به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ مرغ، یکی از شناخته‌شده‌ترین حیوانات خانگی و روستایی، امروزه علاوه بر تولید تخم‌مرغ، به عنوان حیوان خانگی نیز در حیاط خانه‌ها نگهداری می‌شود. یکی از پرسش‌های رایج برای افرادی که قصد پرورش چند مرغ خانگی دارند این است که: مرغ چند سال عمر می‌کند و چه عواملی بر طول عمر آن تأثیر می‌گذارند؟
میانگین طول عمر مرغ
به طور متوسط، مرغ‌ها بین ۵ تا ۱۰ سال عمر می‌کنند. در شرایط نگهداری عالی و با تغذیه مناسب، برخی نژادهای مقاوم می‌توانند تا ۱۲ سال یا حتی در موارد استثنایی ۱۵ سال هم زنده بمانند. البته این طول عمر بیشتر در مورد مرغ‌های خانگی یا زینتی دیده می‌شود و برای مرغ‌های صنعتی به ندرت رخ می‌دهد.
- مرغ‌های خانگی یا باغی: معمولاً ۶ تا ۸ سال.
- مرغ‌های تخم‌گذار صنعتی (مانند مرغ‌های بومی اصلاح‌شده یا راس): ۳ تا ۵ سال.
- مرغ‌های زینتی (مثل سیلکی، پکن، سبرايت و …): ۸ تا ۱۰ سال و گاهی بیشتر.
چرا مرغ‌های تخم‌گذار عمر کوتاه‌تری دارند؟
مرغ‌های تخم‌گذار صنعتی حاصل اصلاح نژاد هستند و توانایی تولید حدود ۳۰۰ تخم‌مرغ در سال را دارند. این فشار زیاد روی بدن باعث فرسودگی زودهنگام کبد، کلیه و دستگاه تولیدمثل می‌شود. به همین دلیل اغلب بیشتر از ۴ یا ۵ سال عمر نمی‌کنند.
در مقابل، نژادهای سنتی و بومی (مثل ساسکس یا مارانس) تخم‌گذاری ملایم‌تری دارند و می‌توانند تا ۸ تا ۱۰ سال عمر کنند.
عوامل مؤثر بر طول عمر مرغ
عمر مرغ تحت تأثیر عوامل مختلفی است:
1- تغذیه:
ترکیب متعادل غلات (ذرت، گندم، جو)، پروتئین، کلسیم (پوسته صدف خردشده یا مکمل معدنی) و سبزیجات برای سلامت حیاتی است. سوءتغذیه یا غذای بیش از حد چرب می‌تواند بیماری‌هایی مثل چرب شدن کبد یا ضعف استخوان ایجاد کند.
2- محیط زندگی:
مرغ‌هایی که در فضای باز، دسترسی به چمن و حشرات دارند و امکان خاک‌بازی پیدا می‌کنند، سالم‌تر و پرانرژی‌تر از مرغ‌های محبوس در قفس هستند.
3- محافظت در برابر شکارچیان:
روباه، راسو، سگ، گربه و حتی پرندگان شکاری می‌توانند تهدیدی برای مرغ‌ها باشند. یک مرغدانی ایمن با حصار و درب محکم، شرط اصلی حفظ جان مرغ‌هاست.
4- بیماری‌ها:
بیماری‌هایی مانند نیوکاسل، کوکسیدیوز، مارک و انگل‌های داخلی می‌توانند طول عمر مرغ را کاهش دهند. رعایت بهداشت مرغداری و استفاده دوره‌ای از ضدعفونی‌کننده‌ها و ضدانگل‌ها ضروری است.
5- شرایط روحی و استرس:
مرغ‌ها به محیط آرام نیاز دارند. سر و صدای زیاد، جابه‌جایی مداوم با رفتار خشن، استرس ایجاد کرده و طول عمر آن‌ها را کم می‌کند.
مراحل زندگی مرغ
- ۰ تا ۶ ماهگی: دوره رشد جوجه‌ها.
- ۶ ماه تا ۲ سالگی: اوج تخم‌گذاری.
- ۲ تا ۴ سالگی: کاهش تدریجی تولید تخم‌مرغ.
- ۵ سال به بالا: مرغ پیر محسوب می‌شود و بیشتر به عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌شود.
نشانه‌های پیری مرغ
- کاهش یا توقف کامل تخم‌گذاری
- رنگ‌پریدگی تاج و ریش
- پرهای کم‌پشت و کدر
- کاهش وزن و ضعف عمومی
- کند شدن حرکات
چطور طول عمر مرغ را بیشتر کنیم؟
برای اینکه مرغ‌ها عمر طولانی‌تری داشته باشند باید:
- تغذیه متعادل و غنی از پروتئین و کلسیم فراهم کنید.
- هر چند وقت یکبار ضدانگل طبیعی یا دارویی استفاده کنید.
- به طور منظم بستر و محیط مرغدانی را تمیز کنید.
- با حصار و قفس ایمن، جلوی حمله شکارچیان را بگیرید.
- از استرس زیاد و ازدحام در مرغداری جلوگیری کنید.
- علائم بیماری را زود تشخیص داده و درمان کنید.
موارد استثنایی
مواردی ثبت شده که بعضی مرغ‌ها تا ۱۵ یا حتی ۲۰ سال عمر کرده‌اند، اما این موارد بسیار نادر و معمولاً مربوط به مرغ‌های خانگیِ زینتی و غیرتخم‌گذار هستند.
آیا مرغ پیر بدون تخم‌گذاری را نگه داریم؟
بسیاری از افراد مرغ را فقط به چشم منبع تولید تخم‌مرغ می‌بینند، اما مرغ‌ها رفتار اجتماعی و شخصیت خاصی دارند. مرغ‌های مسن‌تر نقش آموزشی در گله ایفا می‌کنند و می‌توانند همچنان به عنوان حیوان خانگی ارزشمند باشند.
در نتیجه، طول عمر مرغ بستگی زیادی به نژاد، شرایط محیطی، تغذیه و مراقبت‌های بهداشتی دارد. مرغ‌های صنعتی به ندرت بیشتر از ۴ یا ۵ سال عمر می‌کنند، در حالی که مرغ‌های خانگی یا زینتی در شرایط مطلوب می‌توانند تا ۱۰ سال یا بیشتر زندگی کنند.