آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پرورش گوسفند

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ قبل از پرداختن به اصل موضوع پرورش گوسفند؛ ضروری است که در آغاز با اصطلاحات و مفاهیم پایه و مبانی که از این پس در مباحث پرورش با آن ارتباط تنگاتنگ وجود دارد، آشنا شویم.

Sheep در لغت نامه انگلیسی به فارسی به معنی انسان نجیب و بی‌آزار نیز ترجمه گردیده است. گوسفند حیوانی است که دارای دو جنس نر به نام قوچ (Ram) و جنس ماده به نام میش (Ewe) می‌باشد. 

نتاجی (Offspring) که از تلاقی بین این دو جنس متولد می‌گردد باتوجه به شرایط سنی دارای نام‌های مختلف می‌باشند، که در آغاز تولد؛ به نام بره نوزاد (Lamb) خوانده می‌شود. از روز تولد تا هفته دوم به‌عنوان نوزاد و از سن 2 هفتگی تا پایان شیرخوارگی (3 ماهگی یا 90 روزه‌گی)، بره‌های شیرخوار نامیده می‌شوند.

به‌لحاظ اینکه مناسب‌ترین سن برای پرواربندی (Fattening) سه تا شش ماهگی است، در چنین سنی بره‌ها را بره‌های پرواری (Lamb Finishing) گویند. بره‌های جوان 6 ماهه تا یک ساله را شیشگ (Hogget) گویند. البته باتوجه به فرهنگ بومی مناطق مختلف ایران، اصطلاحات دیگری نیز رایج می‌باشد.

پرورش گله‌های گوسفند را می‌توان بر اساس اهداف پرورش به شرح زیر دسته‌بندی نمود :

الف) پرورش گله‌های داشتی (Brood Flocks)

نگهداری و پرورش گله گوسفندان با ترکیب میش والد، و قوچ والد به‌منظور تولیدمثل و تولد بره‌های نر و ماده را گویند. معمولاً به ازای هر 50 راس میش یک راس قوچ درنظر می‌گیرند، که این نسبت بسته به نژاد، جثه، و... قابل تغییر است.

ب) پرورش گله‌های پرواری (Fattening Flock)

نگهداری و پرورش گوسفندان، خصوصاً بره‌های نر، در یک مدت معین با استفاده از جیره‌های غذایی ویژه به جهت رشد سریع‌تر و با هدف تولید گوشت را پراوربندی گویند. که مدت زمان آن معمولاً 100 روز است.

زمان عرضه بره‌های پروار شده به بازار را وزن نهایی و وضعیت قیمت خرید گوسفند در بازار، تعیین می‌کند.

پرواربندی خود باتوجه به نوع حیوان، دارای دسته‌های زیر است:

1- پرورابندی بره‌های شیری یا پرواربندی بره‌های زودرس (شروع پرواربندی در سن کمتر از سه ماهگی)

2- پرواربندی برهای نر 3 تا 6 ماهه به مدت 90 تا 100 روز

3- پرواربندی بره‌های 6 تا 9 ماه به مدت 90 تا 100 روز

4- پرواربندی میش و شیشک‌های ماده حذفی

5-  پرواربندی قوچ و شیشک‌های نر حذفی

- پرواربندی در حالت اول چندان در ایران رونق ندارد. دامدارن به هیچ‌وجه تمایلی بر ذبح یا فروش بره‌های خود در این سن را ندارند. چون بره‌ها در این سن وزن مناسبی برای فروش نداشته و درصورت فروش متضرر می‌شوند.

- حالت دوم (پرواربندی از سن 3 ماهگی) بهترین حالت می‌باشد. توصیه اکید می‌گردد بره‌های با وزن کمتر از20  کیلوگرم و با دنبه‌های کوچک انتخاب گردد.

- بره‌های حالت سوم، چون معمولاً وزنی بالاتر از 25 و تا 30 کیلوگرم دارند، چندان مقرون به‌صرفه نیست. مگر اینکه بتوان از منابع غذایی ارزان قیمت استفاده کرد و یا اینکه بره‌های انتخابی ازلحاظ توانایی ژنتیکی، توانایی رشد مناسبی داشته باشند.

ج) پرورش گله‌های اصلاحی (Genetic improvement flock)

در صورتی‌که هدف از پرورش گله‌های گوسفند، ثبت اطلاعات و رکوردگیری به‌منظور بهبود کمیت و کیفیت صفات اقتصادی با کاربرد روش‌های نوین اصلاح نژادی باشد، چنین پرورشی را گله‌های اصلاحی گویند.

هدف نهایی از این روش؛ فروش و توزیع والد نر و ماده اصلاح نژاد شده‌ی برتر می‌باشد.

طبقه بندی جانورشناسی گوسفند