پرورش کروکودیل

به گزارش «سرویس آموزشی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ کروکودیل تنها گونه متعلق به خانواده crocodylidae است.این لغت به‌طور گسترده‌ای برای دیگر اعضای راسته crodilia شامل family alligatoridae) true alligators and caimans، crocodiles) و family Gavialidae) gharial) نیز استفاده می‌شود. کروکودیل‌ها خزندگان آبی بزرگی هستند که در سرتاسر مناطق گرمسیری آفریقا، آسیا، آمریکا و استرالیا یافت می‌شوند. آنها تمایل دارند به صورت گروهی در رودخانه‌های با جریان آهسته آب و دریاچه‌ها زندگی و از انواع زیادی از پستانداران و ماهیان مرده و زنده تغذیه کنند. آنها شجره تاریخی دارند واز زمانهای دور وجود داشته‌اند. این اعتقاد وجود دارد که آنها از زمان دایناسورها به بعد کمی تغییر پیدا کرده‌اند. تکثیر و پرورش کروکودیل و تمساح در کشورهای مختلف دنیا به عنوان یک محصول اصلی در کنار سایر محصولات دامی ظهور کرده است. 

مشخصات ظاهری انواع کروکودیل

کروکودیل‌ها از انواع پیشرفته خزندگان هستند. برخلاف خزندگان دیگر آنها دارای قلب چهار حفره‌ای، دیافراگم و کورتکس مغزی هوشمندی می‌باشند. کروکودیل‌ها در مسافت‌های کوتاه (حتی وقتی که بیرون از آب هستند) خیلی سریع حرکت می‌کنند. آنها آرواره‌های فوق‌العاده قوی و دندان‌های تیز برای پاره کردن گوشت دارند. اما اگر دهان آنها بسته نگه داشته شود نمی‌توانند آن را باز کنند. کروکودیل‌های خیلی بزرگ همچنین خارهای تیز و چنگالهای نیرومندی دارند. آنها حرکات جانبی محدودی در گردن خود دارند در نتیجه در روی زمین و خشکی یک نفر می‌تواند با گرفتن یک چوب کوچک بین آرواره‌های کروکودیل و خودش از خود محافظت کند.

سن و میزان عمر کروکودیل‌ها

در حال حاضر روش‌های معتبری برای سنجش عمر کروکودیل‌ها موجود نیست و فقط روشهایی برای حدس و تخمین‌های قابل‌قبول وجود دارد. عمومی‌ترین متد برای اندازه‌گیری سن، حلقه‌های رشد در استخوانها و دندان‌های آنهاست که هر حلقه با تغییر در میزان رشد مطابقت می‌کند و بطور معمول یکبار بین فصول خشک و مرطوب اتفاق می‌افتد.

اندازه‌های مختلف کروکودیل

اندازه‌های مختلف این حیوان از انواع استثنائی کوچک مانند کروکودیل افسانه‌ای یا جادویی تا گونه‌های بزرگتر مانند کروکودیل آب شور، تفاوتهای زیادی دارند. گونه‌های بزرگ اغلب به اندازه‌های خیلی بزرگ 5 یا 6 متر و وزن1200 کیلوگرم می‌رسند. علی‌رغم وزن زیاد گونه‌های بالغ؛ کروکودیلها زندگی خود را از اندازه‌های خیلی کوچک شروع می‌کنند وقتی که کروکودیلها از تخم بیرون می‌آیند در حدود 25 تا 35 سانتیمتر طول دارند. گونه‌های بزرگتر کروکودیل‌های آب شور می‌باشند، که در شمال استرالیا و کل آسیای جنوب شرقی زندگی می‌کنند.

تعیین جنسیت کروکودیل

بچه کروکودیلها کروموزونهای جنسی ندارند و برخلاف انسان، جنسیت این حیوان بطور ژنتیکی تعیین نشده و با تغییرات درجه حرارت تعیین می‌گردد. دوره متوسط خوابیدن بر روی تخمها در حدود 80 روز است که بستگی به درجه حرارت محیط نیز دارد.

