به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ احتیاج زیادی به افزایش کارآمدی برنامه‌های کنترل سقط جنین آنزئوتیک میش‌ها وجود دارد که این‌ها شامل افزایش توان تشخیصی، پیشگیری و مدیریت بهداشتی گله‌ها می‌باشد. یکی از اصول اولیه در مدیریت بهداشتی گله‌ها، سطح سواد دامداران و همچنین آموزش‌های مداومی است که به آنها در زمان‌های مختلف، می‌بایست به‌صورت مستمر ارائه شود.
از مشکلات عمده در بین گوسفندداران، آگاهی پائین نسبت به امور مرتبط با بهداشت و تولیدمثل دام‌ها می‌باشد.
مطالعه چیذری و همکاران در سال 2001 در بین جمعیت عشایر استان چهارمحال و بختیاری حاوی نکات بسیار جالبی در ارتباط با شیوه آموزش‌های ترویجی به عشایر و همچنین نیازهای اصلی آنها از زبان خودشان بود. طبق این مطالعه عمده نیازهای آموزشی عشایر به شرح زیر اعلام گردید:
• شیوه صحیح تغذیه و چرا در مرتع (مرتع داری و حفظ آن)
• مسائل و مشکلات تولیدمثلی
• بیماری‌های دامی
• واکسیناسیون، نحوه تزریقات و کاربرد و جایگاه مصرف داروهای مختلف
در ارتباط با مسائل و مشکلات تولیدمثلی گله‌های گوسفند و بز، مسائل زیر با اولویت بیشتری مطرح گردیده است:
• داروهای موثر برای ضدعفونی بند ناف نوزادان
• نحوه ضدعفونی کردن بند ناف
• مراقبت‌های دوران آبستنی، زایمان و پس از زایمان
• تغذیه زمان آبستنی و شیرواری
• کمک به سخت‌زایی‌ها
• نسبت مناسب قوچ به میش یا بز نر به ماده بز در گله
• سن و فصل مناسب تولیدمثل
همچنین روش آموزش چهره به چهره و حضور مستمر به‌عنوان بهترین روش برای انتقال این مفاهیم عنوان شده است. نکته بسیار جالب در این مطالعه آن است که تمایل به یادگیری ازطریق دامپزشکان بیشترین درصد را به خود اختصاص داده بود.
نتایج این مطالعه اهمیت فراوان آموزش‌های ترویجی مناسب به دامداران را به اثبات می‌رساند چنانکه نگارنده خود شاهد است که بسیاری دامداران از اصول اولیه مبارزه با بیماری‌ها و مراقبت‌های بهداشتی به اطلاع بوده و هنوز به شیوه‌ای کاملا بدوی اقدام به دامداری می‌نمودند.
مسئله وجود دائمی قوچ و بز نر در گله، یکی از مسائل اساسی است که می‌بایست نسبت به آموزش آن به دامداران اقدام گردد. این امر باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی در امر مدیریت بیماری‌های گله شده است چراکه با این ترتیب در دوره زمانی طولانی مدتی در سال، زایمان در گله وجود دارد و امکان اعمال مراقبت‌های بهداشتی و قرنطینه‌ای ازبین می‌رود.
باتوجه به گستردگی گله‌های گوسفند و بز در مراتع و دسترسی پائین آنها به خدمات دامپزشکی (غیر از توزیع سم و واکسیناسیون) لازم است موارد موردنیاز آنها به‌صورت صحیح آموزش داده شود.
طبق نتایج آمارگیری از دامداری‌های کشور در سال 1387 شمسی، 46/5 درصد از بهره‌برداران دارای فعالیت دامداری، باسواد و 53/5 درصد آنان بی‌سواد بوده‌اند. این نکته اهمیت دو چندان برنامه‌های ترویجی را در ارتباط با دامداران به اثبات می‌رساند.
دامداران با سواد نیازمند آموزش‌های مختلف در رابطه با بهداشت و تغذیه گله می‌باشند و در این میان، توجه و آموزش دامداران بی‌سواد نکته‌ای است که می‌بایست به صورت خاص موردتوجه قرار گیرد. وجود خرافات و اعتقادات بی‌پایه بسیار در میان گوسفندداران بیشتر از دیگر دامداران می‌باشد.
نکته جالبی در ارتباط با آموزش‌های ترویجی وجود دارد که بر طبق اعلام رسمی وزارت جهاد کشاورزی بیان می‌شود: در سال 1388 در مجموع به 13336 نفر از بهره‌برداران بخش کشاورزی و دامداری آموزش ترویجی ارائه شده است.
از 362 عنوان دوره آموزشی برگزار شده در کل کشور طی سال 1388 تنها 20 عنوان به مسائل مرتبط با دامپزشکی اختصاص یافته است که شامل موارد زیر می‌باشد:
فارماکولوژی دامپزشکی، ارتقاء سطح مهارت متصدیان مراکز جمع‌آوری شیر، بهداشت شیر و سلامتی، تولید مرغ بدون آنتی‌بیوتیک، بهبود کیفیت شیر، گوسفند داری در شرایط خشکسالی و مدیریت پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های دامی.
حجم بالایی از مخاطبان معاونت ترویج وزارت جهاد کشاورزی، دامداران و افرادی هستند که به طرق مختلف با دام سرو کار دارند که اگر با احتساب تکرار برخی سرفصل‌های بالا در استان‌های مختلف بخواهیم سهم آموزش‌های دامپزشکی به دامداران را محاسبه کنیم عدد 5/5 درصد به دست می‌آید.
این نکته بدان معنی است که تنها 5/5 درصد از امکانات ترویجی وزارت جهاد کشاورزی در سال 1388 صرف آموزش‌های دامپزشکی گردیده است.
بیشترین سرفصل ترویجی که به دامپزشکی مربوط می‌شد دوره برگزار شده در استان مازندران با عنوان مدیریت پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های دامی با جمعیت مخاطب 15 نفر بود.
از مجموع 13336 نفری که در این سال آموزش ترویجی دریافت کرده‌اند تنها 756 نفر (5/6 %) آموزش‌های مرتبط با بهداشت دام را دریافت کرده که عمده آن مربوط به استان قزوین با 508 نفر مخاطب در کلاس بهداشت شیر بوده‌اند.
تعداد بهره‌برداری‌های دارای دام در آمارگیری سال 1387 وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد که تعداد2211660 واحد در کشور وجود دارد که به کار دامداری مشغول می‌باشند.
به استناد نتایج آخرین سرشماری عشایری در سال 1387، ایلات و عشایر کوچنده نزدیک به 22/5 میلیون رأس و معادل 22/6میلیون واحد دامی داشته‌اند. نزدیک به 98 درصد از سرمایه دامی عشایر را دام‌های سبک تشکیل می‌دهند که شامل 60/3 درصد گوسفند و بره و 37/1درصد بز و بزغاله می‌باشد.
باتوجه به این آمار، لازم است اهمیت ویژه‌ای به آموزش‌های دامپزشکی در معاونت ترویج وزارت جهاد کشاورزی داده شود چراکه موارد مختلف و متعددی از نیازها در این بخش در بین دامداران وجود دارد که هیچ‌گاه به آنها پرداخته نشده است.
عمده کار ترویجی ادارات کل دامپزشکی استان‌ها مربوط به چاپ بروشورهای مختلف از بیماری‌ها می‌باشد که به دلیل آنکه دامپزشکان از اصول علم ترویج اطلاع چندانی ندارند، عمده این بروشورها به تعریف‌های کلاسیک بیماری خلاصه می‌شود و دامداران با سطوح مختلف سواد قادر به استفاده عملی از آنها نیستند.