نقش مواد مغذی کم مصرف در خوراک دام

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ در طی بسیاری از قرون به‌دلیل آنکه بدی تغذیه در دام‌ها مورد توجه قرار گرفته شده است به‌همین دلیل تردید برعلیه بیماری عفونی افزایش یافت. میزان تأثیر بر ایمنی بوسیله مکمل تغذیه‌ای مخصوصا به‌دلیل اشتیاق جهت کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک برای آسوده نمودن مصرف‌کننده از نگرانی‌ها مورد علاقه قرار گرفته است.

سلنیوم و ویتامین E

یک مطالعه در اوایل سال ۱۹۸۰ میلادی اثرات ویتامین E و سلنیوم افزودنی را بر میزان ابتلا و شدت عارضه ورم پستان را موردنظر قرار داد. نتایج در جدول (۱) بصورت خلاصه در آمده است.

بالاترین کارایی در هنگامی‌که ویتامین E و سلنیوم بایکدیگر و به میزان ۱۰۰۰ واحد بین‌المللی از ویتامین E به ازای هر روز و تزریق 0/045 میلی‌گرم از سلنیوم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در ۲۱ روزگی از دوره خشکی و قبل از زایمان الحاق شدند بدست آمد.

این مطالعه و مطالعات دیگر بوسیله محققان دانشگاه ایالت اوهایو تکمیل شدند و آنها نشان دادند که افزودن بر مقدار ویتامین E میزان ابتلا به عارضه ورم پستان را کاهش می‌دهد و افزودن بر مقدار سلنیوم میزان دوام بیماری را کاست.

ترکیب این دو مکمل منجر به بیشترین افزایش در دفاع بدن برعلیه ورم پستان شد. همچنین کمبود در مورد ویتامین E و سلنیوم به‌عنوان عاملی در افزایش در شیوع جفت‌ماندگی تشخیص داده شده است.

تنها کمبود سلنیوم می‌تواند ابتلا به مرگ جنینی و عفونت‌های زخمی را افزایش دهد و باروری را دچار کاستی کند. علوفه‌ها منبع اصلی ویتامین E طبیعی در جیره غذایی گاو می‌باشند.

مقدار ویتامین E موجود در گیاه همزمان با بلوغ گیاه کاهش می‌یابد. همچنین ویتامین E با عواملی ازقبیل مدت زیاد ذخیره و فرآوری دچار کاستی می‌شود.

بنابراین گیاهانی با منظور مناسب از ویتامین E در مزرعه در هنگامی‌که گیاه به‌عنوان علف خشک یا سیلو ذخیره شده‌اند و به گاو خورانده می‌شوند ممکن است به اندازه کافی ویتامین E را فراهم نکنند.

بطور خاص علوفه خشک دارای مقدار کمی از ویتامین E می‌باشد در حالی‌که دام‌هایی که مرتع را بعنوان تنها منبع علوفه مصرف می‌کنند ممکن است مقدار مناسبی از ویتامین E را در اثر چریدن از علوفه تنها دریافت نمایند.

مطالعه قبلی در دانشگاه اوهایو (۱۹۸۴) مکان‌های شناخته شده از لحاظ کمبود سلنیوم را تعیین کرد. در حقیقت دوسوم از زمین‌هایی که در آنها علوفه برای تغذیه دام شیری می‌روید دچار کمبود سلنیوم می‌باشد.

ایالت کنتاکی بعنوان مکانی با کمبود سلنیوم درنظر گرفته شده است. خاک‌هایی که ازلحاظ مقدار سلنیوم در کمبود می‌باشند گیاهانی با مقدار سلنیوم کم تولید می‌کنند و در هنگامی‌که بدون افزودن مقادیر مناسب از سلنیوم دام از آنها تغذیه می‌کند دچار کمبود سلنیوم خواهد شد.

