به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان» آب آوردگی شکم یا آسیت وضعیتی است که برای مرغهای گوشتی که رشد سریع دارند پیش می آید و مایعات آسیت در حفره شکم آنها انباشته می شود. این گرفتاری به یکی از مسایل صنعت مرغداری در همه جای جهان تبدیل شده است، که به ویژه در ارتفاعات، و بیشتر در زمستانها، گله ها را درگیر می‌کند.
آسیت - آب آوردگی شکم به کمبود اکسیژن، ناکافی بودن تهویه هوا، و بیماری تنفسی بستگی دارد، و معمولاً 1 تا 5 درصد بیماری و 1 تا 2 درصد تلفات به بار می آوردکه می‌تواند در ارتفاعات بسیار بالا به 30 درصد هم برسد.
در فصل سرما، برای اینکه نیاز مرغهای گوشتی به انرژی برآورده شود، به آنها جیره با انرژی بالا می‌خورانند. این مرغها برای اینکه بتوانند جیره با انرژی بالا را هضم و جذب کنند، بدنشان به چندین برابر اکسیژن نیاز دارد. این مرغها که جیره با پایه متابولیکی و انرژی بالا به آنها داده میشود ،به این نیاز دارند که مقدار بالاتری خون از قلب و ششهای آنها گذر کند.
این نیاز فیزیولوژیکی ، فشار خون سرخرگ ششی را بالا می‌برد (Hypertention). ظرفیت گسترش ششهای مرغ اندک است و سرخرگهای شش. توان اینکه از پس فشارخون و بالا بودن جریان خون برآیند، را ندارند که پیامد آن بالا رفتن فشار در کبد همراه با نشت مایعات خون (اما بدون سلولهای قرمز)، به درون حفره شکمی است که سبب آب آوردگی شکم میشود.
عوامل بروز آسیت در مرغ های گوشتی
عوامل زیر می‌توانند سبب آسیت در مرغها شوند:
1. مرغهای امروزی تند رشد میکنند و خوراک کمتری می‌خورند. اما سایز قلب و شش آنها به نسبت افزایش وزن و گوشت سینه، رشد نمی کند. رشد سریع مرغها نیاز به اکسیژن بیشتر و بیشتر کارکردن قلب و ششها دارد.
2. هر چیزی که دریافت اکسیژن به وسیله ششها را محدود کند سبب میشود که کار قلب سخت تر شود. بیماری ششها، و تهویه ناکافی می‌توانند گرفتاری ساز شوند.
عوامل کمبود اکسیژن در بروز آسیت
عوامل کمبود اکسیژن در بروز آب آوردگی شکم در مرغ ها را می توان موارد زیر دانست.
• بالا بودن سطح آمونیاک در سالنها. مرغها نمی‌توانند اکسیژن کافی دریافت کنند و خون با کمبود اکسیژن روبه رو میشود.
• گرد و غبار سالن ها به درون ششها راه پیدا میکنند و در بخشهایی از کیسه هوا به ویژه در کیسه سینه‌ای رسوب میکنند، و برای مدت درازتری در آنجا می‌مانند که سبب دشواری تنفس میشود.
•بالا بودن سطح دی اکسیدکربن در سالن ، چه به سبب تراکم مرغها، چه به سبب ضعف در تهویه هوا، جلوگیری از ورود هوای تازه و سرد در زمستانها با آویختن پرده، و یا مناسب نبودن اگزوز پنکه ها، همگی سبب کمبود اکسیژن در خون مرغها میشوند.
•بالا بودن سطح سدیم در آب نوشیدنی مرغها بیش از 400ppm (بیش از 400ذره در میلیون) در مرغها، گرفتاری ساز میشود. در گله های کوچک، سرمایش از عوامل رایج افزایش فشارخون در ششها است.
نشانه های آسیت:
بالا بودن شمار تنفس یکی از نشانه های آب آوردگی شکم مرغها در شرایطی است که با استرس گرمایی هم روبه رو نیستند.
صدای gurgling (غرغره کردن)، که بیشتر وقت ها هنگامی است که مرغها نشسته اند و نفس نفس می‌زنند.
رنگ پوست مرغهایی که شکم آب آورده دارند، ممکن است سیانوزه (آبی تیره) بنماید، به خصوص در ناحیه ریش و تاج .
بیشتر تلفات آسیت در 3 هفتگی مرغها رخ میدهد.
اغلب به صورت افتاده روی شکم می‌میرند.
هر گاه شکم این مرغها گشوده شود به اندازه یک فنجان یا بیشتر مایعات ، یا مواد ژله مانند از آن بیرون می‌ریزد
ششهای این مرغها بیشتر وقتها رنگ پریده و یا مایل به خاکستری هستند. ششها بسیار متراکم و بد بو هستند.
بیشتر وقتها، کبد این مرغها بزرگ شده است.
ضخیم شدن دیواره قلب و گشاد شدن بطن ها، دیده میشوند.
با دقت میکروسکوپی میتوان برآمدگی های غضروفی را در سطح ششها مشاهده کرد.
گاهی مرغها، پیش از اینکه مایعات بسیار در حفره شکمی شان انباشته گردد، در اثر مقدار بالایی از خون ومایعات در شش هایشان می‌میرند.
تشخیص آب آوردگی شکم - آسیت :
برای تشخیص آب آوردگی شکم مرغها از (سندرم مرگ ناگهانی) و (عفونت باکتریایی دیواره میانی قلب )، میتوانیم مقدار (Troponon T ) در خون اندازه گیری کرد.
چگونه از آسیت - آب آوردگی شکم پیشگیری کنیم :
هوای سالن را با تهویه کارآمد و مداوم، تازه نگهدارید. در ماهه ای سرد، به جای بستن دریچه ها و کاستن از جریان هوا برای حفظ گرما در درون سالن ها، بهتر است سالن را گرم تر کنید و جریان هوا را هم برقرار سازید.
برا ی کاستن از پیش آمدن بیماری آسیت ، وضعیت بستر مرغ ها را بهبود ببخشید.
محدود کردن خوراک، دادن جیره مَش، و یا جیره کم انرژی و کم پروتئین.
سطح سدیم آب نوشیدنی مرغ ها را اندازه بگیرید. اگر سدیم آب بالا باشد، بهتر است از منبع آبی که کیفیت بهتری دارد در 3 تا 4 هفته اول به مرغ ها بدهید .
به جای پودر ماهی از مواد خوراکی آماده دیگر، مانند اسیدآمینه آرژنین به مرغ ها بخورانید. اگر با سطح سدیم بالای 400 ppm خورانده شود، گرفتاری ساز خواهدشد.
توجه دقیق به دمای دو هفته نخست پرورش جوجه ها، نیز برای کنترل آب آوردگی شکم اهمیت دارد.
از شرایطی که پدید آوردنده بیماری های تنفسی باشند، جلوگیری کنید.
از نژادهایی استفاده کنید که نسبت به این گرفتاری حساسیت ندارند.
منبع: نیکوتک
نوشته Ganesh Kumaz Dahal _کارشناس بخش مدیریت مرغداری