به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ پوسته تخم‌مرغ نقش کلیدی در محافظت از تخم‌مرغ در برابر آسیب‌های فیزیکی و آلودگی‌های میکروبی دارد. پوسته خوب تخم‌مرغ، هم برای تولیدکنندگان تخم‌مرغ مصرفی، و هم برای مرغداری‌های مادر، بسیار اهمیت دارد.
پوسته تخم‌مرغ، از نطفه، در برابر آسیب‌های مکانیکی، آلودگی‌های محتویات، و از دست دادن آب درون تخم‌مرغ جلوگیری می‌کند.
پوسته، در بخش پایینی تخمدان، درست پیش از رها شدن تخم‌مرغ، به سرعت تشکیل می‌شود. در تشکیل تخم‌مرغ، یکی از سریع‌ترین پروسه‌های معدنی شدن (مینرالیزاسیون) یا تشکیل کریستال‌های کربنات کلسیم اتفاق می افتد.
57 گونه پروتئین برای تأمین مواد معدنی تشکیل‌دهنده پوسته، در رحم مرغ تراوش و فعال می‌شوند تا به متراکم شدن مواد معدنی تشکیل‌دهنده پوسته کمک کنند.
پوسته تخم‌مرغ هنگام رها شدن تخم‌مرغ، نرم است اما بلافاصله سخت می‌شود تا بتواند از تخم‌مرغ محافظت کند. پیرامون 23 تا 26 ساعت طول می کشد تا تخم‌مرغ کامل دیگری شکل بگیرد.
%95 از پوسته، کربنات کلسیم است، و برای تشکیل پوسته که وزن آن 5 تا 6 گرم است، به 4/5 تا 5/7 گرم کربنات کلسیم نیاز است.
مقدار کلسیمی که به مرغ‌های تخمگذار می‌رسد، انحصاراً از خوراک مرغ می‌آید، اما برآورد شده است که 30 تا 45 درصد از کلسیمی که در ساخت پوسته بکار رفته است، عملاً از اسکلت مرغ به‌دست می‌آید.
به سبب اختلاف ساعت میان خوردن خوراک (در طول روز) و سنتز پوسته تخم‌مرغ (در شب)، تشکیل پوسته نیاز به تلاش متابولیکی مهمی از سوی مرغ دارد. این تلاش متابولیکی برای تشکیل پوسته تخم‌مرغ می‌تواند به ناکاملی معدنی شدن استخوان‌ها بیانجامد، که گاهی به 5 تا 15 درصد تولید تخم‌مرغ می‌رسد.
این گرفتاری، به سبب تغییر ساختار و اندازه کریستال‌های پوسته، و با افزایش سن مرغ‌های تخمگذار، بیشتر می‌شود که پیامد آن کاهش کیفیت تخم‌مرغ است.
کیفیت ضعیف تخم‌مرغ به اشکال زیر بروز می‌کند:
• بالا رفتن درصد تخم‌مرغ‌های شکسته
• تخم‌مرغ‌های ترک‌دار
• تخم‌مرغ‌های با پوسته نرم
• تخم‌مرغ‌های ringegg
• مشکل رنگ پوسته (دو رنگ بودن)
ضعف ساختار استحکام پوسته تخم‌مرغ با سطح پایین‌تر نفوذپذیری ارتباط دارد که خطر آلودگی با باکتری‌های بیماری‌زا را بالا می‌برد، و روی:
• مصرف‌کنندگان نهایی تخم‌مرغ
• کیفیت تخم‌مرغ‌های نطفه‌دار
اثر منفی می‌گذارد، که پیامد آن کاهش فروش تخم‌مرغ، و یا کاهش تولید جوجه در هچری‌ها خواهد بود.
گذشته از برنامه تغذیه‌ای مرغ‌های تخمگذار، بسیاری عوامل دیگر، مانند ژنتیک مرغ‌ها، و مسایل بهداشتی، روی کیفیت پوسته تخم‌مرغ اثر می‌گذارند.
در سطح تغذیه مرغ‌ها، و نیز مدیریت گله، گرفتاری‌های پوسته تخم‌مرغ با مسایل زیر ارتباط دارد:
• مدیریت پولت‌ها: تشکیل استخوان‌ها (کامل شدن رشد)، مقدار خوراک، مدیریت استرس.
• مدیریت مرغ‌ها در دوره تخمگذاری: مقدار و همگن بودن خوراک و آبی که مرغ‌ها می‌خورند.
• مدیریت خوراک: اندازه اجزای خوراک.
• سطح تغذیه‌ای خوراک: سطح کلسیم و پتاسیم و توازن آنها در خوراک.
• منبع ماده کلسیم: کیفیت مواد خام، و اندازه اجزای آنها.
استراتژی‌های تغذیه‌ای که می‌توانند کمک کنند تا گرفتاری‌های پوسته تخم‌مرغ را برطرف سازیم شامل:
• سطح مواد معدنی را، هم از نظر کیفیت، و هم از نظر مقدار آنها، تا سن پولت بودن، و تخمگذاری بالا ببرید.
• از مواد ویژه‌ای که به مینرالیزاسیون کمک می‌کنند استفاده کنید.
انجام همه این تنظیمات می‌باید در طول عمر مرغ‌های تخمگذار ادامه یابند.
برای پی‌بردن به کیفیت پوسته تخم‌مرغ، دو ویژگی آن می‌باید اندازه‌گیری شود:
- استحکام پوسته
- وزن پوسته تخم‌مرغ
افزون بر این دو عامل، درصد شکستگی تخم‌مرغ‌ها نیز می‌تواند استحکام یا ضعف پوسته را نشان دهد. به‌طور عادی، درصد شکستگی تخم‌مرغ‌ها با افزایش عمر گله بالا می‌رود.
برای اینکه کیفیت پوسته بهبود یابد، مهم است که برداشت از ذخیره کلسیم استخوان‌ها به‌خوبی انجام شود، و در همان حال سلامت استخوان‌ها نیز تضمین شود.
برای اندازه‌گیری برداشت از ذخیره کلسیم استخوان‌ها چهار عامل زیر، تأثیرگذار هستند:
• تکامل قدرت استحکام پوسته (Breaking strengthevolution)
• سطح حداکثر تکامل پوسته (Maximum strengthevolution)
• تکامل وزن (Weight evolution)
• تکامل سفتی پوسته (Stiffness evolution)
نتیجه‌گیری:
بسیاری از عوامل در کیفیت پوسته تخم‌مرغ اثر می‌گذارند. بهترین استراتژی برای دستیابی به کیفیت بالای پوسته تخم‌مرغ این است که از روز نخست، تا آخرین روز تخمگذاری، روش جامعی در زمینه مدیریت گله و برنامه دقیق تغذیه‌ای برای گله داشته باشیم.
دارا بودن اطلاعات کامل درباره مواد خام جیره، و تأمین نیاز مرغ‌ها به مواد مغذی، کلید جلوگیری از بروز بیماری‌ها در گله است.
منبع: نیکوتک
نوشته Clair Le Dian از Maxi Science، مجله مرغداری International Poultry Production - 2019