به گزارش «سرویس اطلاعات دارویی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ همانطوری که می‌دانید این دسته از بیماری‌ها دارای شاخه‌ها و ابعاد وسیعی هستند. سعی شده، در‌این قسمت به بیماری‌هایی که بیشتر در آکواریوم رایج هستند و برای اکثر اکواریوم‌داران مشکل ایجاد می‌کنند، پرداخته شود.
بیماری‌های برانشی یا آبششی:
بیماری برانشی معمولا بصورت برگشتن برانش از حالت عادی است و گاهی هم در زیر برانش خونریزی مشاهده می‌شود و برانش کاملا باز و قرمز و از حالت عادی خارج است .این بیماری همه‌گیر است و بوسیله نوعی باکتری ایجاد می‌شود که به قارچ آبشش معروف است. در طول مراحل اولیه بیماری معمولا ماهی‌ها علائمی را از خود نشان می‌دهند. برای پی بردن به‌اینکه آیا ماهی‌ها مبتلا به این بیماری شده‌اند یا خیر نیاز است که حرکات و رفتار ماهی به دقت بررسی شود زیرا طریقه شنا کردن ماهی بیمار تغییر می‌کند و با سرعت به سطح آب می‌آید و بعد بی‌حس و آرام می‌شود و در مراحل اولیه ماهی کاملا بی‌اشتها می‌گردد. اگر در‌این مرحله آبشش‌های ماهی را بررسی کنید، خواهید دید که آبشش‌ها متورم شده‌اند که در نتیجه بتدریج صفحات آبششی بهم چسبیده و سیخ شده و رنگ پریده می‌شود. ماهی‌های بیمار به مرور زمان دارای آبشش‌های کاملا باز می‌شوند.
هرچه زمان می‌گذرد بیماری شدیدتر می‌شود، بطوری که تشکیلات کرکی پنبه‌ای مانند در دنبال و روی سرپوش‌های آبششی ظاهر می‌شود. این تغییرات شدید ایجاد شده در آبشش‌ها تنفس ماهی‌ها را مختل کرده و آنها به سختی تنفس می‌کنند که این امر باعث می‌شود ماهی‌ها به سطح آب بیایند و چنین تصور می‌گردد که اکسیژن محلول در آب کم شده و ماهی‌ها شدیدا دچار مشکل هستند.
طریقه پیشگیری از بروز و‌ایجاد بیماری آبششی یا برانشی:
جلوگیری از ورود آلودگی‌های باکتریایی به آکواریوم تنها راه علاج است. بهتر است هر وسیله‌ای که وارد آکواریوم می‌شود فاقد هر گونه آلودگی باشد. انواع غذاهای زنده که از طبیعت صید می‌شوند و بدون توجه به آلودگی آنها و قبل از آنکه ضدعفونی شوند در اختیار ماهی‌ها قرار می‌گیرند، یکی از راه‌های ورود باکتری‌ها به آکواریوم می‌باشد. همواره باید شرایط آب آکواریوم کاملا بهداشتی و تمیز باشد و اکسیژن محلول در آب آکواریوم به حد کافی وجود داشته باشد. در صورت مشاهده آلودگی آب و یا کدر شدن باید سریعا نسبت به تعویض آب آکواریوم اقدام شود. در مرحله اولیه برای پیشگیری می‌توانید چند روز از کپسول یا قرص کلرامفنیکل به ازای هر ۱۰ لیتر آب ۲۵۰ میلی‌گرم از کلرامفنیکل را به آکواریوم اضافه کنید و بعد از یک هفته قسمتی از آب را تعویض کنید در‌این صورت مشکل کاملا برطرف خواهد شد.