تکثیر و پرورش کروکودیل

نگهداری مولدین: یکی از فاکتورهای مهم در موفقیت فارم، زادو ولد است. لذا داشتن آگاهی از نقصهای سیستم زادو ولد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در فارم‌های متداول، کروکودیلها در استخرهای روباز پرورش داده می‌شوند که این استخرها اغلب نظارت بر جفتگیری نر‌ها و ماده‌ها را دشوار می‌سازد. برای رفع این نقص، حوضچه‌های جفتگیری به گونه‌ای طراحی می‌شوند که کروکودیلهایی که جفتگیری نمی‌کنند شناسایی گردند که به پنج حوضچه (یک حوضچه نرها در وسط و چهار حوضچه ماده‌ها در اطراف) تقسیم و برای عمل جفت‌گیری، حوضچه‌های نر و ماده  با هم ادغام می‌شوند. این استخرها کاملا سیمانی می‌باشند و حدود 0/5 تا 1 متر از کف استخر را با خاک نرم می‌پوشانند. این استخرها دارای شیب ملایم هستند و 1/3 تا 2/3 متر از آنها را خارج از آب و کاملاً خشک در نظر می‌گیرند که مکانی برای استراحت و تخم‌ریزی مولدین است و بقیه سطح آن را از آب با عمق 1 تا 1/5 متر می‌پوشاند. بعد از جفت‌گیری، ماده‌ها منتظر نزدیک شدن فصل تخم‌ریزی می‌شوند و در آن زمان شروع به ساخت آشیانه می‌کنند. هنگامی‌که دما و شرایط داخل آشیانه مطلوب شد حدود 40 تا 70 تخم در آن می‌گذارند.

جمع‌آوری تخم‌های کروکودیل و انکوباسیون

بعد از اینکه کروکودیل تخم‌های خود را دفن کرد، پرسنل بلافاصله آنها را از درون آشیانه جمع‌آوری می‌نمایند. تخم کروکودیل دارای 70 تا90 میلیمتر طول و 40 تا 60 میلیمتر قطر می‌باشد. یک خصوصیت مهم کروکودیلها اینست که به علت وجود یک منافذ هوایی، توانایی نفس کشیدن در داخل تخم را دارند. پس ضروریست که تخمها به همان صورتی که دفن شده بودند داخل انکوباتور قرار گیرند. در صورت واژگون شدن تخمها در طی انکوباسیون، جنین در حال رشد که داخل تخم است خفه می‌شود. برای این منظور هنگام برداشتن تخمها از آشیانه باید بالای آنها علامت‌گذاری شود. تخمها بوسیله یک محلول ضدعفونی تمیز شده و در داخل انکوباتور 32 درجه سلسیوس قرار می‌گیرند.

تخمهای بارور کروکودیل با نوار سفیدی که دور تخم را احاطه کرده از تخمهای نابارور متمایز می‌شوند. در صنعت پرورش کرو کودیل این مساله به bandilg معروف است و اولین علامت انکوباسیون موفق است. تخمهایی که باند واضح و مشخصی ندارند ممکن است نابارور باشند. اگر این تخمها به زودی باندار نشوند برداشته و دور انداخته می‌شوند. نوزادان بعد از 80 روز دوره انکوباسیون متولد می‌شوند و جنسیت آنها بوسیله حرارت انکوباتور تعین می‌گردد. نوزاد متولد شده حدود 30 سانتی‌متر طول دارد.

حوضچه‌های رشد و نگهداری کروکودیل

کروکودیل‌های جوان تا زمان کشتار و فرآوری در محیطهای کاملا کنترل شده، عایق صدا و ایزوله نگهداری می‌شوند. کاهش مدت قرار گرفتن آنها در معرض نور خورشید کمترین آسیب را به پوستشان وارد می‌کند. کروکودیل‌های داخل حوضچه‌ها بر حسب سن و اندازه درجه‌بندی و نگهداری می‌شوند.

کروکودیل‌ها حدوداً به مدت دو سال در اینجا خواهند ماند تا به اندازه مناسب 35 سانتی‌متر عرض شکم جهت فرآوری برسند. این حوضچه‌ها معمولاً سیمانی هستند و مساحت و ارتفاع آنها بر حسب اندازه حیوان تعیین شده، دارای شیب بسیار ملایم و شامل یک قسمت کاملاً خشک و یک قسمت پر آب می‌باشند.

تغذیه کروکودیل

غذای آنها را می‌توان از ضایعات کشتارگاهی دام و طیور و انواع آبزیان تأمین کرد. این جیره نیاز‌های تغذیه‌ای حیوان را مرتفع ساخته و باعث می‌شود که حیوان رشد مطلوبی داشته باشد. غذای آنها نسبت به دیگر موجودات بسیار کم است و دلیل این امر خونسردی، کندی در حرکت و کوچک بودن معده آنهاست. اخیراً پلت‌هایی ساخته شده که مورد آزمایش قرار گرفته‌اند که البته نتایج دلگرم کننده‌ای داشته است. به گونه‌ای که ممکن است جایگزین غذای مورد نیاز کروکودیل‌ها باشد.