جدول ۱: موارد بالینی از ورم پستان
طول هریک از موارد بالینی از ورم پستان مواردی از ابتلا به ورم پستان به ازای هر کواتر شیرده به ازای هر کواتر شیرده
کاهش ⁽²⁾ %	ماه‌ها	کاهش ⁽²⁾ ٪	مورد	درمان
0	0/95	0	0/41	کنترل
46	0/51	12	0/36	سلنیوم
44	0/53	37	0/26	ویتامین E
62	0/36	37	0/26	ویتامین E + سلنیوم
١- برگرفته شده از اسمیت و همکاران - ۱۹۸۴ ۲- درصد کاهش ابتلا به بیماری با استفاده از مقایسه گروه‌هایی از گاوها که مکمل‌های اضافی را دریافت کردند با گروه‌های تحت کنترل درمان نشده محاسبه شده است. ٣- گاوهای تحت کنترل در حقیقت جهت اطلاع از مقادیر طبیعی از این مواد موجود در جیره مقدار اضافی از ویتامین E یاسلنیوم را دریافت نکردند.

مس و روی

مس نقش مهمی را در سیستم ایمنی بدن و کمک به مقابله با عفونت‌ها و بیماری‌ها دارد. همچنین کاستی در مورد مس با عوارضی ازقبیل جفت‌ماندگی، مرگ ومیر جنسی و کاهش در میزان آبستنی همراه شده است.

ممکن است وضعیت نامناسب مس با افزایش ابتلا به عفونت‌ها در زمان زایمان، افزایش شدت عفونت و مقدار بالای شمار سلول‌های سوماتیک نسبت به گله‌ای که در وضعیت مناسبی از مس می‌باشد مرتبط باشد.

احتمالا مواد خوراکی رشد یافته در کنتاکی از لحاظ مقدار مس در کمبود خواهند بود. ممکن است علائم بالینی کمبود مس شامل بی‌رنگ شدن مواد (برای مثال موی سیاه دام می‌تواند به رنگ مایل به قرمز در آید).

از آنجایی‌که مس در کبد ذخیره شده است پس بهترین روش برای تعیین وضعیت مس نمونه‌برداری از کبد می‌باشد. آزمایشات خون به‌دلیل آنکه فقط دام‌هایی که بطور شدید در معرض کمبود هستند غلظت کمی از مس را در خون نشان خواهند داد نمی‌تواند دقیق باشد.

دام‌های با وضعیت مس اندک ممکن است در خون آنها غلظت مناسبی از مس موجود باشد اما در کبد آنها مقدار مناسبی از مس که برای ایمنی کافی می‌باشد موجود نیست. افزایش مناسب در جلوگیری از کاستی‌های خیلی زیاد که می‌تواند توانایی دام را برای مقاومت بر علیه عفونت‌ها کاهش دهد کمک خواهد کرد.

همچنین روی، یک قسمت لازم برای دستگاه ایمنی بدن می‌باشد. روی برای تولید کراتین که داخل مجرای پستان را می‌پوشاند و باعث دور نگه داشتن عوامل بیماری‌زا که باعث ایجاد ورم پستان می‌شود مهم است.

همچنین کاستی در مقدار روی باعث تأخیر در بلوغ جنسی می‌شود و ممکن است باعث حالت‌های غیرطبیعی جنینی شود.

مقادیر توصیه شده برای تغذیه دام

انجمن ملی تحقیقات (۱۹۸۹-NRC) تغذیه از سلنیوم را در مقدار اضافی در حدود 0/3 ppm توصیه می‌کند. این مقدار یک حدمجاز است که بوسیله اداره غذا و دارو (FDA) برای افزودن سلنیوم تأیید شده است.

باید به این نکته اشاره کرد که مقدار 0/3 ppm از سلنیوم یک حد مجازی از مقدار کل سلنیوم موجود در جیره نیست و فقط مقدار سلنیوم افزودنی به جیره را شامل می‌شود.

خوراندن مقادیر بالاتر از توصیه‌های انجمن ملی تحقیقات و اداره غذا و دارو هیچ سودمندی را در افزایش مقاومت بر علیه ورم پستان نشان نداده است.