طریقه درمان بیماری آبششی یا برانشی:
مقداری آب در داخل ظرف مناسب می‌ریزیم و به ازای هر ۱۰ لیتر آب ۵۰۰ میلی گرم کلرامفنیکل به آن اضافه می‌کنیم و ماهی‌ها را به مدت ۲۴ ساعت در‌این محلول حمام می‌دهیم چنانچه در‌این مدت آب بیش از حد کدر شد باید قسمتی از آن را عوض کنید و دوباره دارو اضافه نمایید. اکسیژن و دمای آب هم باید کنترل شود. بعد از تمام شدن حمام ماهی‌ها، باید آنها را به آکواریوم تمیز و آماده انتقال دهیم در‌این صورت بیماری کاملا درمان شده است. چنانچه بیماری پیشرفت کرده باشد و بصورت حاد در آمد بهتر است به مدت یک هفته و هر روز در دو نوبت همراه غذای ماهی‌ها به ازای هر ۱۰۰ گرم غذا یک کپسول ۵۰۰ میلی‌گرم کلرامفنیکل را مخلوط کنید و به ماهی‌ها بخورانید تا درمان کامل صورت بپذیرد. در‌این شیوه دقت کنید تمام نکات بهداشتی و اصول صحیح نگهداری و زنجیره مراقبت‌های ویژه آکواریوم باید کاملا رعایت شود. البته دوز داروی مورد استفاده به سایز ماهی هم بستگی دارد.
بیماری استسقاء یا آب‌آوردگی شکم و بدن ماهی:
این بیماری ماهی‌ها را در سنین مختلف آلوده و مبتلا می‌سازد و همه‌گیری بسیار شدیدی دارد. معمولا علت آن وارد کردن ماهی آلوده می‌باشد. اولین نشانه‌ای که در ماهی ظاهر می‌شود خونریزی در پوست، عضلات و اندام‌های داخلی است و سپس چون روده‌ها و صفاق در داخل بدن متورم می‌شوند به نظر می‌رسد که شکم ماهی بزرگ شده است و معمولا فلس‌های ماهی هم برمی‌گردد که با علایم استسقاء توأم می‌شود. شیوه پیشگیری و درمان مشابه بیماری برگشتن برانشی است که در قسمت قبل توضیح داده شد. ضمنا به جز كلرامفنیکل از انواع آنتی‌بیوتیک‌های دیگر هم برای درمان می‌توانید استفاده کنید.
بیماری دم‌خوره یا پوسیدگی باله‌ها:
نوعی میکروب باعث ریختن باله‌ها و فاسد شدن آنها می‌شود. در این بیماری باله‌های شنا و دمی ماهی‌ها دچار تغییرات می‌شوند و گاهی هم از بین می‌روند. در مرحله اولیه خط سفید کم و بیش واضح در طول لبه‌های خارجی باله شنا ظاهر می‌شود و به تدریج به سمت قاعده آن پیش می‌رود و کم کم قسمت‌هایی از لبه خارجی باله شنا را از بین می‌برد و شعاع‌های آن لخت می‌شود و در آخر خود آنها که از نوعی میکروب تشکیل شده اند از بین می‌روند
در انتها زخمی روی بدن ماهی باقی می‌گذارند که در مرحله بعد این محل مورد هجوم اجرام ریزبینی دیگر مانند قارچ‌ها قرار می‌گیرند و تا سر حد مرگ ماهی پیش می‌روند. علت بروز میکروب که باعث گندیدگی باله‌ها می‌شود، در شرایط غیر بهداشتی اکواریوم و یا ضعیف بودن ماهی‌ها سریعتر ظاهر می‌شود. بنابر‌این اگر شرایط آکواریوم مرتب باشد، در مرحله اولیه خیلی سریع این بیماری را می‌توانید ریشه‌کن کنید. در غیر این صورت در مراحل بعدی برای مقابله با این بیماری، باید علاوه بر‌ایجاد یک شرایط کاملا بهداشتی و یا داشتن یک رژیم غذایی مناسب باید از روش درمان که در ادامه ذکر می‌شود، استفاده کنید. خوشبختانه بعد از برطرف شدن بیماری باله‌ها شروع به رشد می‌کنند و شکل ماهی به حالت اول برمی‌گردد.
