گوسفند لری بختیاری

‌به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ گوسفند لری بختیاری عموماً بدن متأثر از رنگ تولد، دارای تنوع سفید، خاکستری روشن تا تیره، ابلق (سفید، خاکستری تیره و روشن) و چهارگل (مخلوطی از رنگ‌ها) است. این گوسفند بومی استان چهارمحال بختیاری است.

نژاد گوسفند لری بختیاری

گوشتی

جمعیت ن‍ژاد لری بختیاری

جمعیت این نژاد در استان چهارمحال بختیاری 1‌میلیون و 236‌هزار راس می‌باشد.

رنگ بدن:

رنگ غالب گوسفندان در این نژاد سفید (کرم رنگ) بوده اما گاهی قهوه‌ای کم رنگ و درصدی نیز دارای رنگ قهوه‌ای تیره (قنقر) می‌باشد. در بسیاری از دام‌ها تمرکز لکه رنگی شامل قهوه‌ای تیره یا قهوه‌ای روشن (بور) در اطراف چشم‌ها، تمام یا قسمتی از گوش‌ها، انتهای پوزه، قسمت‌های انتهایی دست و پا و مفاصل خرگوشی مشاهده می‌گردد و تعداد بسیار معدودی دارای لکه‌ای سیاه رنگ هستند.

اندازه گوش:

گوش بزرگ و آویزان از مشخصات این اکوتیپ می‌باشد.

اندازه سر:

سر بزرگ با نیمرخی محدب و برآمدگی روی بینی از خصوصیات ظاهری اصلی این اکوتیپ بوده و این وضعیت در قوچ‌ها بارزتر است. همچنین در برخی گوسفندان تارهای موی بلند روی قسمت سر و در محل رویش شاخ‌ها (اصطلاحاً چرک یا کاکل) بخصوص در جنس نر وجود دارد که گاهی اوقات صورت و گوش‌ها را می‌پوشاند.

شکل بینی:

بینی بصورت کشیده و مناسب است و تناسب با حدقه چشم دارد. فراوانی گوسفندانی با تارهای مو بسیار بلند روی سر (چرک) و محل برآمدگی روی پوزه (جول یا جیل) در کل گله بطور متوسط 7% است که این خصوصیت از نظر دامداران جزء صفات ظاهری  بسیار زیبا تلقی می‌شود و در هنگام انتخاب، قوچ‌هایی که این وی‍ژگی را دارند، ترجیح داده می‌شوند.

شکل پوزه:

تنوعی از شکل پوزه از پهن تا کشیده دیده می‌شود ولی میش‌ها و قوچ‌های با پوزۀ پهن فراوانی بیشتری دارند.

شکل و اندازه دنبه در گوسفندان لری بختیاری:

دنبه بسیار بزرگ است (عمق شیار دنبه آن را به دو فاق یا لب کاملاً مجزا و آویزان تقسیم کرده است) بصورتی‌که گاهی انتهای لب‌های دنبه از مفصل خرگوشی پایینتر قرار می‌گیرد (البته در سنوات اخیر به خاطر حذف دام‌هایی با دنبه آویزان یا اصطلاحاً شور، درصد کمی از قوچ‌ها و تعداد بسیار معدودی از میش‌ها دارای اینگونه دنبه هستند). تولید دنبه نسبت به گوشت، انرژی بیشتری نیاز دارد و هزینۀ بیشتری را به همراه خواهد داشت بنابراین ضریب اقتصادی آن پایین‌تر از ضریب اقتصادی وزن بدون دنبه است. همچنین تنوعی از شکل دنبالچه در این جمعیت به شرح زیر قابل مشاهده است:

در اکثر موارد، دنبالچه بسیار کوتاه و انتهای آن رو به بالاست و فقط در ایامی که پشم‌چینی صورت گرفته است قابل مشاهده است. حدود 4‌درصد از گوسفندان، دارای دنبالچه باریک و آویزان به طول 2-3 (و گاهی تا 10 سانتیمتر) بوده که گاهی به سمت چپ یا راست منحرف شده است (غاز منگوله‌ای).

وضعیت شاخ:

در این جمعیت، قوچ‌ها و میش‌ها فاقد شاخ بوده اما درصد بسیار کمی (حدود 2 درصد) از قوچ ها دارای شاخ‌های بزرگ و پیچیده و گاهی شاخ‌های بسیار کوچک (طول 3 تا 5 سانتیمتر) با قطر کم دارند. میش‌ها در این جمعیت بدون شاخ بوده اما 2 تا 3‌درصد دارای شاخ‌های بسیار کوچک (در حدود 2 تا 3 سانتیمتر) می‌باشند.

اندازه دست و پا:

دست و پای بلند با استخوان‌بندی درشت که معمولاً قلم‌های دست و پا، در سنین جوانی پوشیده از تارهای بلند مو هستند که ضخامت دست و پا را بیشتر جلوه می‌دهند. همچنین داشتن ران‌های عریض و عضلانی که در قوچ‌ها ملموس‌تر است، جزء خصوصیات ظاهری این اکوتیپ قرار می‌گیرد.

خصوصیات تولیدی نژاد گوسفند لری بختیاری

اوزان بدن در سنین مختلف:

وزن دنبه:

قوچ بالغ :               74 / 7 کیلو گرم

میش بالغ :             86 / 4 کیلو گرم

پشم تولیدی نژاد لری بختیاری (دام قبل از پشم‌چینی در آب قنات یا جویبار شسته شده است = گرده‌ور):

قوچ :                    452 / 2 کیلو گرم

میش :                  810 / 1 کیلو گرم

بره نر :                   816 / 0 کیلو گرم

بره ماده :               723 / 0 کیلو گرم

خصوصیات شیر گوسفند لری بختیاری

اگرچه رکوردگیری برای شیر تولیدی در گوسفندان لری بختیاری انجام نمی‌شود ولی بر اساس تحقیقی که در سال 1373 بر روی گوسفندان ایستگاه توسعه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند لری بختیاری انجام شده است، طول دوره شیردهی و تولید شیر در هر دوره شیردهی به ترتیب برابر با 35+17 / 184 روز و 41 / 3+15 /  148 کیلوگرم به دست آمد.

خصوصیات  تولیدمثلی نژاد گوسفند لری بختیاری:

فصل زایش:

در سیستم عشایری: اوایل زمستان

در سیستم روستایی: اواسط تا اواخر زمستان

تحقیق و تدوین: مهندس آرش ساعدی - کارشناس کشاورزی و مشاور علوفه هیدروپونیک