به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ انگلهای خارجی دام در تمام گونه‌های جانوری وجود داشته و خسارات فراوانی به دامها وارد می‌نمایند. این انگل‌ها عمدتا به سه صورت به صنعت دامپروری خسارت وارد می‌كنند :
- كاهش بازدهی دامها به علت ایجاد بیماریهای پوستی، كم خونی، لاغری و كاهش رشد دامها.
- انتقال عوامل بیماری‌زا مانند بابزیوز در گوسفند، تیلریوز در گاو، بیماری ویروسی تب خونریزی دهنده كریمه ـ كنگو و انسفالیت ناشی از كنه.
- ایجاد خسارت به پوست و چرم و فرآورده‌های دامی و كاهش تولید گوشت.
انگلهای خارجی عمدتا شامل انواع كنه، جرب، شپش و انواع مگسها و لارو آنها هستند.
● كنه : (Tick) كنه از شاخه بند پایان و زیر شاخه شلیسرات‌ها هستند. كنه‌ها دارای انواع یك میزبانه، دو میزبانه و سه میزبانه هستند. كنه‌های ایكسودس، هیالوما و بوافیلوس از خانواده كنه‌های ایكسودیده ( كنه‌های سخت ) بوده و عمدتا در نشخوار كنندگان ایجاد بیماری می‌كنند. كنه‌های ارگاس پرسیكوس ( كنه مرغی ) از خانواده‌های كنه‌های آرگاسیده ( كنه‌های نرم ) هستند. كنه‌ها در انتقال بیماریهای تك یاخته‌های خونی مانند بابزیوز و تلیریوز در گوسفند و گاو و بیماریهای ویروسی مانند تب خونریزی دهنده كریمه، كنگو و نیز بیماری اسپیروكتوز در دامها اهمیت خاصی دارند.
مبارزه با کنه‌ها
استفاده از انواع سموم حشره‌كش مانند كومافوس، فن والریت، پرمترین و فلومترین در مبارزه با این انگل‌ها موثر می‌باشند.
● جرب : (Mite) جرب‌ها به ۴ دسته پسوروپتیك، ساركوپتیك و دمودكتیك تقسیم می‌شوند جرب‌ها در داخل پوست یا روی پوست میزبان خود به صورت دائمی زندگی می‌كنند و فرم بالغ آنها دارای هشت پا بوده، تخم مرغی شكل و سفید رنگ است و قطر آنها حدود 0.5 میلیمتر می‌باشد. جرب‌ها در حیوانات اهلی ایجاد انواع بیماریهای پوستی مانند درماتیت، ریزش پشم پشم و مو، خارش، چروكیدگی و زخم‌های پوستی می‌كنند.
مبارزه با جرب ها
حمام دادن دامها با سمومی مانند كومافوس. فوسمات و توكسافن و نیز حشره‌كشهای تزریقی سیستمیك ماند آیورمكتین موثر می‌باشد.
● شپش : (Lice) شپش‌ها دو گروه عمده شپش‌های خونخوار و شپش‌های گزنده تقسیم می‌شوند. شپش‌های خونخوار باعث بروز كم خونی در میزبانی شده و بیماریهای عفونی را منتقل می‌نمایند. این شپش‌ها عمدتا در دامها دیده می‌شوند. شپش‌های گزنده باعث بروز خارش‌های پوستی و اذیت و آزار میزبان شده، تحریك پوستی، موریختگی، ایجاد دلمه را سبب می‌شوند. این انگل‌ها عمدتا در پرندگان دیده می‌شوند.
مبارزه با شپش‌ها
در درمان شپش‌ها عمدتا از تركیبات ارگانوفسفره استفاده می‌شود. استفاده از از سم به صورت پودر و یا پور ـ آن (ریختن مستقیم) موثرتر است.
● سایر انگلهای خارجی دامها : انواع میاز، هیپودرما، انواع كك، انواع درماتومیت‌ها، انگلهای خارجی زنبور عسل مانند كنه واروا و غیره.