به گزارش «سرویس اطلاعات دارویی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ تغذیه با مکمل‌های چربی حاوی اسیدهای چرب غیراشباع به‌ویژه (امگا-۶ و امگا-۳)، یکی از راهکارهای مناسب برای بهبود وضعیت تغذیه‌ای و مدیریت گاوها در دوره انتقال و اوایل دوره شیردهی می‌باشد.
مزایای مصرف پودر چربی در تغذیه دام
چربی یکی از مواد تغذیه‌ای ضروری در جیره‌های غذایی است، و همانند مواد غذایی دیگر مثل پروتئین‌ها، فیبرها، مواد معدنی، و ویتامین‌ها، باید به اندازه متعادل در جیره تغذیه دام قرار بگیرد تا تولید بهینه را تضمین کند. اگرچه ترکیبات غذایی اصلی بخشی از نیازهای بدن دام به چربی را تأمین می‌کنند، امّا باز هم گنجاندن مکمل‌هایی با چربی بالا ضروری می‌باشد. فواید زیادی در افزایش چربی جیره غذایی برای دام‌های شیری و سایر دام‌ها وجود دارد.
نتایج مطالعات پژوهشی در سال‌های اخیر نشان داده است که گاوهای شیرده از دوره انتظار زایش دچار کاهش مصرف خوراک و کمبود انرژی می‌شوند. کمبود انرژی و تغییرات شدید هورمونی بر متابولیت‌های خونی در طی دوره انتقال باعث مستعد شدن حیوان به بیماری‌های متابولیک (کیتوز، اسیدوز، جابه جایی شیردان و…) و اختلالات تولیدمثلی (فحلی‌های خاموش، عدم فحلی، افزایش روزهای باز، گیرایی کم، متریت و….) می‌شود.
پودر چربی محصولی است که حاوی بیشترین مقدار اسیدهای چرب غیراشباع (۷۵-۷۰درصد) محافظت‌شده است که از یک‌سو با فراهم نمودن مقادیر قابل توجهی انرژی برای دام از اثرات نامطلوب تعادل منفی انرژی کاسته و احتمال وقوع بیماری‌های متابولیک را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر، با بهبود وضعیت نمره بدنی و تأمین مقادیر کافی از اسیدلینولئیک (امگا-۶) باعث بهبود راندمان تولیدمثلی می‌شود.
راهنمای مصرف چربی محافظت‌شده امگا-6
در هنگام مصرف چربی محافظت‌شده، با رعایت اصول ذیل، جیره گله گاوهای شیرده بهتری خواهیم داشت.
اصل اول: توجه به میزان مورد نیاز چربی
میزان مورد نیاز چربی به عوامل مختلفی همچون نمره تولید شیر دامداری، درصد چربی شیر تولید‌شده در دامداری، میزان استفاده از دانه‌های روغنی در جیره و تعداد روز شیردهی گاوهای در حال دوش بستگی دارد.
اصل دوم: استفاده از منابع مختلف چربی (دانه‌های روغنی، چربی‌های محافظت‌شده)
برای کسب نتیجه بهتر از تغذیه چربی پیشنهاد می‌شود در کنار استفاده از چربی‌های محافظت‌شده از سایر منابع چربی مانند دانه‌های روغنی هم استفاده شود، البته ذکر این نکته ضروری است که میزان چربی آزاد جیره نباید از 3% فراتر رود. توصیه به استفاده از پودرهای چربی بدین منظور است که این نوع چربی محافظت‌شده دارای پروفایلی از اسیدهای چرب ضروری بالأخص اسید لینولنیک (C18:2) یا امگا 6 و اسید لینولنیک (C18:3) یا امگا 3 است.
