گروه های خونی در حیوانات

به گزارش «سرویس آموزشی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ در تعیین گروه خونی انسان‌ها، تنها یک عامل مجزا نقش دارد. این عامل آلگوتینوژن نام دارد که به آن آنتی‌ژن هم می‌گویند. آنتی‌ژن در سطح گلبول‌های قرمز خون یافت می‌شود. براین اساس، فردی که دارای آنتی‌ژن A باشد، گروه خونی A و فردی که دارای آنتی‌ژن B باشد، گروه خونی B خواهد داشت. این در حالی است که اگر در سطح گلبول‌های قرمز فردی، هر دوی این آنتی‌ژن‌ها وجود داشته‌ باشند، آن فرد دارای گروه خونی AB بوده و چنانچه در سطح گلبول‌های قرمز خون فردی، هیچ‌یک از این آنتی‌ژن‌ها وجود نداشته باشند، آن فرد دارای گروه خونی O است؛ اما جالب است بدانید که در تعیین گروه خونی حیوانات، مجموعه‌ای از عوامل نقش دارند و به همین دلیل بهتر است به جای گروه خونی از آن به عنوان سیستم‌های گروه خونی نام برده شود.

در هر سیستم، عوامل متعددی نقش دارند که در مجموع به آنها عامل‌های گروه خونی گفته می‌شود. برای مثال در گاوها 10 سیستم گروه خونی شناسایی شده که تنها در 2 تا از این سیستم‌ها یک عامل مجزا تعیین‌کننده گروه خونی است و در دیگر سیستم‌ها، مجموعه‌ای از عوامل متعدد در تعیین گروه خونی نقش دارند. این گروه از عوامل در حقیقت پروتئین‌های مشخصی هستند که در سرم خون یافت می‌شوند. وجود هریک از این پروتئین‌ها در سرم خون حیوانات، یک ویژگی موروثی است. بنابراین آزمایش نمونه خون حیواناتی که از یک نژاد بخصوص هستند، می‌تواند دربردارنده اطلاعاتی مهم درباره چگونگی فراهم آوردن امکاناتی برای تولید نسل آینده باشد که بتواند در مقایسه از ویژگی‌ها و صفات منحصربه‌فردی برخوردار باشند.

گاهی در بعضی از حیوانات آنتی‌بادی‌های طبیعی در برابر برخی از عوامل تعیین‌کننده گروه خونی یافت می‌شود که در چنین مواردی بلافاصله پس از انتقال خون، واکنش‌هایی نظیر تنگی نفس، گرفتگی عضلات، افزایش میزان ترشح بزاق و اختلال در گردش خون را شاهد خواهیم بود. این درحالی است که اگر این حیوان باز هم تحت درمان‌های مشابه از طریق انتقال خون قرار گیرد، با شرایط متفاوتی مواجه خواهد شد. در این شرایط در این حیوان، آنتی‌بادی‌هایی در برابر آنتی‌‌ژن‌های موجود در گروه خونی تزریق شده به آن ایجاد خواهد شد و به این ترتیب می‌توان به یقین گفت که این دو حیوان از نظر انتقال خون ناسازگار بوده‌اند.

در چنین مواردی، انتقال خون از حیوانی به حیوان دیگر با مشکلات بسیار زیاد و پیامدهایی همراه خواهد بود که در اولین مرحله از انتقال خون شاهد آنها نبوده‌ایم. این پیامدها به گونه‌ای در فیزیولوژی طبیعی بدن آن حیوان ایجاد اختلال خواهد کرد که می‌تواند تهدیدی علیه وضع سلامت آن بوده و حال عمومی آن حیوان را در معرض خطرات جدی قرار دهد.

گروه خونی در حیوانات

فراوانی گروه خونی A در گربه‌های موجود در امریکا 75 تا 95 درصد،  گربه‌های B بین 5 تا 25 درصد و گروه AB کمتر از یک درصد می‌باشد. گربه‌های دارای گروه خونیB ، پادتن‌های قوی بر علیه گروه خونی A دارند که از جنس ایمنوگلوبولین IgM می‌باشد تزریق مقدار کمی از خون گربه A به گربه B موجب شوک، کاهش فشار خون، قطع اعمال تنفسی، توقف حرکات قلب در ظرف چند دقیقه و حتی مرگ می‌شود.

در سگ :

در سگ‌ها بسته به نوع مطالعه انجام گرفته بین 8 تا 12 نوع سیستم گروه خونی شناسایی شده است. در گذشته آنها را با حروف الفبا نشان می‌دادند. اما امروزه این گروه‌ها را با شماره‌هایی که به دنبال کلمه DEA می‌نویسند، مشخص می‌کنند. کلمه DEA مخفف Dog Erythrocyte Antigen  می‌باشد.

DEA8

DEA7

DEA6

DEA5

DEA4

DEA3

DEA1.2

DEA1.1

گروه  DEA

He

Tr

F

D

C

B

A2

A1

نامگذاری قدیمی

40

45 ـ 10

99 ـ 98

25 ـ 10

98 ـ 85

20 ـ 5

20 ـ 10

60 ـ40

فراوانی (درصد)

در اسب :

در اسب‌ها بیش از 30 نوع گروه خونی وجود دارد که آنها را در 8 سیستم بزرگ تقسیم بندی می‌کنند این سیستم‌ها با حروف  A, C، D، P، K، Q، U، T نشان داده می‌شوند. از نظر واکنش‌های همولیتیک سیستم Q و A مهم هستند در قاطر‌ها که اختلالات آنتی‌ژنی بین الاغ نر واسب ماده زیاد است حدود 8 تا 10 درصد کره‌ها دچار بیماری همولیتیک می‌شوند.

در گاو :

یازده نوع گروه خونی در گاوها شناسایی شده‌است که با حروف  A، B، C، F، J، L، M، S، T، Z و R نشان داده می‌شوند. گروه‌های خونی B و J اهمیت بیشتری دارند. در این دو گروه پیچیدگی بسیار زیادی وجود دارد. مثلاً در گروه خونی B نزدیک به 60 نوع آنتی ژن دیده می‌شود. آنتی‌ژن J  نوعی لیپید است که در مایعات بدن وجود دارد و جذب گلبول‌های قرمز خون می‌شود. برخی گاوها مقدار بسیار کمی آنتی ژن J دارند در نتیجه J منفی هستند.

در گوسفند:

گوسفندان هفت نوع گروه خونی دارند که با  A، B، C، D، M، R و X  نشان داده می‌شوند سیستم R  مشابه سیستم J در گاوها می‌باشد سیستم M در انتقال فعال K+ از غشاء گلبول‌های قرمز نقش دارد پلی‌مورفیسم در این سیستم منجر به پیدایش گوسفندانی با گلبول‌های قرمزی می‌شود که از نظر مقدار پتاسیم تنوع دارند.

در بز:

آنتی ژن‌های گروه خونی در بزها مشابه گوسفندان است پنج سیستم گروه خونی مهم در بزها شناسایی شده است که با حروف  A، B، C، M و J  نشان داده می‌شوند.