به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بابزیوز که به نام پیروپلاسموز (piroplasmosis)، تب کنه (Tick fever)، تب قرمز (Red fever)، تب طحال (spleen fever)، تب تکزاس (texas fever) و تریستزا (triseza) و غیره نامیده می‌شود، مجموعه‌ای از بیماری‌هایی است که توسط گونه‌های متفاوت تک‌یاخته جنس بابزیا در گروه وسیعی از مهره‌داران به خصوص نشخوارکنندگان اعم از اهلی و وحشی، تک سمی‌ها، سگ‌سانان، گربه‌سانان، جوندگان، پرندگان حتی انسان در کلیه نقاط دنیا گسترش دارد و از نقطه نظر اقتصادی، بهداشت دام و حتی بهداشت عمومی از اهمیت و یژه‌ای برخوردار است و مشکل بسیار جدی در سطح جهانی تلقی می‌شود زیرا بهداشت و سلامت حداقل پانصدمیلیون گاو وگاومیش و بیش از یک میلیارد گوسفند و بز را در نقاط گرمسیری- نیمه گرمسیری و نقاط نسبتاً سردسیر تهدید می‌نماید و در صورت عدم کنترل و جلوگیری از گسترش آن می‌تواند برای بهداشت انسان نیز مشکل‌ساز باشد.
گرچه دکستر ویکتوز بابز (Dr.victos Babes ,1888) در رومانی برای اولین بار تک‌یاخته بابزیا را در خون گاو و گوسفند مشاهده نمود معذالک هنوز بیماریزایی گونه‌های بابزیا آنطوری‌که باید و شاید مشخص نشده بود تا اینکه اسمیت و کیلبرن (Smith and kilborne,1893) ثابت کردند که گونه‌های بابزیا می‌توانند تب تگزاس را در گاو ایجاد نمایند و موضوع قابل اهمیت در این بررسی این بوده است که برای اولین بار ثابت نمودند که بیماری توسط کنه‌ها قابل انتقال هستند این موضوع اقدام موفقیت‌آمیزی بود در کنترل و جلوگیری از گسترش بابزیوز و سایر بیماری‌های منتقله به وسیله کنه‌ها و بندپایان در انسان و دام.
در مورد مشخص کردن نام بیماری، نام‌های متعددی توسط محققین پیشنهاد شد زیرا نام‌های ارائه شده توسط بابزیا هماتوکوکوس (Hematococcus) و پیروزوما (Pirosoma) توسط اسمیت و کیل برن ارزش چندانی نداشتند و نام‌های متعدد دیگری همانند پیروپلاسما اکروماتیکوس (Piroplasma achromaticus) نیکولیا (Nicollia)، نوتالیا (Notallia)، اسمیتیا (Smithia)، روزیلا (Rossiella) ولوهسیا (Lohsia) پیشنهاد گردید و حتی تعدادی از این نام‌ها به طور عموم مورد استفاده قرار گرفتند و گروه دیگری از محققین نام‌های مختلف دیگری نظیر Piroplasma برای بابزی‌های بزرگ و میکروبابزیا (Microbasia) را برای بابزیاهای کوچک و برای بابزیایی که تقسیم چهارتایی در درون گلبول قرمز داشتند نوتالیا (Notallia) در نظر گرفتند. معذالک پس از بررسی‌های متعدد و انجام شده توسط محققین با استفاده از روش‌های جدید رده‌بندی و شناسایی گونه‌های متفاوت جنس تک‌یاخته مورد بحث به این نتیجه رسیدند که تنها یک جنس بابزیا وجود دارد و در نهایت پروفسور لیوان (Prof Levine ,1977,1988) نام بابزیا را برای گونه‌هایی که در حیوانات اهلی بیماری‌زا هستند (جداول 1/1 و 2/1) در نظر گرفت.
گونه‌های جنس بابزیا توسط کنه‌های جنس‌های متفاوت خانواده ایکسو دیده (Ixodidea) به روش بیولوژیکی به صورت مرحله به مرحله‌ای (Trans-stadidal) و یا به صورت ارثی (Trans-ovarial) از حیوان آلوده به حیوان سالم و حساس منتقل می‌گردد و به عبارت دیگر تک یاخته بابزیا باید در بدن کنه تغییراتی پیدا نموده تا اینکه به فرم عفونی‌زا تبدیل شده و بیماری را از حیوان مبتلا به حیوان سالم و حساس منتقل نماید گرچه انتقال در کنه‌ها بیولوژیکی است. ولی در موارد استثنایی انتقال تک‌یاخته بابزیا به روش مکانیکی توسط گزش پشه‌های خون‌خوار نیز گزارش شده است و ضرورت دارد تاکید نماییم که انتقال به روش مکانیکی نمی‌تواند با دلایل قاطع علمی همراه باشد.
