به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ با توجه به نوع کار در محیط‌های آبزی‌پروری و نزدیک بودن تاسیسات برق و آب به همدیگر و شرایط کاری پرسنل در این محیط‌های بسیار مرطوب یا کاملا خیس مطالبی در رابطه با حفاظت الکتریکی و سیستم‌های ارت به شرح زیر ارائه می‌گردد. امید است با تمام دقت در ساده‌نویسی مورد توجه قرار گیرد.
خطاهای ناشی از جریان برق عمدتا به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- اتصال بدنه که عبارت است از اتصال یک یا دو سیم از سیم‌های جریان برق به بدنه دستگاه
- اتصال کوتاه عبارت است از اتصال دو سیم لخت که نسبت به هم دارای اختلاف پتانسيل الکتریکی یا ولتاژ می‌باشند. مانند فاز به نول يا فاز به فاز
- اتصال زمین که عبارت است از اتصال یکی از سیم‌های حامل جریان به زمین
خطاهای ذکر شده به دو صورت کامل و ناقص اتفاق می‌افتد. در اتصال کامل در محل اتصالی مقاومت وجود ندارد و جریان زیادی از این نقطه عبور می‌کند اما اگر اتصال ناقص باشد در محل اتصال مقاومت وجود دارد بنابراین جریان خطا نسبت به حالت قبل کمتر است. در هر دو صورت این اتصالی‌ها بسیار خطرناک می‌باشند.
انواع حفاظت:
حفاظت سیم‌ها و کابل‌ها:
با محاسبه دقیق مقدار جریان عبوری از سیم‌ها یا کابل‌ها و نصب فیوز متناسب با آن در ابتدا و بعضا در انتها و به همین نسبت نوع اتصالات و نحوه نصب و روش اجرای سیم‌کشی یا کابل‌کشی که باید مطابق با استاندارد و شرایط محیطی باشد، در حفاظت سیم‌ها و کابل‌ها بسیار بااهمیت می‌باشد.
حفاظت مصرف‌کننده‌ها و دستگاه‌های الکتریکی:
قسمت عمده مصرف کننده‌های سه فاز در مراکز صنعتی را موتورهای الکتریکی تشکیل می‌دهند.
معمولا جهت حفاظت موتورهای الکتریکی از مدار حفاظت موتور استفاده می‌شود. این مدار موتور را در مقابل بار اضافی و همچنین اتصال کوتاه حفاظت می‌کند. بدین صورت که در اثر اضافه بار و یا دو فاز شدن موتور جریان عبوری بیشتر از جریان نامی آن می‌شود و در بی متال حرارتی بیش از مقدار تعرفه شده تولید می‌شود که این حرارت بی متال که عضو حفاظت‌کننده حرارتی است، بالا رفته و در تغییر فرم بی متال به اهرم فشار آورده و مدار فرمان را قطع می‌کند. اگر خطاهایی مانند اتصال کوتاه در موتور پیش آید در اثر عبور جریان از بوبین حفاظت‌کننده مغناطیسی کلید اهرم آهنی بسرعت به سمت هسته بوبین جذب شده و کلید را قطع می‌نماید.
حفاظت اشخاص:
معمولا ولتاژ بیش از ۶۵ ولت و جریان‌های در حد چند میلی آمپر برای انسان خطرناک می‌باشد.
حفاظت توسط سیم زمین:
مجتمع‌ها و ساختمان‌ها از این نوع حفاظت استفاده می‌کنند.
الکترود زمین عبارت است از یک میله فولادی با روکش مس که در زمین کوبیده می‌شود و سیم زمین با بست مسی به آن متصل می‌شود. الکترودها به اشکال مختلف ساخته می شوند:
الف) میله‌های مسی معمولا به قطر ۱۶ میلیمتر که با چکش در زمین کوبیده می‌شوند این میله‌ها نوک تیز هستند که فرورفتن در زمین را آسان می‌کند. برای ایجاد ارت بیشتر یا کم کردن اهم ارت، پس از کوبیدن یک میله می‌توان میله دیگری به آن پیچ کرد و کوبیدن را ادامه داد تا میله با طول موردنظر به دست آید.
ب) صفحه‌های مسی متصل به شمش مسی که در عمق ۱۰۰ سانتیمتری یا بیشتر بصورت عمودی که با ریختن لایه‌های زغال و نمک اجرا می‌شود. اجرای این روش با زحمت بیشتری همراه است و بایستی میزان رطوبت زمین در نظر گرفته شود.
ج) استفاده از لوله‌های آب شهری در گذشته بسیار معمول بوده است ولی امروزه که بیشتر از لوله‌های پلاستیکی استفاده می‌شود این روش قابل استفاده نیست.
د) غلاف یا زره فلزی کابل‌های زیرزمینی امروزه بیشتر به عنوان الكترود زمین و سیم زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. غلاف و زره کابل در پست‌ها به میل زمین یا نوترال متصل هستند. در این سیستم‌ها در صورت اتصالی، جریان از غلاف یا زره عبور می‌کند. در بسیاری از موارد برای کاهش مقاومت زمین از مجموعه میله‌ها استفاده می‌کنند و با اتصال الکتریکی آنها به یکدیگر آنها را به صورت الکترود واحد مورد استفاده قرار می‌دهند اما نکته قابل توجه این است که مقاومت بين الكترود و زمین بستگی به مقاومت ویژه زمین دارد که خود به جنس زمین و میزان رطوبت بستگی دارد.
سیستم حفاظت نول:
بصورت یک سیم جداگانه به بدنه تابلو یا دستگاه وصل می‌شود. کاربرد آن در تاسیسات الکتریکی که در آنها دستگاه‌ها بصورت انفرادی به زمین وصل می‌شوند، می‌باشد و نباید برای دستگاه‌های دیگر از حفاظت نول استفاده نمود چون با بودن مقاومت کم جریان زیادی عبور می‌کند و در نتیجه اختلاف ولتاژ نسبتا زیادی بر روی تمام مصرف‌کننده‌های دیگر بین بدنه هادی آنها و زمین بوجود خواهد آمد.
حفاظت بوسیله عایق کردن:
تمام قسمت‌هایی که امکان اتصال به بدن انسان را دارد عایق می‌کنند که برای ساختمان‌ها اقتصادی نیست.