به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ همه مرغداران بر سر یک نکته با هم توافق دارند: مرغ سالم، سود مالی به مرغدار می‌رساند.
صنعت مرغداری همواره در پی آن است که با روش‌های مدیریتی و تغذیه‌ای به این هدف دست یابد، و مرغ‌های سالم پرورش دهد.
مرغ‌ها در طبیعت، هر لحظه در برابر چالش‌های فیزیکی، محیطی، و عوامل عفونت‌زا قرار دارند. این چالش‌ها از لحظه‌ای که زندگی‌شان آغاز می‌شود می‌توانند به آنها آسیب بزنند.
سیستم ایمنی ناکارآمد جوجه در برابر این همه عوامل آسیب‌زننده، هنوز به کمال نرسیده، با آنها روبرو می‌شود. آینده جوجه‌ها به این بستگی دارد که در آغاز زندگی چگونه بر این همه عوامل مخالف غلبه کنند.
ایمنی در جوجه‌ها
وظیفه یک سیستم ایمنی فعال این است که از جوجه محافظت و از بیماری‌ها پیشگیری کند.
مرغ‌ها از دو گونه سیستم ایمنی برخوردارند:
ایمنی مادرزادی، که با جذب زرده تخم‌مرغ به هنگام هچ شدن به آنها می‌رسد، و ایمنی اکتسابی (اختصاصی) که پس از هچ، در تماس با عوامل بیماری‌زای محیط شکل می‌گیرد.
ایمنی مادرزادی، پاسخی است که بدن جوجه در برابر هر عامل بیگانه‌ای از خود بروز می‌دهد، و می‌کوشد از ورود عوامل بیگانه، و از رشد آنها در درون بدن جلوگیری کند. ایمنی مادرزادی همچنین بدن را آماده می‌کند که به ایمنی اختصاصی دست یابد و اگر لازم باشد در برابر هر عامل بیگانه‌ای که پیش از آن حضور او را تجربه کرده است پاسخ مخصوص آن عامل بیگانه را ایجاد کند (ایمنی اکتسابی / اختصاصی).
پیش از این، بیشتر دانشمندان، به سبب علاقه‌ای که به واکسیناسیون و برانگیختن ایمنی اختصاصی داشتند، کوشش خود را روی پاسخ ایمنی اکتسابی متمرکز کرده بودند، اما اکنون بسیاری از دانشمندان می‌خواهند به اصول کار ایمنی مادرزادی پی ببرند و ببینند چگونه می‌توان با تقویت آن، هم از بیماری‌ها پیشگیری کرد و هم تولید را بالا برد. بیش از 89% از موجودات زنده، تنها با کمک سیستم ایمنی مادرزادی به زندگی ادامه می‌دهند برخالف مهره‌داران هستند که دارای سیستم ایمنی اختصاصی (اکتسابی) هستند.
شیوه عمل سیستم ایمنی مادرزادی در جوجه‌ها
پاسخ ایمنی مادرزادی با شناسایی عوامل بیگانه برانگیخته و فعال می‌شود. عوامل بیگانه به‌وسیله گیرنده‌های سلول‌های ایمنی شناسایی می‌شوند. این گیرنده‌ها می‌توانند آنتی‌ژن‌های خارجی را از روی الگوی مولکول‌های آنها با ساختار هسته مرکزی سلول‌های بیماری‌زای مهاجم، شناسایی کنند.
پاسخ ایمنی مادرزادی که از راه ارتباط سیتوکین‌ها و کموکین‌ها تولید می‌شود و یک واکنش حاد التهابی ایجاد می‌کند، و سرانجام نمونه آنتی‌ژن‌ها را به سیستم ایمنی اکتسابی معرفی می‌کند تا آنتی‌بادی خاص عامل مهاجم را بسازد.
بیشتر بدانیم:
کنترل وزن در جوجه‌های گوشتی با رشد سریع
اثرات دمای بالا بر سیستم ایمنی و شاخص‌های تعیین آن در جوجه‌های گوشتی
محدودیت خوراک، روشی نوین در کنترل ناهنجاری‌های متابولیک در جوجه‌های گوشتی
چالش‌های ایمنی در مرغ‌ها
مرغ‌ها همواره با عوامل بیماری‌زای بی‌شماری مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، و انواع عوامل بیگانه‌ای که پیرامون آنها زندگی می‌کنند در تماس هستند. هر یک از گذرگاه‌هایی که بیماری‌زاها می‌خواهند از آنجا به درون بدن مرغ راه یابند. به وسیله مکانیزم‌های عمل سیستم‌های ایمنی مادرزادی و ایمنی اکتسابی مراقبت می‌شوند و راه ورود آنها بسته می‌شود. اما این بیماری‌زاها می‌توانند گاهی پاسخ‌های ایمنی مادرزادی را بشکنند و به درون بدن مرغ راه بیابند.
هرگاه چنین شود، سیستم ایمنی اکتسابی بهتر از ایمنی مادرزادی می‌تواند از پس مهاجمین برآید. اما به هر حال، سیستم ایمنی اکتسابی به کمک سیستم ایمنی مادرزادی نیاز دارد، زیرا این سلول‌های ایمنی مادرزادی هستند که مولکول‌های بیگانه مهاجم را پردازش و آماده می‌کنند و نمونه آنها را به سیستم ایمنی اکتسابی معرفی می‌نمایند تا سیستم ایمنی اکتسابی بتواند آنتی‌بادی آنها را بسازد و با آنها مبارزه کند.
تقویت ایمنی مادرزادی طیور
سال‌ها، تقویت پاسخ ایمنی به بیماری‌زاها، مورد نظر دانشمندان بوده است، به جز در زمینه واکسیناسیون، کار عمده دیگری انجام نگرفته است که بتوان به آن وسیله تندرستی مرغ‌ها را بهبود بخشید. هرچند واکسیناسیون، و تقویت‌کنندگان ایمنی نقش عمده‌ای در پیشگیری از بیماری‌ها بازی می‌کنند، اما تقویت پاسخ ایمنی مادرزادی در روزهای نخست زندگی جوجه‌ها اثر بسیار طولانی‌تری در تندرستی و توان تولید آنها در آینده برجای می‌گذارد.
می‌دانیم که در دوره صفر تا 14 روزگی جوجه‌ها، سلول‌های سیستم ایمنی مادرزادی، مانند هتروفیل‌ها، و ماکروفاژها، کارآیی چندانی در جلوگیری از تهدید بیماری‌زاها ندارند. برای همین است که باید در این دو هفته آغازین، کاری برای تقویت ایمنی مادرزادی انجام داد.
بررسی‌های بسیاری نشان داده‌اند که می‌توان پاسخ سیستم ایمنی را به وسیله گیرنده‌های ابزار مانند (reseptor Like-Tool)، پروبایوتیک‌ها باکتریایی یا فعال ساختن ترکیبات واسطه سیستم ایمنی کمبود ایمنی در مرغ‌ها را جبران کرد. فعال‌سازی سیستم ایمنی مادرزادی به وسیله هریک از این عوامل، به تقویت پاسخ ایمنی می‌انجامد و سبب بالا بردن سودرسانی مرغ به مرغداری می‌شود.
نقش «پروتکسین» در بالا بردن تیتر واکسن‌ها به سبب اثر آن در تقویت سیستم ایمنی مادرزادی است که سبب کارآیی بیشتر واکسن می شود.
نویسندگان: Tamilandu, Coimbatore, Shanmugam
منبع: نیکوتک