به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در خوراک به عنوان محرک رشد (پروبیوتیک probiotics) در پرورش طیور، دام و آبزیان منجربه مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی در باکتری‌های بیماری‌زا در دام و مصرف‌کننده نهایی گوشت آنها یعنی انسان شده است.
برای نمونه، در تحقیقی که در ویتنام (Liem, D.T. 2004) بر روی مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد شده در باکتری E.coli در توله خوک‌ها و مرغ تخمگذار صورت گرفت، مشخص گردید که این باکتری در برابر اکثر آنتی‌بیوتیک‌هایی که به طور معمول در خوراک دام استفاده می‌شوند مقاومت چشمگیری کسب کرده که در جداول 1 و 2 مشهود است:
بیشتر بدانیم:
کولی باسیلوز یا ای‌کولای (E.COLI)
جدول1: آنالیز مقاومت آنتی‌بیوتیکی باکتری ای‌کلای در توله خوک‌ها که با استفاده از آنتی‌بیوگرام اندازه‌گیری شده است. (n=155)
جدول2:آنالیز مقاومت آنتی‌بیوتیکی باکتری ای‌کلای در مرغ‌های تخمگذارگله‌ای در ویتنام با استفاده از آنتی‌بیوگرام (n=45)
همچنین در تحقیقات دیگری نظیر تحقیقی که Chinh در سال 2000 انجام داده، مشخص گردیده که باکتری E.coli انسانی نیز در برابر بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌های رایج و پرکاربرد مقاومت پیدا کرده‌اند که نتایج این تحقیق مختصرا در جدول 3 آمده است:
جدول3:مقاومت آنتی‌بیوتیکی باکتری ای‌کلای انسانی در ویتنام
بقایای آنتی‌بیوتیکی در گوشت دام، اثرات سوء دیگری نیز بر سلامت مصرف کننده دارد مثل:
- واکنش‌های آلرژیک
- سرطان‌زایی (در خصوص آنتی‌بیوتیک‌های مشتق شده از کوئینولون‌ها)
- اختلال میکروفلور طبیعی روده به دلیل مقاومت آنتی‌بیوتیکی
لذا نیاز است جایگزینی برای استفاده در خوراک دام به منظور محرک رشد معرفی گردد. ممنوعیت استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد در اروپا که از سال 2006 به صورت قانون اجرایی شده است، فرصت جدیدی را برای استفاده از افزودنی‌های جایگزین مثل اسیدهای آلی (Organic acids)، آنزیم‌ها، پروبیوتیک‌ها، گیاهان دارویی و... را در خوراک دام ایجاد کرده است.
بیشتر بدانیم:
جیره نویسی آبزیان
بیش از 30 سال است که از اسیدهای آلی نظیر اسید پروپیونیک به منظور کاهش رشد باکتری‌ها و کپک‌ها در خوراک دام استفاده می‌شود و در قوانین مربوط به خوراک دام، این ترکیبات به عنوان نگهدارنده ثبت شده‌اند. اما در مطالعات مختلفی که صورت گرفته، تاثیرات مثبت آنها بر سلامت و بهبود عملکرد حیوانات به اثبات رسیده است. به طوری که در حال حاضر محصولات زیادی از ترکیب اسیدهای آلی و نمک‌های آنها برای مصرف در خوراک دام و طیور توسط شرکت‌های مختلف تهیه و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مصرف اسیدهای آلی در خوراک بجای آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد ثابت و پذیرفته شده است و در خوراک نشخوارکنندگان نیز هرچند کمتر از سایر حیوانات پرورشی، مورد استفاده قرار می‌گیرند و نقش بافری کردن PH شکمبه را دارند. همچنین منجر به کاهش اتلاف منابع انرژی از طریق کاهش تولید گاز متان در شکمبه می‌شوند. تحقیقات زیادی در خصوص استفاده، دوز مناسب و یا اثرات کاربردی اسیدهای آلی در خوراک نشخوارکنندگان و یا بر روی کیفیت گوشت حاصله از نشخوارکنندگان صورت نگرفته است.
تحقیقات صورت گرفته بر اثرات اسیدهای آلی و نمک‌های آنها در بهبود سلامت و رشد آبزیان هرچند بسیار محدود می‌باشد اما نتایج خوبی را نشان داده که در ادامه پس از معرفی اجمالی اسیدهای آلی و اثرات آنها، به بخشی از مطالعه آنها در آبزی پروری اشاره خواهد شد.
کاربرد اسیدهای آلی و نمک آنها در پرورش آبزیان (بخش دوم)
کاربرد اسیدهای آلی و نمک آنها در پرورش آبزیان (بخش سوم)
کاربرد اسیدهای آلی و نمک آنها در پرورش آبزیان (بخش چهارم)
گرد آورنده: دکتر حمیدرضا مهمان نواز - دانشجو دکترای تخصصی بهداشت و بیماری‌های آبزیان - دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد علوم و تحقیقات تهران