به گزارش «سرویس حیوانات خانگی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ دیابت بی‌مزه مرکزی نوعی کمبود ترشح هورمون آنتی‌دیورتیک (ADH) از قمست میانی غده هیپوفیز یا کمبود تولید ADH از هیپوتالاموس است. علل گزارش شده کمبود در سگها شامل نئوپلازی، تروما و اختلال‌های مادرزادی است.
علایم بالینی ایجاد شده در دیابت بی‌مزه سگ کدامند؟
در بیشتر موارد پرادراری و پرنوشی (PU/PD) که به طور تیپیک شدید هستند، اولین و تنها علایم بالینی دیابت بی‌مزه‌اند. بی‌اختیاری ادراری شکایت معمول دیگری است که ناشی از پرادراری بارز القا شده به وسیله دیابت بی‌مزه است. سگ مبتلا به نئوپلازی یا تروما علایم بالینی مرتبط با آسیب ساختارهای اطرافی را در مغز دارد. پیشرفت اختلال‌های عصبی اغلب در سگ‌های مبتلا به نئوپلازی هیپوفیز اتفاق می‌افتد.
تشخیص دیابت بی‌مزه چگونه انجام می‌شود؟
ارزیابی کامل سگ مشکوک به دیابت بی‌مزه برای سایر بیماری‌هایی که منجر به PU/PD می‌شوند، اهمیت دارد. ایزوستنوری یا هیپوستنوری پایدار حضور پرادراری را تایید می‌کند. در حالی که وزن مخصوص ادرار بالای ۱٫۰۳۰ باشد، PU/PD پایدار را رد خواهد کرد. هیپوستنوری با تناوب بیشتر در سگ‌های مبتلا به دیابت بی‌مزه نفروژنیک یا مرکزی، پرنوشی اولیه و هیپرآدرنوکورتیسیزم یافت می‌شود. با وجود استثنای احتمالی در نشانه‌های بالینی، وجود دهیدراتاسیون، شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) و مقادیر شیمیایی سرم مبتلا به دیابت بی‌مزه، باید نرمال باشد. تست محرومیت از آب (Water deprivation test) باید برای تایید تشخیص انجام شود.
بیشتر بدانیم:
آشنایی با بیماری سندرم کوشینگ و کم‌کاری تیروئید در سگها
معرفی 10 گیاه دارویی برای تسکین درد در سگ (بخش اول)
بیماری‌های گوارشی در سگ
پروتکل انجام تست محرومیت از آب کدام است؟
برای اینکه نتایج تست محرومیت از آب معتبر باشد، سایر علل ایجادکننده PU/PD به غیر از دیابت بی‌مزه مرکزی، دیابت بی‌مزه نفروژنی و پرنوشی اولیه (روانی) باید حذف شده باشند. اگر حیوان دهیدراته، آزوتمیک یا هیپرکالمیک باشد، تست محرومیت از آب نباید انجام شود. برای ایجاد غلظتی مدولاری کلیه، آب را می‌توان به صورت تصاعدی به مدت سه روز قبل از آزمایش محرومیت از آب محدود کرد. بعد از اینکه سگ ۱۲ ساعت گرسنه ماند. مثانه با سوند زدن تخلیه و وزن مخصوص ادرار، وزن بدن و نیتروژن اوره خون (BUN) اندازه‌گیری می‌شود. از ادامه آب دادن خودداری خواهد شد و اندازه‌گیری‌های بالا هر ۱ تا ۲ ساعت تا زمانی که یکی از این مطالب اتفاق بیافتد، ادامه یابد:
• وزن مخصوص ادرار بیشتر از ۱٫۰۳۰ شود.
• وزن ۵٪ یا بیشتر کاهش یابد.
• آزوتمی ایجاد شود یا سگ علایمی از دپرسیون، اشکال در جهت‌یابی یا استفراغ نشان دهد.
اگر حیوان بیشتر از ۵٪ وزن بدنش را از دست دهد، آزوتمی ایجاد شود یا مریض شود، تست محرومیت از آب باید پایان یابد. زمانی که این علایم اتفاق افتادند، عدم پایان دادن به آزمایش شاید منجر به دهیدراتاسیون و کولاپس عروقی شود که تهدیدکننده زندگی حیوان است. سگ‌های مبتلا به دیابت بی‌مزه شاید به سرعت دهیدراته شوند.
بعد از انجام تست محرومیت از آب، سگ باید دسموپرسین (DDAVP) (پنج میکروگرم برای سگ‌های زیر ۱۵ کیلوگرم و ۱۰ میکروگرم برای سگ‌های بالای ۱۵ کیلوگرم) را به صورت داخل وریدی یا زیرجلدی دریافت کند. وزن مخصوص ادرار در دقایق ۳۰، ۶۰، ۹۰ و ۱۲۰ بعد از تجویز DDAVP یا تا وقتی که وزن مخصوص ادرار بالای ۱٫۰۳۰ باشد، باید اندازه‌گیری شود. در پایان آزمایش به سگ اجازه ندهید فوری مقدار زیادی آب بنوشد، چون این کار شاید موجب ایجاد مسمومیت با آب و ادم مغزی شود.
سگ مبتلا به دیابت بی‌مزه کامل حداقل افزایش در وزن مخصوص ادرار (۱٫۰۱۲≥) بعد از ۵ درصد دهیدراتاسیون را خواهد داشت. سگ‌های مبتلا به دیابت بی‌مزه ناقص شاید وزن مخصوص ادرار تا ۱٫۰۱۸ و به ندرت بالاتر را داشته باشند. وزن مخصوص ادرار به صورت تیپیک به دنبال تجویز DDAVP بعد از ۵٪ دهیدراتاسیون در تست محرومیت از آب بین ۱٫۰۱۸ تا ۱٫۰۳۰ افزایش می‌یابد. شست‌وشوی مدولاری کلیه (Renal medullary washout) به طور معمول مانع از تغلیظ بیشتر ادرار می‌شود.
چه گزینه‌های درمانی برای دیابت بی‌مزه سگها وجود دارد؟
هدف از درمان دیابت بی‌مزه مرکزی، کاهش دادن یا حذف پرادراری است. بیشتر موارد به تجویز DDAVP یک تا چهار قطره از ترکیب داخل بینی (mg/dl ۱۰۰) یک‌بار تا دوبار در روز پاسخ خوبی نشان داده‌اند. دوز باید برای کنترل کردن پرادراری تنظیم شود، هرچند که غلظت ادرار شاید به حالت طبیعی برنگردد. صاحب دام مسئول پایش (مانیتور) کردن تاثیرات درمانی از راه مشاهده مصرف آب، اندازه‌گیری وزن مخصوص ادرار و تنظیم دوز DDAVP با توجه به آن‌هاست. دوز بالای DDAVP شاید منجر به هیپوناترمی و اختلال‌های عصبی مربوط شود.
منبع: نکته‌های کلیدی طب داخلی دام‌های کوچک / تالیف Stanley I. Rubin % Anthony P. Carr / ترجمه دکتر محمدعلی راد و همکاران