بیماری های گوارشی در سگ

به گزارش «سرویس حیوانات خانگی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ وظیفه دستگاه گوارش سگ‌ها اخذ غذا و تغییر آن به ویتامین و کسب انرژی لازم برای بقاء زندگی است. اعضاء اصلی دستگاه گوارش شامل معده و روده‌ها می‌باشند که اختلالات حاصل از آن درصد بالایی ازمراجعات به دامپزشک را شامل می‌شود (غیر از واکسیناسیون‌های متداول) به خاطر داشته باشید درطول حیات حیوان ناراحتی‌های گوارشی همچون اسهال و استفراغ پیش خواهد آمد. برگرداندن غذا، یبوست، مدفوع غیرعادی، نفخ شکم و ادرارهای غیرعادی نیز از یافته‌های بیماری‌های گوارشی می‌باشند. سگی که دچار اختلالات گوارشی است به شدت ناآرام گشته نمی‌تواند استراحت کند. همچنین مرتب از دهانش بزاق تراوش می‌شود. این حالت سبب نیاز وافر حیوان به آب می‌شود در پی آن ادرارهای پیاپی را شاهد خواهیم بود.

استفراغ در سگ (Vomiting)

استفراغ دارای علل مختلفی است که در این میان بعضی‌ها حادتر و خطرناکتر هستند. در صورتی که حیوان تنها یک بار استفراغ کند و ظاهر سالم و سرحالی داشته مشکل دیگری را نشان ندهد جای نگرانی نیست. زیرا این حالت به علت تغییر غذا و خوردن زباله و یا خوردن بعضی از گیاهان می‌باشد. بهتر است یک روز به او غذا نداده و کمی به حیوان یخ بخورانید. به زودی مشکل برطرف می‌شود. بعد از آن از یک جیره غذایی تنظیم شده مثل غذای نوزاد و یا همبرگر آب پزشده به همراه برنج آب پز (بهتر است چرب نباشد) را به مدت چند روز استفاده نمایید. چنانچه حیوان استفراغ‌های پیاپی و شدید به همراه سایر علائم همچون اسهال، پریشانی و یا غش را نشان دهد حیوان را به نزد دامپزشک ببرید. اگر در استفراغ حیوان خون و سایر مواد غیرعادی مشاهده کردید موضوع راجدی بگیرید. استفراغ ممکن است به دلیل عفونت‌های ویروسی انسداد ناشی از اجسام خارجی، تومورها، عفونت لوزالمعده و بیماری‌های کبدی و کلیوی ایجاد شود.

اسهال سگ (Diarrhea)

اسهال یکی از نشانه‌های رایج بیماری‌های گوارشی است. در شرایطی که با عارضه دیگری همراه نباشد به سادگی درمان می‌شود. در صورت وجود اسهال مداوم حتماً نزد دامپزشک بروید و نمونه‌ای از مدفوع حیوان را به همراه داشته باشید. بدین ترتیب تشخیص او دقیقتر خواهد بود. اگر این امکان وجود ندارد که نمونه را با خود ببرید باید بتوانید شرح کاملی از شکل و رنگ و قوام و میزان و حجم مدفوع ارائه دهید. این اطلاعات کلید درمان بیماری هستند. غذای غیرعادی و یا خوردن هرچیزی که قابل هضم نباشد از جمله دلایل بروز اسهال است. بیماری‌هایی مثل گاستروآنتریت ویروسی ناشی از کورونا ویروس و یا پارو ویروس که اسهال شدیدی به دنبال دارند با واکسیناسیون قابل پیشگیری هستند. سگی که اسهال دارد باید از نظر آلودگی به انگل‌های داخلی همچون کرم‌ها و کوکسیدیاها و ژیاردیا مورد آزمایش قرارگیرد.

برای درمان اسهال باید حیوان 24 ساعت از غذا محروم باشد. در این مدت فقط می‌توانید مقدارکمی آب به همراه برنج آب‌پز به حیوان بخورانید که این امر موجب کاهش شدت علائم بیماری خواهد شد. روز بعد می‌توانید از جیره کامل غذایی همانطور که درمورد استفراغ بیان شد استفاده کنید. اگر با این درمان اسهال برطرف نشد با دکتر دامپزشک تماس بگیرید .

یبوست در سگ‌ها (Constipation)

موقعی که حیوان بیش از یک یا دو روز مدفوع خود را دفع نکند بیانگر این است که دچار یبوست شده است. در این حالت ممکن است علی‌رغم تمایل دام به دفع مدفوع این امر صورت نگیرد. یبوست با علائمی همچون بی‌میلی و بی‌اشتهایی همراه است. اگر عارضه ادامه یابد علائم استفراغ نیز ظاهر می‌گردد. بعضی اوقات ممکن است ماده آبکی و خون‌آلودی دفع شود که مشابه اسهال است. و درعین حال روده بزرگ انباشته از مدفوع سفت و سخت می‌باشد.

ممکن است یبوست پس از خوردن غذاهایی که دارای فیبر کمتری هستند همچون استخوان، علف و کاغذ و سایر مواردی که قابل هضم نیستند ایجاد شود. در برخی موارد یبوست به دنبال بزرگ شدن غده پروستات و فتق و یا مشکلات ارثی درکلون‌ها ایجاد می‌گردد. برخی ازحیوانات مستعد ابتلا به یبوست هستند که باید مورد توجه و مراقبت قرار گیرند. بعضی دیگر مخصوصاً آنها که موهای بلندی دارند به دلیل انسداد مناطق اطراف مقعد توسط پوشش بدنی به طور مکانیکی دچار یبوست می‌گردند. در این حالت عبور مدفوع به خارج میسر نخواهد بود. اگر سگ از این نوع نژاد است به این مسئله توجه کنید و مراقبش باشید.

