به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ گرمای شدید تابستان میتواند به شدت بر سلامت، عملکرد و بهرهوری دامها تأثیر منفی بگذارد. یکی از مؤثرترین راهکارهای کاهش استرس گرمایی در مراتع، طراحی سایهبانهای مناسب برای دامهاست. سایهبانها نه تنها دمای محیط را برای دام کاهش میدهند، بلکه با کاهش میزان تابش مستقیم آفتاب، از بروز بیماریهایی مانند گرمازدگی، افت اشتها و کاهش تولید شیر و گوشت جلوگیری میکنند.
چرا وجود سایهبان در مرتع ضروری است؟
مطالعات نشان دادهاند که افزایش دمای محیط بیش از ۲۵ درجه سانتیگراد میتواند منجر به افزایش ضربان قلب، تنفس سریعتر، افت مصرف خوراک و کاهش تولید در دامها شود. سایهبان میتواند دمای مؤثر محیط برای دام را تا ۱۰ تا ۱۵ درجه کاهش دهد.
مشخصات فنی یک سایهبان مؤثر برای دام در مرتع
ویژگی |
مشخصات پیشنهادی |
توضیح |
ارتفاع سایهبان |
حداقل ۲.۵ تا ۳ متر |
برای تهویه مناسب هوا و خروج گرما |
متراژ مورد نیاز |
۲ تا ۳ متر مربع برای هر دام |
بهخصوص در گلههای گاو گوشتی یا شیری |
جنس سقف |
ورق گالوانیزه، حصیر، چادر برزنتی یا پلیاتیلن UV دار |
عایق گرما و مقاوم در برابر آفتاب و باد |
زاویه سقف |
شیبدار (حداقل ۱۰-۱۵ درجه) |
برای هدایت آب باران و جلوگیری از جمعشدن گرما |
جهتگیری سایهبان |
شمالی - جنوبی |
تا در طول روز سایهی بیشتری فراهم شود |
کف زمین |
خاک خشک یا ماسه، با شیب مناسب |
برای تخلیه آب و جلوگیری از گِل شدن |
نکات مهم در طراحی و نصب سایهبان
- استفاده از مصالح بومی و اقتصادی: مثل چوب، نی، یا حتی تیرآهنهای بازیافتی.
- قابلیت حمل و نصب آسان: بهخصوص برای مراتعی که چرای گردشی دارند.
- تثبیت در برابر باد: با استفاده از پایههای محکم یا دفنشده در زمین.
- تهویه جانبی باز: دیوارهها باید باز باشند تا جریان هوا به خوبی برقرار شود.
- فاصلهگذاری مناسب: سایهبانها باید طوری قرار گیرند که دامها بدون ازدحام به آنها دسترسی داشته باشند.
مزایای استفاده از سایهبان در مرتع
مزیت |
توضیح |
کاهش استرس گرمایی |
جلوگیری از افت عملکرد و افزایش مقاومت دام |
افزایش اشتها و مصرف خوراک |
بهبود رشد و تولید |
بهبود رفاه دام |
کاهش نرخ بیماریهای گرمایی و تنفسی |
افزایش باروری |
جلوگیری از افت میل جنسی در گرمای شدید |
کاهش مصرف آب |
زیرا دام در خنکی بیشتر، آب کمتری نیاز دارد |
نمونهای از سایهبانهای ساده و کمهزینه
- استفاده از داربست فلزی سبک + برزنت ضد UV
- چادر سایهانداز متحرک با طناب و میخ در زمین
- سقف حصیری روی پایههای چوبی برای گوسفند و بز
- سازه نیمهثابت برای چراگاههای ثابت
نکات پایانی
استفاده از سایهبان در مراتع بهعنوان یک راهکار ارزانقیمت و مؤثر برای کاهش تنشهای گرمایی در دامها بهشمار میرود. طراحی اصولی سایهبان با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، نوع دام و ویژگیهای مرتع، میتواند تأثیر چشمگیری بر بهبود عملکرد و سلامت گله در فصل تابستان داشته باشد.