به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بیماری تیلریوز (Theileriosis) در ایران بنام زردی معروف است، بیماری انگلی خونی است و بعنوان بیماری مشترک بین انسان و دام تلقی نمی‌شود. ولی بعلت تغییراتی که در گوشت ایجاد می‌کند، گوشت دام‌های آلوده غیرقابل مصرف می‌باشد.
این بیماری بیشتر در گاو دیده می‌شود و گاوهای اصیل نسبت به گاوهای بومی حساسیت بیشتری دارند. بیماری در گوسفند و بز هم دیده می‌شود و بیشتر در فصول گرم که فعالیت کنه‌ها زیاد است مشاهده می‌شود .
بیشتر بدانیم:
واکسن تیلریوز گاوی
عامل بیماری تیلریوز چیست؟
انگلی خونی است بنام تیلریا آنولاتا .
مناطق آلوده و شرایط بروز بیماری تیلریوز چیست؟
این بیماری در کلیه نقاط ایران گزارش شده است و بیشتر با شروع فصول گرم که فعالیت کنه‌ها افزایش می‌یابد دیده می‌شود. آغل و جایگاه‌های سنتی که با چوب و سنگ و خاک ساخته شده و دارای خلل و فرج زیاد است و امکان سمپاشی و بهداشتی کردن مناسب آنها وجود ندارد و در آنجا شرایط برای اختفا و چرخه زندگی کنه‌ها مناسب است جایگاه مناسبی برای وقوع بیماری می‌باشد. ولی در جایگاه‌هائی که با پلاستر سیمانی و کف بتونی درست شده‌اند و قابل سمپاشی و ضدغفونی وشستشو و شعله دادن می‌باشند، موارد آلودگی کمتر است. در شکل زیر نقاطی از جهان که انواع مختلف عامل بیماری تیلریوز دیده شده به صورت رنگی نشان داده شده است.
بیماری در انسان به چه شکل می‌باشد؟
اگرچه بیماری از طریق گوشت به انسان منتقل نمی‌شود، اما گوشت بدلیل عوارض عمومی مانند تب، پرخونی و زردی لاشه برای مصرف انسانی مناسب نیست و در کشتارگاه‌ها گوشت دام‌های آلوده به بیماری را ضبط و معدوم می‌کنند .
نشانه‌های بالینی بیماری تیلریوز در دام‌ها (گاو) چیست؟
تب، عدم اشتها، عدم نشخوار، کم خونی، لاغری، زردی مخاطات چشم، کاهش تولید شیر و گوشت، نقاط خونریزی روی مخاط چشم، تورم غدد لنفاوی پیش کتفی که به شکل خیاری کوچک در جلو کتف قابل لمس است، بی حالی و فلجی و در نهایت مرگ از نشانه‌های بیماری است.
نشانه‌های بیماری تیلریوز در روی لاشه چیست؟
زردی گوشت دام، زرد بودن رباطات که عضلات را بهم متصل می‌کند، خونریزی در روی عضله قلب، تورم غدد لنفاوی، خشکی هزارلا، انباشتگی شکمبه و خونریزی در شیردان از نشانه‌های بیماری در لاشه هستند.
تشخیص بیماری تیلریوز چگونه است؟
از روی نشانه‌های بالینی می‌توان به وجود بیماری مشکوک شد. ولی برای تشخیص قطعی آن باید گسترش خون تهیه کرده و بعد از رنگ آمیزی با گیمسا، در زیر میکروسکوپ اشکال مختلف تیلریا را در داخل گلبول‌های قرمز (اریتروبلاست و لکوسیت‌ها ) مشاهده کرد.
راه‌های پیشگیری از بیماری تیلریوز چیست؟
عمده‌ترین روش پیشگیری از این بیماری رعایت بهداشت، استفاده از محل نگهداری دام مناسب و سمپاشی اماکن دامی و یا شعله دادن آنها و مبارزه با کنه‌ها می‌باشد.
توصیه می‌شود جایگاه دام از سنگ، سیمان و آهن با پوشش‌های پلاستر سیمانی باشد. جمع‌آوری کود و فضولات و پوشاندن آنها و حمل مرتب به خارج از جایگاه، جمع آوری و خارج ساختن کاه و کلش و خوراک باقی‌مانده دام نیز اهمیت دارد.
جایگاه هرچه نور بیشتری داشته باشد آلودگی کمتر است، سمپاشی مرتب جایگاه دام با سموم ضد کنه در فصول و زمان‌های مناسب اهمیت زیادی در پیشگیری دارد.
روش دیگر پیشگیری تزریق واکسن تیلریوز است که معمولا در ازت مایع تا منهای 79 درجه سانتی‌گراد نگهداری می‌شود. واکسن در فصول سرد و موقعی که کنه‌ها فعالیتی ندارند و در دام‌های غیر آبستن ترزیق می‌شود و تا مدت یکسال ایمنی ایجاد می‌کند .
درمان بیماری تیلریوز چیست؟
استفاده از داروهای ضد انگل تیلریا مثل بوتالکس یا بیو پارواگن مطابق دوز درمانی و استفاده از داروهای اشتها آور و ملین (استفاده از پوست هندوانه و گل ختمی)
بیماری تیلریوز با چه بیماری‌هایی اشتباه می‌شود؟
با بیماری‌های لپتوسپروز، بابزیوز، شاربن و با زردی فیزیولوژیک .
نویسنده: دکتر فرض‌اله نورالهی – دکتر انشاء اله ولدبیگی