را خالی کنید. در صورتی‌که بازهم همان علائم قبل وجود داشت، احتمال وجود مشکلی دیگر از جمله آلودگی به کرم‌های نواری، آلرژی ویا حتی درد ناحیه پشتی تحتانی وجود دارد. در مورد حتما با دکتر دامپزشک مشورت کنید.
منبع: vet.mihanblog - delgarm