به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ میاز (Myiasis) یکی از بیماری‌های کمتر مورد توجه اما بسیار خطرناک در دامها است که در اثر لارو مگس‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری به‌ویژه در مناطق گرم و مرطوب شیوع بیشتری دارد و در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌تواند منجر به عفونت‌های شدید، کاهش وزن، افت تولید و حتی مرگ دام شود.
میاز چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
میاز نوعی بیماری انگلی است که در آن، مگس‌های بالغ تخم خود را بر روی پوست زخمی یا مرطوب دامها می‌گذارند. لاروها پس از خروج تخم، به بافت زنده یا مرده پوست نفوذ کرده و از آن تغذیه می‌کنند. این روند موجب تخریب بافت، گسترش عفونت و درد شدید برای دام می‌شود.
گونه‌های شایع مگس‌های ایجادکننده میاز
|
نوع مگس |
نام علمی |
محل آسیب |
ویژگی خاص |
|
مگس پیچنده |
Cochliomyia hominivorax |
زخم‌های باز |
تهاجمی‌ترین گونه در دام |
|
مگس دم‌کوتاه |
Lucilia sericata |
پوست مرطوب |
لاروها سبزرنگ و فعال |
|
مگس بینی گوسفند |
Oestrus ovis |
حفره بینی |
موجب عطسه، التهاب و تنفس سخت |
علائم بالینی میاز در دامها
- تورم و زخم‌های عمیق همراه با ترشحات بدبو
- بی‌قراری، خاراندن محل آسیب با دندان یا سم
- کاهش اشتها و وزن
- افت شیر یا گوشت
- در موارد شدید: تب، ضعف، عفونت عمومی و مرگ
عوامل مستعدکننده بروز میاز
- وجود زخم باز روی پوست دام
- شرایط بهداشتی نامناسب در محل نگهداری
- عدم انجام دامپزشکی پیشگیرانه
- تراکم زیاد دام در یک محیط
- فصل گرما و افزایش جمعیت مگس‌ها
درمان و کنترل میاز در دامها
درمان میاز به شدت آلودگی و محل درگیری بستگی دارد:
1- خارج کردن لاروها: با استفاده از پنس یا با شستشوی زخم با مواد ضدانگل
2- استفاده از داروهای موضعی: مانند ایورمکتین، پرمترین یا کلرپیریفوس
3- ضدعفونی کردن زخم: با استفاده از محلول‌های ضدعفونی مانند بتادین یا کلرهگزیدین
4- تزریق آنتی‌بیوتیک: در موارد پیشرفته برای جلوگیری از سپتی‌سمی
5- پوشاندن زخم: برای جلوگیری از تخم‌ریزی مجدد مگس‌ها
راهکارهای پیشگیری از بروز میاز
|
روش پیشگیری |
توضیح |
|
واکسیناسیون و درمان منظم دامها |
به‌ویژه در فصل گرما یا مناطق بومی میاز |
|
کنترل جمعیت مگس‌ها |
از طریق تله نوری، سم‌پاشی یا استفاده از دورکننده‌ها |
|
بهداشت محیط دامداری |
پاکسازی سریع کود، لاشه‌ها و محل زایمان |
|
درمان فوری زخم‌ها |
بررسی روزانه پوست دام برای وجود آسیب یا زخم تازه |
نوآوری‌های جدید در مدیریت میاز
در سال‌های اخیر، فناوری‌هایی مانند کنترل بیولوژیک با استفاده از مگس‌های عقیم (Sterile Insect Technique) و نیز استفاده از حسگرهای پوشیدنی برای تشخیص زودهنگام خاراندن‌‌های غیرعادی در دامها، در برخی کشورهای پیشرفته برای مدیریت و پایش این بیماری به کار گرفته شده‌اند.
نتیجه‌گیری
میاز اگرچه یک بیماری ثانویه و ناشی از بی‌توجهی به زخم‌های کوچک است، اما می‌تواند در عرض چند روز به یک بحران جدی در دامداری تبدیل شود. با رعایت اصول بهداشتی، کنترل مگس‌ها و درمان سریع، می‌توان از خسارات اقتصادی و خطرات بهداشتی ناشی از این بیماری پیشگیری کرد.