وضعیت سلنیوم موجود در بدن دام به‌دلیل آنکه جذب سلنیوم را می‌توان بوسیله مواد موجود در دستگاه گوارش همانند غلظت بالای سولفات‌ها یا نیترات‌های ناشی از آب یا خوراک کاهش داد می‌توان به بهترین صورت ازطریق آزمایش خون تعیین کرد.

برخی از انواع سلنیوم نسبت به دیگر اشکال آن بیشتر در دسترس هستند. سلنیت سدیم یک منبع متداول از سلنیوم افزودنی می‌باشد.

بیشتر بدانیم:
استفاده از تغذیه جهت بهبود ایمنی بدن دام
سلنیوم، عنصری ضروری برای انسان و دام
نقش عناصر کمیاب در تولیدمثل گوسفند و بز

مقادیر توصیه شده در کل جیره:

• ویتامین E : ۱۰۰۰ واحد بین‌المللی/روز برای گاوهای خشک و ۵۰۰ واحد بین‌المللی/روز برای گاوهای شیرده

• سلنیوم: 0/3 ppm

• مس: ۲۰ ppm

• روی: 40-60 ppm

توصیه انجمن ملی تحقیقات در سال ۱۹۸۹ برای ویتامین E در حدود ۱۵۰ واحد بین‌المللی در روز برای گاوهای خشک و ۳۰۰ واحد بین‌المللی در روز برای گاوهای شیری می‌باشد. به‌هرحال بهترین اثر ویتامین E بر دفاع بدن در مقابل ورم پستان نیاز به مصرف بیشتر از آنچه که انجمن ملی تحقیقات توصیه می‌کند، دارد.

غالبا گاوهای خشک نسبت به گاوهای شیرده با خوراک‌هایی با کیفیت مناسب تغذیه شده‌اند و بنابراین ممکن است بهتری اثر از ویتامین E را با افزودن ۱۰۰۰ واحد بین‌المللی روز در طول دوره خشکی بدست آورد.

در مورد گاوهای شیرده بایستی به دلیل آنکه آنها نسبت به گاوهای خشک از خوراک‌هایی با کیفیت بالاتر تغذیه شده‌اند مقدار ۵۰۰ واحد بین‌المللی روز را افزود. این توصیه در هنگامی‌که برای گاوها این مقدار از ویتامین E فراهم شده بود پایه و اساس یک کاهش قابل‌توجه در عفونت پستان، ورم پستان بالینی و شمار سلول‌های سوماتیک مشاهده شده می‌باشد.

مقداری از ویتامین E که نیاز است آنرا برای گاو فراهم نمود به کیفیت علوفه و اتلاف آن در طی دوره ذخیره بستگی خواهد داشت. گاوهایی که ۵۰ درصد از علوفه را از علوفه‌های با کیفیت بالا تا متوسط موجود در مرتع دریافت می‌کنند احتمالا به ویتامین E افزودنی نیاز ندارند.

اشکال متفاوت از ویتامین E افزودنی خورانده شده به دام دارای قابلیت دسترسی متفاوتی برای گاو می‌باشد. دى الفاتوکوفرول (ساختاری که معمولا افزوده شده) با مقدار 1 واحد بین‌المللی/میلی‌گرم دارای فعالیت است در حالی‌که دی الفاتوکوفرول 1 استات در مقدار 1/36 واحد بین‌المللی/میلی‌گرم دارای فعل و انفعال است.

به اشکال ویتامین E مورد استفاده به‌دلیل آنکه مقادیر مورد استفاده جهت رسیدن به مقدار ۱۰۰۰ واحد بین‌المللی/ روز از ویتامین E براساس اشکال متفاوت ویتامین E خواهد بود بایستی موردتوجه قرار گیرد.

غلظت الفاتوکوفرول موجود در خون را می‌توان جهت تعیین وضعیت واقعی ویتامین E موجود در بدن مورد استفاده قرار داد.

ماده معدنی	منبع	زیست فراهمی
سلنیوم	سلینات سدیم	بالا
مس	اکسید مس کربنات مس سولفات مس	کم متوسط بالا
روی	اکسید روی سولفات روی	بالا بالا
آهن	اکسید آهن	در دسترس نیست اما ممکن است در جذب سایر مواد معدنی دخالت کند.

