به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ آنتی‌بیوتیک‌ها سال‌هاست به‌عنوان ستون اصلی درمان بیماری‌های باکتریایی در دام‌ها از جمله گوسفندان شناخته می‌شوند. اما مصرف بی‌رویه، نادرست و گاهی بدون نسخه این داروها باعث شکل‌گیری پدیده‌ای به نام مقاومت آنتی‌بیوتیکی (Antibiotic Resistance) شده است. در این مطلب، به بررسی وضعیت این مقاومت در بیماری‌های شایع گوسفند، عوامل موثر بر آن، و راهکارهای کنترل این بحران پرداخته‌ایم.
مهم‌ترین بیماری‌های باکتریایی گوسفندان و مقاومت آنتی‌بیوتیکی
|
نام بیماری |
عامل باکتریایی |
آنتی‌بیوتیک‌های رایج |
گزارش مقاومت |
|
پنومونی |
Mannheimia haemolytica
Pasteurella multocida |
اکسی‌تتراسایکلین، انروفلوکساسین |
مقاومت به تتراسایکلین و فلورفنیکل گزارش شده است |
|
آنتروتوکسمی |
Clostridium perfringens |
پنی‌سیلین، آموکسی‌سیلین |
مقاومت پایین، ولی نگران‌کننده در برخی مناطق |
|
لنگش عفونی |
Dichelobacter nodosus
Fusobacterium necrophorum |
تتراسایکلین، لینکومایسین |
مقاومت به تتراسایکلین در گله‌های درمان شده مکرر |
|
سپتی‌سمی نوزادان |
E. coli
Salmonella spp. |
سفالوسپورین‌ها، آمپی‌سیلین |
مقاومت شدید به آمپی‌سیلین و انروفلوکساسین |
دلایل بروز مقاومت آنتی‌بیوتیکی در گوسفندان
1- مصرف بی‌رویه و خودسرانه آنتی‌بیوتیک بدون تأیید دامپزشک.
2- عدم رعایت دوز صحیح و مدت زمان درمان.
3- استفاده از آنتی‌بیوتیک به‌عنوان محرک رشد (در جیره‌های تغذیه‌ای).
4- عدم تشخیص دقیق بیماری و درمان اشتباه یا غیرهدفمند.
5- نبود نظارت کافی بر فروش و مصرف داروهای دامپزشکی.
پیامدهای مقاومت آنتی‌بیوتیکی در گوسفندداری
- افزایش نرخ تلفات در گله.
- کاهش اثرگذاری داروهای درمانی.
- افزایش هزینه‌های درمان و دامپزشکی.
- تهدید سلامت عمومی (انتقال مقاومت از دام به انسان از طریق گوشت و شیر آلوده).
- کاهش بهره‌وری اقتصادی در پرورش گوسفند.
راهکارهای کنترل مقاومت آنتی‌بیوتیکی در دامداری‌ها
- تشخیص دقیق بیماری‌ها و استفاده از آنتی‌بیوتیک بر اساس آزمون آنتی‌بیوگرام.
- رعایت دستورالعمل دوز و دوره درمان توصیه‌شده توسط دامپزشک.
- بهبود بهداشت محیط و تغذیه جهت کاهش نیاز به درمان دارویی.
- واکسیناسیون منظم برای پیشگیری از بروز بیماری‌ها.
- آموزش دامداران درباره خطرات مقاومت آنتی‌بیوتیکی.
- استفاده از جایگزین‌های طبیعی و مکمل‌ها (مانند اسانس‌های گیاهی، پروبیوتیک‌ها).
جمع‌بندی
مقاومت آنتی‌بیوتیکی یکی از تهدیدهای مهم در مدیریت سلامت گله‌های گوسفند محسوب می‌شود که نیازمند همکاری میان دامپزشکان، دامداران و نهادهای نظارتی است. راهکارهای پیشگیرانه و استفاده اصولی از داروها، می‌توانند نقش موثری در کاهش این پدیده خطرناک ایفا کنند و آینده‌ای پایدارتر برای صنعت دام کشور رقم بزنند.