به گزارش «سرویس دام،طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ منظور از "کود مرغی"، ادرار، مدفوع و عوامل و موادموجود در بستر مرغداری‌ها می‌باشد. همانطور که میدانیم در صورت درگیری فارم طیور به یک بیماری، بسیاری از عوامل بیماری از طریق مدفوع و ادارار و ترشحات تنفسی دفع می‌گردد لذا بسیاری از عوامل بیماری زا نظیر باکتری‌های کمپیلوباکتر،سالمونلا،اکلای و ویروس آنفلوانزا و انگلها و...، که همراه با مدفوع و ترشحات تنفسی از بدن دفع شده است دربستر به فراوانی وجود دارند. پس باید توجه داشته باشیم که در صورت عدم فرآوری کود (عقیم سازی) و رهاسازی آن در طبیعت علاوه بر بوی نامطبوع در محیط موجب تجمع حشرات و مهیا شدن شرایط برای تکثیر و تداوم عوامل بیماریزا در محیط شده و این عوامل توسط باد،آب،پرندگان و ...به سایر نقاط منتقل شده و باعث ایجاد بیماری در سایر پرندگان و گسترش بیماری از یک نقطه به نقطه دیگر خواهد شد.
امروزه در دنیا از کود مرغ علاوه بر استفاده در زمینهای کشاورزی می‌توان در تغذیه دام و ماهی استفاده نمود در این مورد بایستی نکات زیر رعایت شود:
-کود به صورت تازه جمع آوری شود.
-از گله‌هائی که دارو درآنها به منظور پیشگیری و یا معالجه استفاده شده است تهیه نشود.
-توسط حرارت (کود خشک کن) رطوبت آن کمتر از 15 درصد کاهش یافته باشد.
-حاوی مواد خارجی نظیر سنگ، شیشه، میخ و... نباشد.
-میزان ترکیبات مواد مغذی آن نظیر پروتئین، چربی، کلسیم و ... آن اندازه گیری شود.
حال با توجه به مطالب بالا می‌بینیم که فراوری کود مرغ و از بین بردن عوامل بیماریزا از اهمیت بالائی برخوردار است.
به طور کلی اهداف فرآوری کود مرغی از نقطه نظر دامپزشکی عبارتند از:
1 . جمع آوری کود تازه و مهار بو و سایر مشکلات زیست محیطی ناشی از آن
2 . فرآوری بیولوژیک کود تازه جهت جلوگیری از انتقال عوامل بیماریزای طیور
3 . کنترل بیماریهای مشترک انسان و حیوان
روشهای فرآوری کود مرغ:
الف- خشک کردن کود
این روش سبب کاهش حجم فضولات و کود تا میزان 20-30 درصد حجم اولیه می‌گردد از این رو ذخیره آن احتیاج به فضای کمتری دارد و حمل ونقل آن ارزانتر از کود معمولی و همچنین از تکثیر لارو و حشرات در داخل کود جلوگیری به عمل می‌آید. در این روش حتما باید از کود خشک کن‌های مکانیکی استفاده نمود که طی آن کودمرغ پس از خشک شدن تبدیل به پلت یا بلوک شده و در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌گیرد.
ب- روش روی هم انباشتن کود مرغ (دپو کردن):
بعد از پایان مرحله پرورش، کود‌ها را در زمینی خارج از مرغداری و یا در فضای سر پوشیده روی هم دپو کرده ،بسته به مدتی که در محل، ذخیره می‌شود واکنش‌های شیمیایی بر اثر فعالیت میکرو ارگانیسم‌های هوازی و غیر هوازی در کود به وجود می‌آید که در نتیجه بسیاری از عوامل بیماریزا از بین می‌روند. در این روش توجه به چند نکته لازم و ضروری است که عبارتند از:
*هنگام دپو کردن کود حتما بایدآب بر روی لایه‌های کود ریخته شود و در نهایت سطح کود دپو شده با پلاستیک پوشانده شود و روی آن را به منظور غیرقابل نفوذ کردن برای پرندگان با خاک پوشاند.
*ارتفاع کود دپو شده نباید از یک متر کمتر باشد.
* دمای عمق 60سانتیمتری کود حتما باید به 42-55 برسد و در این دما حداقل به مدت پنج روز نگهداری گردد.
ج- سیلو کردن کود مرغ (ensiling):
در این روش باید گودالی به عمق 2 متر حفر نمود سپس کف آنرا با اهک به ضخامت 10 الی 15 سانتیمتر بپوشانیم سپس کودهای جمع آوری شده را داخل چاله ریخته و در نهایت روی آن را با پلاستیک پوشانده و روی پلاستیک را با خاک به ضخامت حداقل 40 سانتیمتر می‌پوشانیم در این روش نیز زمانی که عمق 60 سانتیمتری کود سیلو شده به 42-55 درجه سانتیگراد رسید می‌توان کود را مورد استفاده قرار داد.
نکته مهم : بهتر است به منظور تسریع در پدیده تخمیر قبل از جمع آوری کود بر روی آن آب پاشیده شود و همچنین موقع سیلو کردن کود بر روی تمام لایه‌های آن آب پاشیده شود.
منبع: شبکه دامپزشکی زاوه- خراسان رضوی