اثر سطوح مختلف مکمل های آلی و معدنی سلنیوم بر وزن بره های نر مهربان

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ نقش سلنیوم بعنوان یک ماده مغذی اولین بار توسط شوارتز و فولتز (1957)، به اثبات رسید. آنها سلنیوم را در جلوگیری از بروز عارضه نکروز کبد در موش موثر دانستند. اهمیت سلنیوم در دام‌های اهلی به عنوان یک ماده مغذی کم مصرف ضروری که اثرات سودمندی در سلامتی انسان دارد نیز مشخص شده است (میلنر، 1005).

سمیت سلنیوم قبل از شناسایی آن بعنوان یک عنصر ضروری که کمبود آن دارای عوارض می‌باشد شناسایی شد. اهمیت بیولوژیکی آن بعنوان جزئی از سلنوآنزیمها در سال 1973 و با کشف گلوتاتیون پراکسیداز GSH-PX مشخص شد. GSH-PX در تنظیم فرایندهای اکسیداتیو و محافظت از غشای سلولی ایفای نقش می‌کند.

کمبود سلنیوم از سنتز و عملکرد GSH-PX بعنوان یک محافظت‌کننده غشاء در برابر پراکسیدهای تولید شده ناشی از متابولیسم سلول و همچنین پراکسیدهای حاصل از اکسیداسیون چربی و پروتئین‌های غشاء جلوگیری می‌کند. بنابراین کمبود سلنیوم بویژه باعث تخریب غشاء سلولی و غشاء میتوکندری می‌شود.

نقش سلنیوم در فعالیت تیروئید پراکسیداز بعنوان یک سلنوآنزیمی که در ید دار کردن گلوبولین و جلوگیری از تخریب غشای اپیتلیال تیروئید عمل می‌کند نیز شناسایی و گزارش شده است (گارنر و همکاران، 2007).

از جمله سلنوآنزیمهای دیگر می‌توان به آنزیمهای جداکننده ید (Deiodinases) را نام برد که برای فعال شدن تری یدوتیرونین (T3) از تترا یدوتیرونین (T4) ضروری است. بدین وسیله می‌توان ارتباط منفی بین کمبود سلنیوم و تولید دام را توصیف نمود.

مواد و روش‌ها

این پژوهش در ایستگاه تحقیقات دامپروری گروه علوم دام ‌دانشگاه بوعلی سینا همدان انجام شد. پس از آماده‌سازی و ضدعفونی مکان نگهداری، تعداد 30 رأس بره نر 4-5 ماهه با میانگین وزن 2/6±35/6 کیلوگرم انتخاب شدند. قبل از شروع آزمایش بره‌های انتخاب شده از نظر بهداشتی بررسی و برای از بین بردن انگل‌های دستگاه گوارش از قرص‌های ضد انگل استفاده شد.
بیشتر بدانیم: گوسفند مهربان

از یونجه خشک، دانه جو، سبوس گندم و کنجاله سویا به عنوان اجزاء تشکیل دهنده جیره غذایی استفاده و جیره با توجه به جداول نیازهای غذایی NRC در(1985) تنظیم شد بطوریکه کلیه نیازهای دام به جز سلنیوم تامین شدند. برای اضافه کردن سلنیوم به جیره از مخمر سلنیوم و سلنیت سدیم تهیه شده از شرکت وتاک استفاده شد. مکمل‌های سلنیومی را که به صورت پودر بودند به وزن‌های مورد نیاز، با توجه به سطوح آن در جیره وزن نموده و به‌همراه بخش کنسانتره در اختیار دام قرار داده شد. در پایان دوره عادت‌دهی دو هفته‌ای، بره‌ها توزین و به طور تصادفی به 5 تیمار تقسیم شدند (هر تیمار شامل6 بره)، و به مدت 70 روز با دسترسی آزاد به خوراک و بصورت انفرادی به شرح زیر تغذیه شدند:

تیمار 1- جیره غذایی پایه بدون مکمل‌های سلنیوم (شاهد)؛

تیمار 2- جیره شاهد + 0/2 میلی‌گرم مکمل آلی سلنیوم به ازاء هر کیلوگرم ماده خشک خوراک به شکل مخمر سلنیوم؛

تیمار 3- جیره شاهد + 0/4 میلی‌گرم مکمل آلی سلنیوم به ازاء هر کیلوگرم ماده خشک خوراک به شکل مخمر سلنیوم؛

تیمار 4- جیره شاهد +0/2 میلی‌گرم مکمل معدنی سلنیوم به ازاء هر کیلوگرم ماده خشک خوراک به شکل سلنیت سدیم؛

تیمار 5- جیره شاهد +0/4 میلی‌گرم مکمل معدنی سلنیوم به ازاء هر کیلوگرم ماده خشک خوراک به شکل سلنیت سدیم؛

بره‌ها در تیمار‌های مختلف، در طول مدت آزمایش در روزهای صفر، 35 و 70 وزن‌کشی شدند. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل 1+2×2 در چارچوب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SAS و مقایسه میانگین‌ها به کمک آزمون دانکن و سطح خطای 0/05 بانجام رسید.

نتایج و بحث

میانگین افزایش وزن روزانه بره‌ها در جدول شماره 1 نشان داده شده است. در تحقیق حاضر با وجود افزایش وزن روزانه بیشتر تیمارهای دریافت‌کننده سلنیوم نسبت به تیمار شاهد و همچنین بهبود این پارامتر در تیمارهای دریافت کننده سلنیوم آلی نسبت به سلنیوم معدنی، از لحاظ آماری این اختلاف‌ها معنی‌دار نشدند (0/05<P)

نتایج حاضر با نتایج محققانی همچون دومینگوئز و همکاران (2009)، و موگال و همکاران (2007) همخوانی دارد. با این وجود کومار و همکاران (2010) افزایش وزن روزانه معنی‌داری را با تامین سطوح 0/15 و 0/3 سلنیوم در بره‌های پرواری مشاهده نمودند. همچنین آنها گزارش دادند که مکمل آلی سلنیوم نسبت به مکمل معدنی باعث افزایش وزن روزانه بیشتری شد.

جدول شماره 1- میانگین افزایش وزن روزانه بره‌ها (کیلوگرم در روز)

تیمار	1	2	3	4	5	SEM	P.value
میانگین افزایش وزن روزانه	0/240^a	0/262^a	0/278^a	0/259^a	0/248^a	0/003	0/5029

حروف مشابه در ردیف نشان دهنده عدم وجود اختلاف آماری معنی دار در سطح 0.05 می‌باشد.

نتیجه‌گیری کلی: این پژوهش نشان می‌دهد که مکمل‌های آلی و معدنی سلنیوم با سطوح موجود باعث افزایش وزن بره‌های نر مهربان می‌شود اما این افزایش از نظر آماری معنی‌دار نبود. همچنین مکمل آلی باعث افزایش وزن بیشتر بره‌ها شده ولی این افزایش نیز از لحاظ آماری معنی‌دار نبود.

منبع: هفدهمین کنگره دامپزشکی ایران (اردیبهشت1391)

رضا علی‌محمدی¹، حسن علی عربی²، سید محمد مهدی طباطبایی²، علی اصغر بهاری²، زهرا بختیاری³، رقیه بابایی³ (بترتیب دانشجوی کارشناسی ارشد، اعضاء هیئت علمی‌و دانشجویان کارشناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان)