به گزارش «سرویس دام،طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ طیور به غیر از پروتئین‌ها، کربوهیدرات، چربی‌ها و ویتامین، به مواد معدنی نیز نیاز دارند. مقدار ضروری بعضی از این مواد معدنی آن قدر کم است که گاهی غیرقابل سنجش می‌باشد. بسیاری از این مواد معدنی بر مواد مغذی دیگر از نظر جذب و متابولیسم تاثیر می‌گذارند.
در بعضی حالات میزان نیاز فوق‌العاده کم است و مقادیر بیش از میزان مورد احتیاج تولید مسمومیت می‌کند. اگرچه اغلب این مواد معدنی باید به شکل غیرآلی به جیره اضافه شوند ولی گاهی اشکال آلی هم اهمیت دارند. درصد زیادی از مواد معدنی از دیواره روده جذب می‌شوند، و تنها در مواردی نادر مقدار جذب بسیار کم است.
نقش کلسیم در زنجیره غذایی طیور
کلسیم برای تشکیل استخوان و پوسته تخم‌مرغ ضروری است، اما اعمال دیگری نیز انجام می‌دهد. دراستخوان ماده اصلی به صورت فسفات کلسیم ذخیره می‌شود، اما مقداری هم به شکل کربنات‌کلسیم است. پوسته تخم‌مرغ همواره فقط از کربنات کلسیم تشکیل می‌شود.
تشکیل پوسته تخم‌مرغ
درست قبل از بلوغ جنسی و شروع تولید تخم‌مرغ هورمون استروژن به مقدار زیاد از تخمدان ترشح می‌شود و باعث افزایش کلسیم خون می‌گردد. از طرف دیگر غدد پاراتیروئید هورمونی ترشح می‌نمایند که میزان کلسیم خون را در حد ثابتی حفظ می‌کند.
بدن کلسیم اضافی را در استخوان ذخیره می‌کند تا در زمان تولید پوسته تخم‌مرغ از آن استفاده نماید. مقدار ذخیره استخوان هیچ ارتباط به میزان کلسیم جیره در دوران رشد ندارد در حقیقت، مقادیر زیاد کلسیم در جیره دوران رشد، برای نیل به حداکثر تولید تخم‌مرغ مخاطره‌انگیز است، و این امر احتمالا به خاطر لطمه‌ای است که به رشد غذه پاراتیروئید وارد می‌کند.
یک الی دو هفته قبل از تولید اولین تخم‌مرغ توسط پولت، میزان کلسیم جیره را باید بیفزایند، لزوم افزودن میزان صدف یا اشکال دیگر منابع کلسیم به جیره در این دوران مورد قبول همگان است. هنگامی‌که تولید تخم‌مرغ شروع می‌شود کلسیم لازم برای تشکیل پوسته تخم‌مرغ از منشاء کلسیم جیره و استخوان‌ها تامین می‌گردد.
اهمیت فسفر برای طیور
فسفر بخش اعضم ساختمان خون را تشکیل می‌دهد. فسفر همچنین در سلول‌ها نقش مهمی در متابولیسم ایفا می‌کند و قسمت مهمی از آنزیم‌های بدن را تشکیل می‌دهد. تمام فسفر جیره برای طیور قابل مصرف نیست. به طور معمول فسفر جیره طیور را به دو شکل بررسی می‌کنند:
1- فسفر کل
2- فسفر قابل استفاده
جوجه‌ها معمولاً تنها قادر به استفاده از 30درصد کل فسفر گیاهی هستند، در صورتی که طیور مسن تا 75درصد آن را نیز استفاده می‌کنند. قابلیت استفاده از فسفرهای مشتق شده از منابع غیر بالاتر بوده و میزان آن بستگی به محلول بودن فسفر در آب دارد.
قابلیت استفاده فسفر در جیره طیور
منابع غیرآلی فراوانند ولی تعداد ناچیزی از آنها در جیره طیور استفاده می‌گردند، چون موادی که در جیره منظور می‌شوند باید قابلیت بالایی داشته باشند ارزش بیولوژیک چند منبع فسفر در ادامه ذکر شده است:
نسبت کلسیم – فسفر
نه تنها وجود مقادیر حداقل کلسیم و فسفر در جیره از اهمیت خاصی برخوردار است بلکه باید نسبت بین آن دو نیز، بخصوص در مورد جوجه‌های جوان و طیور در حال رشد صحیح باشد. به‌طور معمول برای دو مورد جوجه‌های جوان و طیور در حال رشد باید جیره‌ای که 1/5 تا 2 قسمت کلسیم دارد یک قسمت نیز فسفر داشته باشد، در صورتی که نسبت‌های 2/5 تا 3/5 قسمت کلسیم به یک قسمت فسفر باعث ایجاد راشی‌تیسم خواهند شد.