کلیه گونه‌های بابزیا واجد میزبان اختصاصی هستند ولی گزارش‌های اخیر حاکی از آنست که بعضی از گونه‌های تک یاخته بابزیا در میزبان‌های غیر اختصاصی در زیر شرح داده می‌شود:
1-بابزیابویس (Babesia bovis) که یک یاخته بیماری‌زا در گاو و گاومیش است و از گوسفند و بز هم جدا شده و وجود این گونه بابزیا در انسان نیز گزارش شده است.
2- بابزیامیکروتی (Babesia microti) که تک یاخته بیماری‌زا در موش است در انسان نیز گزارش شده است.
3- بابزیا کانیس (Babesia canis) که تک‌یاخته بیماری‌زا در سگ می‌باشد و در شغال نیز گزارش شده است.
4- بابزیا اکوئی (Babesia equi) که تک‌یاخته بیماری‌زا در اسب می‌باشد ودر گورخر و گوراسب نیز گزارش شده است.
5- بابزیا دای ورجنس (Babesia divergens) که تک‌یاخته بابزیا در گاو است و در انسان نیز گزارش شده است.
بنابراین بابزیوز می‌تواند به عنوان یک بیماری مشترک در نظر گرفته شده و از نقطه نظر پزشکی نیز جزء بیماری‌های کمیاب نبوده و هر دو شکل حاد و مزمن بیماری در انسان گزارش شده و انسان و جوندگان می‌توانند به عنوان مخازن آلودگی مطرح باشند بابزیوز در بیشتر کشورهای گرمسیری، نیمه گرمسیری و در کشورهای سردسیر به صورت اندمیک (endemic) وجود دارد و اکثر حیوانات اهلی و وحشی به یک یا دو گونه این تک یاخته می‌توانند آلوده شوند.
در ایران پرورش گوسفند و بز یکی از منابع درآمد روستاییان و عشایر محسوب می‌گردد. با توجه به عدم دسترسی به یک واکسن مناسب و موثر جهت پیشگیری، ضعف مدیریت و نبود الگوی مناسب جهت ریشه‌کنی و یا پایین آوردن کمیت کنه‌های ناقل بابزیا، بابزیوز باید یک معضل بهداشتی در گوسفند و بز در نظر گرفته شود که با گسترش بیماری روستاییان و عشایر هزینه‌های زیادی را متحمل می‌شوند.
با در نظر گرفتن جمعیت بیش از هشتاد میلیون گوسفند وبز در ایران و گسترش بابزیوز و تلفات بالای آن که حتی در مواردی به 20% نیز می‌رسد سازمان دامپزشکی کشور ناچار است همه ساله داروهای ضد بابزیوز و سموم ضد کنه را با هزینه بالایی از خارج وارد نموده و یا اینکه مواد اولیه دارو و سم را پس از خرید از خارج و آماده‌سازی آنها برای مصرف در اختیار دامداران قرار دهد.
جدول شماره 1/1: برخی از بابزیاهای شایع در مناطق مختلف
بابزیا بویس
بابزیا بایژمینا
جدول شماره 1/2: برخی از بابزیاهای شایع در مناطق مختلف
-Babesia bigemina , 2-B.bovis , 3- B.major , 4- B.divergens , 5-B. caballi , 6- B.equi Nutallia equi or Theileria equi , 7- B.motasi , 8-B.ovis , 9- B.crassa , 10-B.canis 11-B. gibsoni
12-B.felis , 13- B.microti ,14- Boophilus annulatus , 15- B.microplus , 16- B.decoloratus ,
17-Ixodes recinus , 18- Heamaphysalis punctata , 19- Dermacentor, 20-Rhipicephalus , 21- Hyalomma,
22- Rhipicephalus sanguinus ,and 23- Ixodes dammni.
جدول شماره 2: گونه‌های بابزیای شایع در ایران
• توجه: بابزیا کراسا برای اولین بار در سطح بین‌المللی توسط دکتر رضا هاشمی فشارکی کشف شده و در کتب رده‌بندی به نام فشارکی ثبت گردیده است:
بابزیا کراسا
بابزیا اویس
برای مطالعه کامل این مقاله کلیک کنید: