به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ علوفه سیلویی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع تغذیه دام در دامداری‌ها شناخته می‌شود. کیفیت این علوفه به عوامل متعددی از جمله نوع گیاه، شرایط برداشت، فرآیند سیلو کردن و شرایط نگهداری وابسته است. یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که می‌تواند کیفیت علوفه سیلویی را تحت تأثیر قرار دهد، تغییر فصل است. نوسانات دما، رطوبت و شرایط اقلیمی در فصل‌های مختلف سال نه تنها بر ارزش غذایی علوفه تأثیر می‌گذارند، بلکه ماندگاری و قابلیت هضم آن توسط دام را نیز تغییر می‌دهند.
تأثیر تغییر فصل بر کیفیت علوفه سیلویی
۱. فصل بهار
- رشد سریع گیاهان علوفه‌ای (مثل ذرت، شبدر، یونجه) در این فصل باعث افزایش پروتئین خام و ویتامین‌ها می‌شود.
- رطوبت بالای علوفه در هنگام برداشت می‌تواند خطر تخمیر نامطلوب و کپک‌زدگی را افزایش دهد.
- علوفه سیلویی بهاری اغلب انرژی بالایی دارد، اما اگر خشک‌کردن مناسب انجام نشود، کیفیت نهایی کاهش می‌یابد.
۲. فصل تابستان
- دماهای بالا سرعت تخمیر را افزایش می‌دهند و امکان تولید اسید لاکتیک بیشتر است.
- کمبود رطوبت در برخی مناطق ممکن است سبب کاهش کیفیت فیبر و افزایش لیگنین شود که قابلیت هضم را پایین می‌آورد.
- در تابستان خطر آلودگی قارچی و رشد مایکوتوکسین‌ها نیز بیشتر است.
۳. فصل پاییز
- در این فصل بسیاری از علوفه‌ها در مرحله رسیدگی کامل برداشت می‌شوند که به معنای انرژی بیشتر و فیبر بالاتر است.
- نوسانات دمایی شب و روز می‌تواند بر فرآیند تخمیر اثر منفی بگذارد.
- اگر رطوبت هوا بالا باشد، احتمال کپک‌زدگی و فساد سیلو افزایش می‌یابد.
۴. فصل زمستان
- دمای پایین فرآیند تخمیر را کند می‌کند و رسیدن به شرایط پایدار در سیلو زمان بیشتری می‌برد.
- احتمال یخ‌زدگی سطحی علوفه وجود دارد که کیفیت تغذیه‌ای را کاهش می‌دهد.
- در این فصل مدیریت صحیح سیلو اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا شرایط نامناسب می‌تواند باعث افت شدید پروتئین و انرژی شود.
روش‌های بهبود کیفیت علوفه سیلویی در تغییر فصل‌ها
مدیریت برداشت
- برداشت در مرحله مناسب رشد گیاه (مثلاً در ذرت در مرحله خمیری شدن دانه) باعث افزایش انرژی و کاهش ضایعات می‌شود.
- تنظیم رطوبت علوفه قبل از سیلو کردن (۶۵–۷۰٪ برای ذرت و ۴۰–۵۰٪ برای یونجه) ضروری است.
استفاده از افزودنی‌ها
- اینکولانت‌های باکتریایی (مثل لاکتوباسیلوس) برای بهبود تخمیر و کاهش pH.
- جاذب‌های رطوبت مثل ملاس یا کاه خردشده برای تنظیم رطوبت.
- مواد ضدقارچ جهت جلوگیری از رشد کپک‌ها در فصل‌های مرطوب.
بهینه‌سازی شرایط سیلو
- فشرده‌سازی مناسب علوفه برای حذف اکسیژن.
- پوشاندن کامل سیلو با پوشش‌های چندلایه و ضدنور.
- کنترل دقیق دما و رطوبت به‌ویژه در فصل‌های پرخطر (تابستان و پاییز).
مدیریت تغذیه دام
- ترکیب علوفه سیلویی با سایر منابع خوراکی بسته به فصل.
- استفاده از مکمل‌های معدنی و ویتامینی برای جبران افت کیفیت در فصول مختلف.
نتیجه‌گیری
تغییر فصل یکی از عوامل کلیدی در تعیین کیفیت علوفه سیلویی است. با مدیریت صحیح فرآیند برداشت، تخمیر و نگهداری می‌توان اثرات منفی نوسانات اقلیمی را به حداقل رساند. استفاده از افزودنی‌ها، تنظیم رطوبت و رعایت اصول سیلو کردن در هر فصل باعث افزایش ارزش تغذیه‌ای، کاهش ضایعات و بهبود عملکرد دام می‌شود.