برگرفته شده از مک دوول - مواد معدنی در تغذیه دام و انسان در پایان انجمن ملی تحقیقات (۱۹۸۹) توصیه کرد که بایستی مس را به مقدار ۱۰ppm به کل جیره افزود.

تحقیقات اخیر نشان داده است که گاوهایی با ۸ تا ۷ ppm از مس تغذیه شده بودند (۷۰ یا ۸۰ درصد از توصیه انجمن ملی تحقیقات) دارای غلظت نامناسبی از مس در کبد دارند. به‌نظر می‌رسد که خوراندن ۲۰ppm از مس افزودنی به کل جیره دارای بیشترین اثر مثبت بر سیستم ایمنی بدن دارد.

برخلاف سلنیم اشکال مختلف از مس دارای قابلیت دسترسی متفاوتی برای گاو دارد. اکسید مس به‌خوبی توسط دستگاه گوارش گاو جذب نشده است. سولفات مس نسبت به اکسید مس منبع بهتری از مس است.

تحقیقات نشان داده است که پروپیونات مس در هنگامی‌که باسولفات مس مورد مقایسه قرار گرفت دارای قابلیت دسترسی برابر یا بیشتری می‌باشد. همچنین می‌توان مقدار مس جذب شده موجود را در هنگامی‌که مصرف آهن، گوگرد، مولیبدن یا روی در حد بالایی است می‌توان کاهش داد.

مقدار توصیه شده از روی توسط انجمن ملی تحقیقات در حدود ppm ۴۰ در کل جیره است. بایستی روی را جهت کمک در نگهداری سیستم ایمنی در حد مطلوب به مقدار ppm ۶۰ تا ۴۰ از کل جیره خوراند.

سولفات روی و اکسید روی هردو دارای زیست فراهمی بالایی از روی هستند. ممکن است قابلیت زیست فراهمی سولفات مس از اکسید مس بیشتر است. اشکال دیگر از روی که قابلیت دسترسی بالایی دارند شامل پروپیونات روی و متیونین روی می‌باشد.

تمامی مواد معدنی و ویتامین‌ها را بایستی با تغذیه اجباری و با استفاده از جیره مخلوط به دام خوراند. یا آنکه بایستی آنرا در مخلوط غله شامل کرد. این روش این اطمینان را بوجود می‌آورد که تمامی دام‌ها این مواد مغذی افزوده شده را مصرف می‌کنند.

ممکن است آجرهای حاوی نمک‌های مواد معدنی کم‌نیاز امکان مصرف مقادیر مناسب از این مواد معدنی کم‌نیاز و ویتامین‌ها را بوجود نیاورد. در صورتی‌که مواد معدنی بصورت اختیاری به دام خورانده شده‌اند نیاز است که متوسط مصرف را جهت اطمینان از اینکه دام‌ها مقادیر مناسبی از ویتامین E ، سلنیوم، مس و روی را دریافت نموده‌اند مورد نظارت قرار داد.

عوامل قابل تغییر:

0/1% ppm = 1000 (قسمت اعشاری ۴ واحد به راست حرکت می‌کند).

ppm 1 = 1 میلی‌گرم / کیلوگرم

Ppm 1 = 0/45 میلی‌گرم / کیلوگرم

1 میلی‌گرم / کیلوگرم = ppm 2/2 یا 2/2 میلی‌گرم/ کیلوگرم

عواملی از قبیل زمان ذخیره شده و تغذیه دچار نقصان شود. تمامی این چهار ماده مغذی در صورتی‌که به مقدار مناسبی فراهم شوند کاهش در میزان ابتلا به ورم پستان را در زمان زایش نشان داده‌اند، بایستی سلنیوم، مس و روی را براساس مقادیری که قبلا ذکر شدند افزود.

در صورتی‌که تلیسه‌ها از مراتعی با کیفیت خوب استفاده می‌کنند ممکن است نیاز باشد به مقدار ویتامین E افزوده شود.