اصل سوم: توجه به نوع و مقدار علوفه جیره
یکی از اهدافی که با مصرف مکمل‌های چربی محافظت‌شده امکان‌پذیر خواهد شد، قابلیت افزایش علوفه در جیره دام است. تأثیر مکمل‌های چربی محافظت‌شده بر علوفه به نوع علوفه و درصد آن متفاوت است، آنچه تاکنون مشخص شده است مکمل‌های چربی محافظت‌شده بر قابلیت هضم علوفه‌های خرد نشده تأثیر بسزایی خواهند داشت و وجود یونجه خشک در جیره باعث کسب بهترین نتیجه خواهد شد.
اصل چهارم: افزایش تدریجی مکمل‌های چربی
برای نشخوار‌کنندگان (Ruminants)، تغییرات ناگهانی جیره، قابل تحمل نمی‌باشد و ممکن است به آن واکنش دهند، لذا توصیه می‌شود عمل جایگزینی و یا معرفی چربی محافظت‌شده (و یا به‌طور کلی هر نهاده دیگر) به‌تدریج انجام شود.
اصل پنجم: ملاک تأثیر چربی‌های محافظت‌شده
همان‌طور که اشاره شد، بدن دام به اسیدهای چرب ضروری برای تنظیم فرآیندهای مختلف فزیولوژیک نیاز دارد، با توجه به اینکه شروع استفاده از پودر چربی باعث برآورده شدن نیاز بافت‌های مختلف بدن دام به اسیدهای چرب ضروری می‌شود، بدن دام به جای استفاده از این اسیدهای چرب در سنتز چربی شیر و در ایجاد انرژی برای تولید شیر، این اسیدهای چرب را در اختیار بافت‌های مختلف قرار خواهد داد، این پروسه ممکن است تا حدود دو ماه ادامه یابد، تا نیاز بافت‌ها و ارگان‌های مختلف برآورده شده، در این صورت و در ادامه مصرف پودر چربی، مازاد این اسیدهای چرب در مسیر متابولیسم انرژی و تولید چربی شیر قرار خواهند گرفت. مطالعات کاندین فارمر نشان می‌دهد هر چقدر دوره استفاده از انواع چربی‌های اشباع (پودر چربی‌های خالص) طولانی‌تر باشد، کمبود اسیدهای چرب ضروری بیشتر خواهد بود، فلذا استعداد کاهش درصد چربی شیر و یا تولید شیر در آن دامداری بیشتر خواهد بود، نکته مهم اینجاست که این کاهش موقتی بوده و ما این اطمینان را به دامدار می‌دهیم که اگرچه چربی موجود در این موارد صرف افزایش تولید چربی شیر و یا انرژی لازم برای تولید شیر نشده است ولی اسیدهای چرب ضروری آن در بافت‌های مختلف توزیع شده که هم سلامت و نمره بدنی دام را ارتقاء خواهد داد و هم توانایی باروری آن‌را، بنابراین باید با صبر و متانت برخورد نموده و به دام خود فرصت استفاده از امگا 3 و امگا 6 را بدهید.
نکات کاربردی برای مصرف مکمل چربی:
مکانیسم محافظت در مکمل چربی، اتصال اسیدهای چرب به کلسیم است، این مکانیسم تنها راه محافظت از اسیدهای چرب غیراشباع در شکمبه می‌باشد، مواجهه با اسید موجود در شیردان منجر به آزاد شدن اسید چرب خواهد شد، در شرایطی که به‌علت تخمیر زیاد بالأخص استفاده از کربوهیدرات‌های سهل‌الهضم، محیط شکمبه اسیدی شود، ممکن است چربی محافظت‌شده آزاد گردد، فلذا توصیه می‌شود دامدار به‌ازای هر رأس دام در جیره غذایی 200-170 گرم بی‌کربنات سدیم منظور کند تا pH شکمبه از 5 کمتر نشود، این کار نه تنها به محافظت بیشتر چربی مکمل کمک می‌کند، بلکه در ارتقاء راندمان تغذیه‌ای دام هم مؤثر خواهد بود.