به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ هر گوساله‌ای هنگام تولد با میکروارگانیسم‌های مختلفی نظیر ویروس‌ها، باکتری‌ها و تک‌یاخته‌ها روبرو می‌شود. این میکروارگانیسم‌ها به عنوان بخشی از محیط زندگی دام‌ها در بهبود سیستم ایمنی بدن آنان موثر هستند. خوردن آغوز به میزان کافی در طی 6 تا 8 ساعت اول پس از تولد در پیشگیری از ابتلا گوساله به بیماری‌ها ضروری است. در ادامه با برخی بیماری‌های گوساله‌های شیری و درمان آن آشنا می‌شویم.
گوساله‌ها در بدو تولد با دو مشگل عمده درگیر می‌شوند:
- مشکلات گوارشی منجر به اسهال
- پنومونی
این دو مشکل،عامل بیش از 80درصد تلفات گوساله‌ها هستند که در این میان هم اسهال مهمترین فاکتور است. نفخ، عفونت بند ناف، تصادف و مصمومیت هم از دیگر عوامل مهم می‌باشند.
اسهال در گوساله‌ها در عناوین ذیل طبقه‌بندی می‌شوند:
- e.coli ای کولای (اسهال سفید)
- سالمونلا
- روتاویروس
- کریپتوسپوریدیا
این چهاردسته هم به تنهایی و هم با یکدیگر رخ می‌دهند. نشانه‌های قابل مشاهده توسط صاحب دام، اسهال، خشکی پوشش خارجی، کسالت و بی‌حالی و حتی در بسیاری موارد مرگ در طول مدت زمانی کوتاه هستند. اسهال در نتیجه تغییر عملکرد دستگاه گوارش و توقف هضم در نتیجه فعالیت میکروارگانیسم رخ می‌دهد.
البته گوساله‌های شیرخوار به طور طبیعی مدفوع آبکی‌تری دارند اما در صورت بروز عفونت گوارشی میزان مدفوع افزایش قابل ملاحظه یافته و به اسهال تبدیل می‌شود به طور مثال میزان آب دفع شده در مورد یک گوساله مبتلا به اسهال می‌تواند بیست برابر حالت طبیعی باشد. این میزان آب، مخلوط با املاح و سایر مواد مغذی است و به این دلیل حیوان بیش از آنچه می‌خورد دفع می‌کند. از دست رفتن آب و املاح به دهیدراتاسیون منجر می‌شود. این مساله باعث بروز شوک و مرگ خواهد شد. به عبارت دیگر، خود میکروارگانیسم عامل اسهال علت اصلی و مستقیم مرگ نیست و شوک ناشی از دفع آب و املاح را می‌توان علت اصلی مرگ دانست.
در اسهال ای کولای یا اسهال سفید عامل بیماری با تولید سم باعث دفع بیش از حد طبیعی آب می‌گردد. این مساله به شوک منجر خواهد شد. در کالبد گشایی، گوساله تلف شده در اثر E.coli اغلب علامت خاصی از عفونت نشان نمی‌دهد. اسهال سالمونلایی به دلیل تهاجم عامل بیماری به دیواره دستگاه گوارشی خونی خواهد بود. نتیجه این تهاجم آسیب به بافت دستگاه گوارش و متعاقباً عدم جذب آب و مواد مغذی است. سالمونلا می‌تواند به راحتی در سایر قسمت‌های بدن هم دست‌اندازی کند و باعث باکتریمی و مرگ سریع گردد.
پیشگیری از بروز اسهال در گوساله‌ها
مهمترین روش پیشگیری از بروز اسهال، خوراندن میزان کافی آغوز به گوساله‌ها در 6 تا8 ساعت اول پس از تولد است. این مساله باید در این زمان که گوساله توانایی جذب آنتی‌بادی را داراست، انجام شود. یک گوساله به حدود دو لیتر آغوز نیاز دارد. به یاد داشته باشید که آغوز از هر داروی دیگری در این زمان موثرتر است و نباید آن را با چیز دیگری جایگزین نمود. فراهم کردن بستر مناسب که حداقل استرس را به گوساله وارد کند و جلوگیری از پرخوری و تغییر ناگهانی جیره غذایی هم از عوامل موثر در پیشگیری است.
درمان اسهال
مهمترین کار، جایگزین کردن آب و املاح از دست رفته است. آنتی‌بیوتیک درمانی هم در صورت نیاز باید انجام شود.
برنامه درمانی شامل مراحل زیر می‌باشد:
- مایع درمانی به میزان کافی
- آنتی‌بیوتیک درمانی در صورت نیاز
- ادامه مایع درمانی در روزهای آینده تا اصلاح کامل وضعیت بیماری
پنومونی در گوساله
پنومونی یا عفونت ریه‌ها عوامل متعددی دارد. انگل‌های ریوی نقش مهمی در بروز عفونت ریوی دارند. گوساله مبتلا، مدت زمانی طولانی را برای درمان تجربه خواهند نمود. درگیر شدن حیوان با این مشکل، رشد نامناسب وی را در پی خواهد داشت. تهویه و بستر مناسب در پیشگیری از بروز این بیماری بسیار موثر است. استرس ناشی از در معرض سرما قرار گرفتن، رطوبت بیش از حد محیط، تراکم زیاد و... در بروز پنومونی موثر می‌باشند. درمان این بیماری به عامل ایجاد عفونت وابسته است.
منبع: سایت کارخانه خوراک دام خراسان