به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ اگر در استخر به مقدار کافی غذای زنده با اندازه‌های مناسب موجود نباشد به این معناست که عمل تغذیه مستلزم صرف انرژی بیشتر از غذای مصرفی است و لاروهایی که ذخیر خیلی کمی دارند در چند ساعت پس از ماهی‌دار کردن در استخر دچار گرسنگی خواهد شد. پرورش‌دهندگان باید نحوی استخرهای پرورش لارو را آماده کنند که حداکثر تعداد ممکن بچه ماهیان نورس، بتوانند شرایط مطلوب غذا را در آنجا یافت نمایند. وجود زی‌شناور جانوری متناسب با اندازه دهان ماهی در داخل استخرها ضرورت حتمی دارد. این موجودات منبع کلی مواد غذایی مورد نیاز، جهت نمو بچه ماهیان نورس کپورماهیان هستند.
ایجاد شرایط مساعد در استخرها کار آسانی نیست. معمولاً در استخرهای آبگیری شده گروههای مختلف موجودات با یک نظم معین متعاقب یکدیگر قرار می‌گیرند. پرورش بچه ماهیان نورس درصورتی موفقیت‌آمیز و بقا آنها در حد بالا تضمین می‌شود که در زمان ماهی‌دار شدن استخرها، گروههای زی‌شناور جانوری موجود در استخرها از نظر اندازه متناسب با لاروها کشت داده شده، باشند.
اگر ماهی‌دار کردن چند روز پس از آبگیری استخرها انجام گیرد وقت کافی جهت تولیدمثل جانوران زی‌شناوری وجود ندارد و تعداد موجودات غذایی کم می‌شود. بنابراین، گونه‌هایی در اکثریت می‌باشند که مستعد تولیدمثل سریعتری هستند با توجه به تراکم کم جانوران غذایی، تعداد لاروهای کشت داده شده در واحد سطح نیز باید کم باشد.
در صورتی که ما منتظر بمانیم تا موجودات غذایی در استخر به حد لازم تکثیر شوند و ماهی‌دار کردن استخرها با لارو را در شرایط محیطی کاملا مساعدی انجام دهیم، نتایج برداشت بچه ماهیان نورس ناچیز خواهد بود و علت امر این است که موجودات غذایی از قبیل کلادوسرها و پاروپایان درشت‌تر و قویتر از لاروها و در اکثریت خواهند بود به همین علت در رقابت غذایی بر لاروهای پیشرفته برتری دارند. این موجودات برای لارو و بچه ماهیان نورس رقیب غذایی بوده و حتی آنها را شکار می‌کنند. در چنین شرایطی لاروهها در بین موجوداتی قرار می‌گیرند که از لحاظ اندازه قابل خوردن نیستند و لاروها و بچه ماهیان نورس بزودی گرفتار گرسنگی خواهند شد. یک گروه از سخت‌پوستان پست یعنی گونه‌های سیکلوپس (Cyclops) شکارچی لاروها بوده و به راحتی می‌توانند لاروهای چند روزه را شکارکنند.
تصورات قبلی در مورد غذای آغازی بچه ماهیان نورس این بوده که زی‌شناوران گیاهی، غذای آغازی بچه ماهیان نورس را تشکیل می‌دهد ولی پس از شروع پرورش کنترل شده ماهیان گرمابی، ثابت شد که غذای آغازی بچه ماهیان نورس زی‌شناور جانوریست. در موارد زیادی مشاهده شده است که در استخرهای غنی از زی‌شناور جانوری فقط تعداد معدودی از بچه ماهیان نورس زنده باقی می‌مانند. علت آن این است که یا دهان بچه ماهیان نورس زیاده از حد کوچک بوده و یا زی‌شناور جانوری زیاده از حد درشت می‌باشد و درنتیجه بچه ماهیان نمی‌توانند از آنان تغذیه کنند. در این مرحله اندامهای حسی بچه ماهیان نورس کاملا رشد نکرده و ناگزیر بچه ماهیان غذای خود را به کمک دید چشم پیدا می‌کنند. از این‌رو بچه ماهیان نورس نیاز به روشن بودن محیط خود دارند که باید نه چندان تاریک و نه چندان روشن باشد.
با درنظر گرفتن تمام عوامل، در حال حاضر این اصل مورد قبول واقع شده است که بهترین غذا برای بچه ماهیان نورس (با طول کلی یک سانتیمتر) روتیفرها می‌باشند. با توجه به این که روتیفرها فاقد حرکت سریع و جهشی هستند و با تأنی به دور خود می‌چرخند، بنابراین در میدان دید بچه ماهیان باقی مانده و به آسانی توسط آنها شکار می‌شوند. جانوران تک یاخته‌ای بزرگ از قبیل پارامسیوم غذای آغازی خوبی برای بچه ماهیان نورس هستند. غذای بچه ماهیان نورس گذشته از کیفیت مطلوب باید به میزان کافی در دسترس باشد تا بچه ماهیان امکان خوردن غذای کافی را داشته باشند و سریع رشد کنند.