میزان آب مورد نیاز مراکز پرورش بسیار کم بوده و برای یک مرکز با تولید1000 قطعه پوست لطیف‌تر بهتر است سختی و قلیائیت آب در حد پایینی باشد. آب حوضچه‌های رشد از شبکه‌هایی گذر می‌کند و تماماً بوسیله UV استریل می‌شود تا بر میکروبی داخل حوضچه به حداقل برسد. تمامی نواحی مزرعه پرورش باید تمیز نگه داشته شوند تا ریسک بیماری کروکودیل‌ها به حداقل برسد.

کشتار و عمل‌آوری کروکودیل

وقتی کروکدیل‌ها به طول تقریبی 2متر 5 تا6 فوت رسیدند، مشروط ر سالم بودن، پوست آماده کشتار و فرآوری می‌باشند. جهت فرآوری ابتدا کروکودیل بوسیله یه دستگاه تزریق بیهوشی، بیهوش می‌شود و سپس جهت هرگونه نقص در پوست بازرسی می‌گردد. اگر پوستش مناسب نباشد کنار گذاشته می‌شود تا به هوش آمده و به استخر برگردانیده شود. در صورت مناسب بودن پوست یک برش در پایه جمجمه داده شده و خونگیری انجام می‌گردد. هرگونه عملیاتی پیش از برش بر روی کروکودیلها جهت به حداقل رساندن آلودگی گوشت، کاملا به صورت بهداشتی انجام می‌شود. اتاق فرآوری یک محل کاملاً کنترل شده با دما و رطوبت معین است. بازرسین و کارکنان دارای یک لباس محافظ کاملا پوشیده شامل کلاه و دستکش و چکمه بهداشتی هستند و هنگام ورود به اتاق باید از داخل حوضچه حاوی محلول ضدعفونی عبور کنند. قبل از پوست‌کنی جهت جلوگیری از آلودگی گوشت، پوست و وسایل کار با محتویات معده، سر حیوان باید با یک کیسه پلاستیکی پوشانده شود. پوست حیوان باید بدون اینکه هیچ‌گونه نشانه‌ای از بریدگی با چاقو روی آن باشد از روی بدن برداشته شود. اولین برش در طول دو طرف پشت بدن زده می‌شود که نوار پشتی نام دارد. بعد از برداشتن نوار پشتی با ایجاد برشهایی در طول پشت هر پا و دور سر، پوست به طور کامل برداشته می‌شود. باقیمانده‌های گوشت و چربی با فشار بالای آب از روی پوست زدوده می‌شوند و سپس جهت گرفتن رطوبت پوست به آن نمک زده می‌شود که این عمل پوست را تا هنگام چرم‌سازی در بهترین وضعیت نگه می‌دارد. بعد از نمک زنی، پوست به صورت صاف کنار گذاشته شده تا خشک شود و سپس جهت چرم‌سازی و تولید کیف و کفش و کمربند و ... استفاده می‌شود. گوشت کروکودیل باتوجه به دستور شرع مقدس اسلام حرام می‌باشد. ولی در سطح بین‌المللی تقاضای زیادی دارد. برشهای اولیه و درجه یک گوشت، بسته‌بندی و منجمد شده و به رستورانها و مراکز فروش گوشت در خارج از کشور صادر می‌شوند. برشهای دیگر گوشت هم جهت تهیه سوسیس و حتی همبرگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. دیگر محصولات مثل سر، پا و ... نیز مورد استفاده تاکسیدرمیستها قرار می‌گیرند.

خون کروکودیل

مشاهده درگیری کروکودیل‌ها و بروز جراحت‌های سنگین در دست و پای آنان در آب‌های آلوده محل زندگیشان و عدم ایجاد هرگونه عفونت در بدن این حیوانات، دانشمندان را به بررسی نوع خون و ژننتیک کرو کودیل وا داشت. تحقیقات نشان می‌دهد که سرم خون کروکودیل‌ها به میزان 500 برابر آنتی‌بیوتیک‌های موجود در برابر ویروس‌ها و بیماری‌ها مقاوم است. در آزمایش‌های بعدی این آنتی‌بیوتیک کروکودیلی توانست ویروس بیماری ایدز را در لوله‌های آزمایشگاهی به راحتی ازبین ببرد. البته هنوز تحقیقات و بررسی‌های زیادی در این زمینه باید انجام شود. به این ترتیب تعداد بسیار کمی از کروکودیلها عملا بدون استفاده‌اند و می‌توان گفت کروکودیل یک از پرسودترین حیوانات است.

دکتر لیلا باغی ـ کارشناس دامپزشکی