نفخ در سگ (Bloat)

نفخ و چرخش و اتساع معده ناشی از گاستریت حاد خیلی سریع اتفاق افتاده و اغلب کشنده است و پیش از آنکه متوجه عارضه شوید موجب مرگ حیوان می‌شود. این بیماری در سگ‌های سینه فراخ مشاهده می‌گردد بدین صورت که به دنبال انباشته شدن معده از گاز و مایع و تورم آن این عضو در طول محور خود پیچ می‌خورد. در این حالت سگ دچار شوک گردیده که به منظور جلوگیری از مرگ حیوان می‌بایست هرچه سریعتر به درمان نفخ و چرخش معده اقدام نمود. سابقه سگ مبتلا به نفخ حاکی از آن است که حیوان غذای زیادی خورده و پس از آن مقدار زیادی آب نوشیده است و به دنبال آن دو یا سه ساعت بعد فعالیت بدنی زیادی داشته است. اولین علامتی که درسگ مبتلا بروز می‌کند بی‌قراری است. به دنبال آن شکم متورم و سفت می‌شود به طوری که اگر ضربه آرامی به شکمش وارد کنید تولید صدای طبل مانند می‌کند. بهترین کار برای نجات حیوان عمل جراحی است که بلافاصله بعد از مشاهده علائم انجام می‌گیرد. طریقه آن به گونه‌ای است که به سرعت از فشار هوای داخلی معده کاسته شده و چرخش معده اصلاح می‌گردد. علاوه بر اینکه تزریق داخل وریدی سرم موجب تقویت جریان خون می‌شود تنظیم مایع اتو الکترولیت‌ها را نیز در بدن به همراه دارد. تغییر شرایط زندگی و جیره غذایی حیوان به تنهایی نمی‌تواند حیوان را ازابتلا به نفخ مصون بدارد. 

نارسایی بخش برون ریز لوزالمعده سگ (Pancreatic Exocrine Insufficiency)

سگ‌های مبتلا به این بیماری دارای اشتهای زیادی بوده ولی درعین حال وزنشان افزایش نمی‌یابد. مدفوع این حیوانات نیز دارای حجم زیاد و رنگ روشنی بوده بسته به میزان چربی و پروتئین‌های هضم نشده گاهی چرب و روغنی و بسیار بدبو است. این سگ‌ها قادر به تولید آنزیم‌های لوزالمعده نیستند. آنزیم‌های فوق در عمل هضم و جذب مواد غذایی دخالت می‌کنند. این نارسایی با تجویز آنزیم‌های لوزالمعده درمان می‌شود که معمولاً آنها را به‌طور مستقیم به غذا اضافه می‌کنند. در کنار آن میزان پروتئین غذا باید متعادل بوده و از مواد غذایی کم چربی استفاده شود.

بادشکم سگ‌ها (Flatulence)

خوردن پیاز، باقلا، کلم، گل‌کلم و دانه‌های سویا و سایر غذا‌های تخمیر شونده موجب باد شکم می‌شود. همچنین مورد مشابهی برای جیره‌هایی که دارای میزان بالایی شیر یا گوشت باشند دیده شده است. احتمال دارد با تغییر غذای سگ وضعیت بهتر شود. در غیر این صورت بهتر است حیوان را نزد دامپزشک ببرید. شاید مشکل خاص دیگری وجود داشته باشد.

خوردن مدفوع توسط سگ (Eating Stool)

کوپروفاژی (Coprophagy) یا خوردن مدفوع معمولاً درسگ‌های کوچک دیده می‌شود. باید این عادت ناخوشایند و غیربهداشتی را از بین ببرید. اضافه کردن بعضی از چاشنی‌های گوشت به غذا نتیجه جالب توجهی داشته است. زیرا باعث می‌شود مدفوع بوی بدی پیدا کند (سگ ازخوردن آن امتناع می‌ورزد). گاهی اوقات تغییراتی در جیره غذایی می‌تواند مشکل را حل کند. اگر هیچ یک از تدابیر فوق موثر واقع نگردید به دامپزشک مراجعه نمایید. شاید حیوان به کمبود غذایی خاصی مبتلا باشد. خوردن مدفوع حالت مشمئز کننده‌ای را در شما ایجاد کرده و باعث دلزدگی شما از حیوان می‌شود. وقتی متوجه این عمل شدید به شدت با انجام آن مخالفت کنید و با توجه به روش‌های تربیتی خاص این عادت را از سر حیوان بیاندازید.

سوزش مقعد سگ (Anal Iritation) 

سگی که پشتش را گاز می‌گیرد، لیس می‌زند و یا برزمین می‌کشد از ناراحتی‌های مقعد رنج می‌برد. احتمالاً در این حالت به دلیل تحریک حاصل از مدفوع جامد و سفت مقعد سوزناک و متورم می‌شود. ممکن است کیسه‌های مقعدی پرشده باشند اولین قدم در کاهش درد یافتن علت بیماری است. تمیزکردن مقعد با آب گرم و اضافه کردن ژل و سایر ترکیبات مسکن از سوزش و درد حیوان خواهد کاست.

نویسنده: دکتر مهرداد حلوایی متخصص فیزیولوژی جانوری و فلوشیپ کنترل آفات شهری و صنعتی از دانشگاه تسینگ هواِ چین