نقش تغذیه تابستانی در افزایش عملکرد گاو گوشتی

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ فصل تابستان با گرمای شدید و افزایش طول روز، چالشی بزرگ برای دامداران به‌ویژه در بخش پرورش گاوهای گوشتی به شمار می‌آید. در این شرایط، مصرف خوراک کاهش یافته و رشد دام کندتر می‌شود. اما با برنامه‌ریزی تغذیه‌ای مناسب و در نطر گرفتن نیازهای فیزیولوژیکی دام در هوای گرم، می‌توان از افت عملکرد جلوگیری کرد و حتی بازده اقتصادی دامداری را افزایش داد.

پرا تابستان برای گاوهای گوشتی فصل بحرانی است؟

استرس حرارتی و آثار آن

گاوها به دلیل ساختار فیزیولوژیکی خود، توان محدودی برای دفع حرارت دارند. زمانی که دمای محیط از دمای بحرانی بالایی (Upper Critical Temperature) فراتر رود (حدود 25 تا 27 درجه سانتی‌گراد)، دام دچار استرس حرارتی می‌شود که نشانه‌های آن شامل موارد زیر است:

- کاهش مصرف خوراک تا 15–30٪

- افزایش تنفس و ضربان قلب

- کاهش رشد عضلانی و ذخیره چربی

- کاهش بهره‌وری انرژی خوراک

- افزایش حساسیت به بیماری‌های عفونی و متابولیک

بنابراین، تغذیه در تابستان باید با هدف جبران اثرات منفی گرما، طراحی و اجرا شود.

راهکارهای تغذیه‌ای برای مقابله با استرس حرارتی

1. افزایش تراکم انرژی جیره

در دمای بالا، گاو کمتر غذا می‌خورد؛ بنابراین، انرژی موردنیاز باید از منابع متراکم‌تری تأمین شود. بهترین منابع انرژی در تابستان عبارت‌اند از:

- چربی‌های بی‌اثر در شکمبه (Bypass Fat): این چربی‌ها بدون ایجاد بار شکمبه‌ای، انرژی زیادی فراهم می‌کنند.

- غلات فرآوری‌شده مثل ذرت بخار داده شده یا خرد شده: جذب سریع و بهینه‌ای دارند و بار حرارتی کمتری نسبت به علوفه دارند.

نکته: چربی نسبت به پروتئین و فیبر، حرارت متابولیک کمتری تولید می‌کند و مناسب جیره تابستانی است.

2. اصلاح منابع پروتئینی

پروتئین‌ها هنگام متابولیسم، بیشترین گرما را در بدن تولید می‌کنند. پس:

- از منابع پروتئینی با قابلیت هضم بالا استفاده کنید (مثل کنجاله سویا، گلوتن ذرت).

- استفاده از پروتئین‌های عبوری از شکمبه (RUP) برای کاهش بار شکمبه‌ای مفید است.

- از پروتئین بیش از نیاز در جیره خودداری شود، زیرا دفع آمونیاک اضافی باعث اتلاف انرژی و افزایش حرارت بدن می‌شود.

3. افزایش الکترولیت‌ها و مواد معدنی

در تابستان، تعریق و دفع ادرار باعث از دست رفتن الکترولیت‌ها می‌شود. این وضعیت می‌تواند به افت فشار اسمزی خون و مشکلات عضلانی منجر شود. برای جبران این مسئله:

- سدیم (Na)، پتاسیم (K)، کلر (Cl)، منیزیم (Mg) و بی‌کربنات (HCO3) باید در سطح مناسبی تأمین شوند.

- از مکمل‌هایی مانند نمک الکترولیتی، جوش‌شیرین، منیزیم‌اکسید و مواد بافری استفاده شود.

- نسبت DCAD (Difference between Cations and Anions in Diet) را برای حفظ تعادل اسیدی-بازی بدن بررسی کنید.

4. افزودنی‌های تغذیه‌ای مؤثر در گرما

5. نقش آب در تغذیه تابستانی

آب مهم‌ترین ماده مغذی در تابستان است. کاهش مصرف آب، به‌سرعت بر رشد و سلامت دام اثر می‌گذارد. نکات کلیدی:

- دام در گرما تا ۲ برابر بیشتر از روزهای سرد آب مصرف می‌کند.

- دمای آب مصرفی بهتر است بین ۱۰ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد باشد.

- باید در هر لحظه دسترسی آزاد، بدون محدودیت و در سایه فراهم باشد.

- کیفیت آب نیز مهم است؛ شوری، آلودگی میکروبی یا فلزات سنگین اثر منفی دارد.

تکنیک‌های عملی برای بهبود مصرف خوراک در تابستان

تأثیر مدیریت تغذیه تابستانی بر عملکرد اقتصادی

مدیریت صحیح جیره در تابستان منجر به:

- کاهش ضریب تبدیل خوراک (FCR): خوراک کمتر برای وزن‌گیری بیشتر.

- افزایش سرعت رشد روزانه (ADG): دام سریع‌تر به وزن بازار می‌رسد.

- کاهش نرخ تلفات و بیماری‌ها: استرس کمتر، ایمنی بالاتر.

- کاهش هزینه‌های درمانی و زمان نگهداری دام.

- افزایش درآمد نهایی به ازای هر کیلوگرم گوشت.

نتیجه‌گیری

تابستان، فصل چالش و فرصت در پرورش گاو گوشتی است. اگرچه دمای بالا می‌تواند تولید را مختل کند، اما با بهره‌گیری از راهبردهای علمی در تغذیه، تأمین آب، مدیریت مواد معدنی و استفاده از افزودنی‌های خاص می‌توان عملکرد را بهبود بخشید و حتی در این فصل، سودآوری را افزایش داد.