زندگی بچه ماهی نورس دارای دو مرحله است، بدوی و پیشرفته که تفکیک این دو مرحله برمبنای الگوی رفتاری در تغذیه و سایر عادات صورت گرفته است. در مدت مرحله اول، بچه ماهی نیاز به مراقبت خاص در هنگام پرورش دارد. با رسیدن به مرحله دوم بچه ماهیان نورس با استفاده از اندامهای حسی تکمیل شده، غذا خوردن را یاد می‌گیرند ودر شکار طعمه‌های غذایی مهارت پیدا می‌کنند.
شکل 2- اندازه بچه ماهیان و جانوران غذایی زنده (در مدت پروراندن بچه ماهیان)
الف- روتیفر، ب- سخت‌پوستان-غذای مناسب بچه ماهیان10 – 14 روزه، ج – شیرونومیده- مهمترین موجود غذایی جهت تغذیه بچه ماهیان همراه با سخت‌پوستان
مراحل پرورش بچه ماهیان نورس در استخرهای خاکی کوچک
1 – روزی که تخمها لقاح یافت حاصل می‌شود.
2- استخرها را کود دهید.
3- استخرها را با محلول 4 قسمت در میلیون اسید فسفریک ارگانیک استر سمپاش کنید.
4- تراکم غذای طبیعی را بیازمایید.
5- کلادوسرها را در استخر کشت دهید.
6- استخر را با بچه ماهیان نورس ماهی‌دار کنید.
شکل 3- پروراندن بچه ماهیان نورس در استخرهای خاکی کوچک
2- تأمین نیازمندی‌های غذایی استخرهای پرورش بچه ماهیان انگشت‌قد
متاسفانه امروزه روش پروراندن لاروها در استخرهای کوچک و تولید بچه ماهیان نورس و سپس انتقال آنها به استخرهای بزرگتر یعنی استخرهای پرورش بچه ماهیان انگشت‌قد، منسوخ شده است. در‌حالی که این روش دارای مزایای زیادی می‌باشد. در این نوع استخرها بچه ماهیان نورس، با وزنی حدود 0/1 تا1/5 گرم کشت داده شده و تا حد انگشت‌قد پرورش داده می‌شوند. در این‌گونه استخرهایی که بچه ماهیان نورس به اندازه کافی بزرگ شده‌اند، قادرند از کلادوسرها، پاروپایان و سایر زی‌شناوران جانوری بزرگتر تغذیه کنند و نیازی به سمپاشی برای افزایش تراکم روتیفرها نیست. چون در این زمان روتیفرها نمی‌توانند نیازهای غذایی آنها را تأمین کنند، در مورد این استخرها با افزودن کودهای شیمیایی و آلی و تأمین مواد معدنی مورد نیاز زی‌شناوران، سعی می‌شود جمعیت کلادوسرها و موجودات کفزی در کف استخر افزایش یابد تا مورد تغذیه بچه ماهیان قرار گیرند. در چنین استخرهایی برای افزایش تراکم جانوران زی‌شناوری بخصوص کلادوسرها باید آنها را از محیط‌های دیگر تهیه کرده و در استخر کشت کنیم.
در مواردی که لاروها، جهت پروراندن از مرحله لاروی تا تولید بچه ماهی انگشت‌قد به مدت یک تابستان در یک استخر نگهداری می‌شوند (استخرهای بزرگ) و به استخر دیگری منتقل نمی‌شوند، فراهم کردن غذاهای زنده برای آنها همانند استخرهای ویژه پرورش لارو (استخرهای کوچک) می‌باشد و باید همانند آنها، ابتدا سمپاشی برای تولید انبوه روتیفر صورت گیرد و پس از چند روز از ریختن لاروها، موئینا (Moina) و سپس دافنی ماگنا (Daphnia magna) و پولکس در آنها کشت داده شود.
با توجه به آماده‌سازی و حاصلخیزی استخر در بهار، تولیدات طبیعی در ماه‌های فروردین و اردیبهشت زیاد بوده و به حداکثرمی‌رسد و این وضعیت به‌طور نسبی تا اوایل تابستان ادام دارد و پس از آن سیر نزولی را طی می‌کند و در اوایل بطئی و کند است به‌طوری که در فروردین و اردیبهشت ماه نمی‌تواند تمام تولیدات طبیعی استخر را مصرف کند ولی با گرم شدن تدریجی هوا به سرعت رو‌به افزایش می‌گذارد به گونه‌ای که تولیدات طبیعی استخر پاسخگوی نیاز آنها نبوده و باید به گونه‌ای آن را جبران کرد. در این مرحله باید استخر را کود دهی کرد و با بررسی و کنترل توده زنده و وضعیت تولید استخر درصورت نیاز تغذیه دستی صورت گیرد.
نمودار1- ارتباط رشد با کود دهی و تولیدات طبیعی
نمودار2- رشد ونمو مهمترین گروههای زی‌شناور جانوری در مدت پروراندن بچه ماهیان نورس، تحت شرایط متعارف و پس از بکار بردن روش تولید گزینشی زی‌شناور جانوری با کشت موئینا در پنجمین و ششمین روز و دافنی در ده و یازدهمین روز.
الف- روتیفر، ب- کلادوسراندازه میانگین برای مثال موئینا، ج- کلادوسر اندازه درشت برای مثال دافنی