طریقه پیشگیری از بروز بیماری دم‌خوره یا پوسیدگی باله‌ها:
برای پیشگیری از بروز بیماری دم‌خوره باید در مرحله اول از ورود ماهی‌های آلوده به آکواریوم جلوگیری بعمل آورید. چنانچه ماهی جدیدی را می‌خواهید وارد آکواریوم نمائید به لب باله‌های او نگاه کنید چنانچه هاله‌ای سفید رنگ روی آن قرار دارد باید قرنطینه کنید و آنرا جداگانه معالجه نمایید و پس از آنکه به سلامت او اطمینان پیدا کردید وارد آکواریوم کنید .این بیماری واگیردار است و خیلی زود در بین ماهی‌ها شایع خواهد شد و اگر دقت و سرعت نداشته باشید در کمتر از سه روز تمام ماهی‌های شما به‌این بیماری مبتلا می‌شوند و بعد از آن تلفات شروع خواهد شد و همچنان پیشروی ادامه خواهد یافت تا‌اینکه هیچ ماهی زنده نخواهند ماند. هر ماهی سالم دیگری هم در‌این محیط قرار دهید به سرنوشت ماهی‌های تلف شده دچار خواهد شد. انتشار این بیماری بیشتر از طریقه جابجایی ماهی آلوده صورت می‌گیرد. چنانچه شرایط آب آکواریوم همواره با دقت بررسی شود و نکات بهداشتی و اکسیژن آب همواره مورد توجه قرار بگیرد این بیماری خیلی دیر ظاهر می‌شود. در واقع برای پیشگیری علاوه بر کنترل و رعایت زنجیره‌های مراقبت‌های ویژه باید در هفته یکبار قسمتی از آب آکواریوم تعویض شود و بعد از تعویض آب به ازای هر ۱۵۰ لیتر آب آکواریوم یک عدد کپسول آموکسی‌سیلین ۵۰۰ میلی گرم اضافه نمود و برای هر ۵۰ لیتر آب آکواریوم یک قاشق غذا خوری نمک اضافه شود. پس از اطمینان کامل از برطرف شدن میکروب بیماری دم‌خوره قسمتی از آب را تعویض کنید و همه چیز را بحالت عادی و مرتب و منظم برگردانید.
طریقه درمان بیماری دم خوره یا پوسیدگی باله‌ها:
- روش اول:
می‌توانید یک کپسول آموکسی‌سیلین ۵۰۰ میلی‌گرمی را با ۵۰ گرم غذا مخلوط کنید و به مدت ۹ روز در هر روز دو نوبت به ماهی‌ها بخورانید.
- روش دوم:
می‌توانید یک کپسول آموکسی‌سیلین ۵۰۰ میلی‌گرم را به ازای هر ۱۵۰ لیتر آب آکواریوم در هر ۸ ساعت یکبار به آکواریوم وارد کنید و سه روز متوالی تکرار نمایید. بعد از اتمام و خوب شدن بیماری نصف آب آکواریوم را تعویض کنید. بعد از آن ماهی‌ها به تدریج بهبود می‌یابند و باله‌هایشان مجددا شروع به رشد می‌کند. برای جلوگیری از رشد احتمالی قارچ‌ها بر روی زخم‌ها و محل‌های عفونت بهتر است به ازای هر ۳۰ لیتر آب آکواریوم یک قاشق غذا‌خوری نمک اضافه کنید و مقداری داروی ضد قارچ به آب آکواریوم اضافه کنید و تمام شرایط آکواریوم را با دقت کنترل نمایید. نکات بهداشتی و بخصوص وضعیت اکسیژن آب آکواریوم را همواره مورد توجه قرار دهید.
منابع:
aftab.ir
کشاورزی (www.ir-agri.com)