اهمیت مصرف کلسیم، فسفر و ویتامین D برای طیور
کلسیم و فسفر در تشکیل استخوان، و کلسیم در تولید پوسته تخم‌مرغ ضروری هستند ولی ویتامین D نیز در انجام این اعمال نقش مهمی دارد. ثابت شده که ویتامین D به تولید پروتئین مخصوصی کمک می‌کند که این پروتئین در دیواره روده مستقر گردیده و موظف است کلسیم محلول را از دیواره روده عبور داده و به سلول‌ها برساند. ویتامین D همچنین کلسیم را به نواحی از بدن که به آن نیاز دارند می‌رساند.
مقدار کلسیم و فسفر جیره طیور
میزان این دو ماده معدنی در جیره‌ها باید در یک محدوده خاصی حفظ شود که این امر بستگی به سن و نوع پرنده دارد.
مصرف سدیم، کلر و پتاسیم در خوراک طیور
این سه ماده معدنی در تعادل اسید و باز بدن نقش دارند. برای رفع نیاز سدیم و کلر طیور به مواد غذایی طبیعی جیره نمک اضافه می‌کنند. مقدار نمکی که به جیره‌ها اضافه می‌شود به‌ندرت بیش از 0/25 تا 0/35 درصد خواهد بود. مقادیر زیاد نمک تاثیر ملین دارند.
افزودن نمک به میزان بیش از 8درصد سبب مرگ می‌گردد. پتاسیم برای طیور ضروری است اما معمولاً میزان آن در مواد غذایی اولیه کافی بوده و به صورت مکمل به جیره‌ها اضافه نمی‌شود.
نقش گوگرد در سلامت طیور
گوگرد بخشی از ساختمان دو اسید آمینه مهم سیستین و متیونین است که در پروتئین مواد غذایی موجودند. فرم طبیعی سیستین در داخل بدن به سرعت با اکسیده شدن به سیستین تبدیل می‌گردد. گوگرد همچینین در تشکیل آنزیم‌ها و هورمون‌های خاصی شرکت دارد.
سیستین و متیونین به دلیل آن که مکمل یکدیگر تلقی می‌گردند توأماً تحت عنوان کل اسیدهای آمینه گوگرددار مطرح هستند.
مصرف ید در تغذیه طیور
نقش اصلی ید ساختن هورمون غذه تیروئید (تیروکسین) است. وقتی جیره از نظر ید فقیر باشد، اندازه غده تیروئید افزایش یافته و باعث گواتر می‌شود. به علاوه بخشی از اعمال متابولیکی بدن طیور جوان و مسن به ید بستگی دارد.
ید همچنین برای رشد جنین مورد نیاز است. وقتی میزان ید در تخم‌مرغ قابل جوجه‌کشی کم باشد توانایی جوجه درآوری نیز کم می‌شود. ید معمولاً به صورت نمک یددار به جیره افزوده می‌شود.
تأثیر مصرف آهن و مس در خوراک طیور
کمبود مس و آهن باعث کم‌خونی می‌شود. گلبول‌های قرمز دارای آهن هستند، این مواد معدنی برای تولید رنگ پر نژادهای خالص نیز مورد نیاز می‌باشند. وقتی هموگلوبین در حال شکل گرفتن است، برای مورد استفاده قرار گرفتن آهن ضروری است که مس نیز وجود داشته باشد.
میزان نیاز به آهن و مس جیره باید به طور دقیق محاسبه شود، زیرا مصرف اضافی آنها مسمومیت‌زاست. نیاز به آهن در حدود 5 تا 10 برابر مس است. معمولاً برای رفع کمبود، فقط مقادیر کمی از این مواد معدنی را به جیره‌ها اضافه می‌کنند.
اهمیت مصرف منگنز در جیره طیور
عمل اصلی منگنز جلوگیری از پروزیس (در رفتگی وتر پا) است. این عارضه وضعیتی است که درآن مفصل پا بزرگ می‌شود و وتر آشیل از روی استخووان لغزنده و ساق پا به یک طرف می‌چرخد.
منگنز همچنین برای رشد طبیعی، تشکیل پوسته تخم‌مرغ، توانایی جوجه درآوری لازم است و از بروز عدم تعادل طیور در ایستادن جلوگیری می‌کند. چون جیره‌ها معمولاً از نظر این ماده معدنی کمبود دارند، افزودن آن به صورت سولفات و یا اکسید منگنز ضروری است.
معمولاً تنها 70درصد منگنز اضافه شده به جیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. افزودن 30 تا 50 میلی‌گرم منگنز به هر تن غذا از بروز پروزیس جلوگیری می‌کند و مقادیر 50 تا 75 میلی‌گرم منگنز در هر تن غذا قدرت پوسته تخم‌مرغ را افزایش می‌دهند.
منبع: سایت نطفه