به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ آسپرژیلوس بیماری عفونی پرندگان است وعامل آن قارچ می‌باشد و از خصوصیات آن ناراحتی تنفسی و وجود پلاک‌های کازئوز (پنیری) درریتین و کیسه‌های هوائی می‌باشد. به‌عنوان یک بیماری حاد پرندگان جوان وارد عمل شده و تعداد زیادی مبتلا شده و می‌میرند و نیز به‌عنوان یک بیماری مزمن تعداد کمی از پرندگان را مبتلا می‌کند. اسم مترادف آن پنومونی جوجه‌های سر از تخم درآورده می‌باشد.
عامل بیماری آسپرژیلوزیس
قارچی است بنام ASPERGILLUS FUMIGATUS بیماری اولین بار در فرانسه در سال 1856 گزارش شده است قارچ درطبیعت منتشر می‌شود و گیاهان، حیوانات و انسان را مبتلا می‌نماید و طیور را نیز به همین گونه بیمار می‌کند. در درجه حرارت اتاق و درجه حرارت بالاتر رشد می‌کند. کلنی‌های جوان آبی مایل به سبز هستند و در کشتهای کهنه تیره می‌شوند. اسپورهای قارچ آسپرژیلوس بسیار مقاوم هستند و به روش‌های معمولی نمی‌توان آنها را ازبین برد بنابراین بیماری به آسانی منتقل می‌شود.
عامل بیماری در محیط سابوروآگار (SABOURUUD AGAR) در درجه حرارت اتاق آزمایشگاه و حتی دردرجه حرارت بیشتر رشد می‌کند.
حساسیت حیوانات در برابر قارچ آسپرژیلوس
تمام پرندگان ، حیوانات وانسان وگیاهان حساس هستند پرندگان جوان خیلی حساس می‌باشند و نیمچه‌های تخمی و بلدرچین بیشتر ازجوجه‌ها حساس می‌باشند.
اپیدمیولوژی
بیماری در سراسر جهان وجود دارد و اسپورهای قارچ تقریبا به صورت عالمگیر ظاهر می‌شوند، و ثابت شده است که تمام مواد بستر (کود گیاهی، پوسته بادام زمینی و پوشال بخاری، پوست درخت و کاه) عامل بیماری را در خود نگهداشته‌اند آسپرژیلوس به صورت اسپورادیک بوجود آمده و بصورت یک مشکل برای مرغداری در می‌آید و بندرت بشکل اپیدمی تظاهر می‌کند.
انتقال
انتقال بیماری از طریق استنشاق اسپورهای قارچ در هچر‌های آلوده، فارم‌های پرورش مرغ مادر و بستر و یا غذای آلوده صورت می‌گیرد. بسیاری از پرندگان بوسیله محیط، آلوده می‌شوند. این بیماری زیاد مسری نیست، مطالعات اخیر نشان داده است هنگامی که رطوبت محیط بالا رفته در محیط آلوده به قارچ آسپرژیلوس انتشار آلودگی کم شده است. بعدا SHAKEY از دانشگاه کلرادو گزارش داد که صاف کردن هوای هچری باعث کم شدن تلفات به میزان 6% درجوجه‌های گوشتی شده است .
نشانی‌های بیماری آسپرژیلوزیس
درفرم حاد تنفس با دهان باز، حالت خواب آلودگی و از دست دادن اشتها و بطور اتفاقی نشانی‌های فلجی و تشنج دربلدرچین‌ها مشاهده شده است (که هر دو این نشانی‌ها دراثر سم قارچ یا عفونت قارچی مغز ایجاد شده است). درفرم مزمن از دست دادن اشتها، عدم رشد، تنفس با دهان باز، لاغری، سیانوز (آبی وتیره رنگ شدن پوست) و بالاخره مرگ از نشانی‌های بیماری است. اختلالات سلسله اعصاب مرکزی (پیچیدن گردن وغیره) دربعضی از پرندگان در یک گله آلوده مشاهده می‌گردد.
دوره‌ی بیماری
دوره بیماری تا حد زیادی به سن و قدرت پرنده مربوط می‌شود. درفرم حاد (2 تا 4 هفته) و آنهائی که شدیداً آلوده شده‌اند می‌میرند. مرگ‌ومیر دربلدرچین‌ها بطور متوسط 5 تا 20 درصد است و ممکن است تا 50% نیز برسد. درشکل مزمن دوره بیماری چند هفته تا چند ماه و تلفات معمولا کمتر از 5 درصد است.
جراحات
جراحات دانه‌دار سفت و سخت در دستگاه تنفس بخصوص ریتین و کیسه‌های هوائی ظاهر می‌شود. این جراحات را پلاک می‌خوانند زیرا در یک طرف تحدب و د رطرف دیگر تقعر دارند. پلاک‌های مذکور از اکسودای پنیری زرد رنگ شکل می‌گیرند که دریک طرف کلنی قارچ جمع شده (مرکز عفونت) درریتین مجاری هوا و کیسه‌های هوائی ظاهر می‌شوند. جراحات قارچی مغز (آنسفالیت) درپرندگانی که اختلالات سیستم اعصاب مرکزی را نشان می‌دهند مشاهده می‌شود.
تشخیص
تشیخص تجربی در موقع اتوپسی مبتنی برتاریخچه بیماری است و جراحات تیپیک در پرندگان آلوده و مشاهده قارچ درآزمایش میکروسکوپی و بطور مستقیم بیماری را مشخص می‌کند. تأیید آزمایش مستلزم جدا کردن قارچ از جراحات پنیری شکل است و کشت قارچ 3 تا 7 روز طول می‌کشد و این بستگی تامی به رشد قارچ در محیط آزمایشگاه دارد .
درمان
درمانی برای موارد انفرادی پرندگان آلوده نیست. از طریق بالا بردن میزان رطوبت محیط می‌توانیم انتشار بیماری را کنترل و یا حداقل محدود نمائیم. ازبین بردن منبع آلودگی و درمان گله با استفاده از داروهای ضد قارچ (مایکوستاتین وکنترل‌کننده قارچ سدیم یا کلسیم پروپیونات یا ویوله دوژانسیان) درغذا یا سولفات مس (1در 2000) یا ROCON درآب برای مدت 3 تا 5 روز توصیه می‌شود و بستر را با استفاده از میکروب‌کش روغنی به‌منظور کنترل گردو‌غبار هوای محیط و اسپور قارچ موجود در آن اسپری می‌نمایند. در مواردی که بیماری بطور شدید منتشر گردیده است قبل از تجویز دارو در گله بستر بایستی تعویض گردد. سولفات مس برای فلزات، فاسد‌کننده آنها محسوب می‌شود بنابراین دارو بایستی در ظروف لعابی و شیشه ای یا سفالی و یا پلاستیکی توزیع شود.
پیشگیری از ابتلا به آسپرژیلوس
زدودن منبع عفونت (بستر، ساختمان، دستگاه جوجه‌کشی یا غذا) و تمیز کردن کامل آن ضد‌عفونی و گاز دادن مرغداری بایستی مورد نظر قرار گیرد. قبل از هر بار خوراک دادن دانخوری‌ها را تمیز کرده و از مصرف غذاهای کپک‌زده بایستی پرهیز کرد. پوشال باران خورده و کهنه و یا تراشه‌های چوب را که از مدت‌ها پیش نگهداری شده‌اند نباید مصرف نمود. بستر کپک‌زده یا بستری که مقداری از پوسته درختان درآن است بایستی از مصرف خارج گردد.