به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ علائم بیماری لیشمانیوز را می‌توان به سه فرم اصلی تقسیم کرد:
1- لیشمانیوز احشایی یا کالاآزار: این نوع لیشمانیوز از نظر اپیدمیولوژی دارای سه تیپ هندی، آفریقایی و مدیترانه‌ای می‌باشد. فرم مدیترانه‌ای بیماری دارای انتشار جغرافیایی وسیعی است و کالاآزار ایران از نوع مدیترانه‌ای و عامل آن لیشمانیا اینفانتوم می‌باشد. علائم بیماری در فرم احشایی شامل: تب بالا و نامنظم، اسهال، تورم غدد لنفاوی، بزرگ شدن طحال و کبد، لاغری شدید، آنمی و لکوپنی است و در صورت عدم درمان 100درصد کشنده خواهد بود.
در ایران لیشمانیوز کالاآزار تقریباً در تمامی نقاط کشور به استثنای مناطق جنوبی بلوچستان دیده شده است که در بیشتر مناطق به شکل تک‌گیر بوده و فقط در دو منطقه مشکین‌شهر و مغان در آذربایجان شرقی و در استان فارس در قسمت‌های جنوبی رشته کوه‌های زاگرس بومی شده است. پشه‌های خاکی که ناقل این بیماری هستند، فلبوتوموس کاندالا، فلبوتوموس پرفیلیوی، فلبوتوموس ماژور و ... می‌باشند. ازنظر سنی بیش از 95درصد بیمارانی که در ایران شناسایی شده‌اند دارای سن زیر 5 سال بوده‌اند. کالاآزار ایران از نوع زئونوز است و حیوانات مخزن آن، سگ‌سانان وحشی از قبیل روباه و شغال می‌باشند. درمان سگ‌ها طولانی مدت بوده و ترکیبات آنتی‌موان 5 ظرفیتی که جزء داروهای رده اول درمانی لیشمانیوز هستند، جهت درمان سگ‌ها به خوبی اثرگذار نیستند. علاوه بر آن درمان سگ‌های مبتلا، امکان پیدایش سوش‌های مقاوم به دارو در انسان را افزایش می‌دهد. لذا درمان لیشمانیوز احشایی در سگ‌ها پیشنهاد نمی‌گردد.
2- لیشمانیای جلدی: این نوع از لیشمانیوز به دو شکل متفاوت بروز می‌کند: لیشمانیوز جلدی روستایی (مرطوب) و لیشمانیوز جلدی شهری (خشک) که دارای اختلافات اپیدمیولوژیکی قابل ملاحظه‌ای هستند.
الف) لیشمانیوز نوع روستایی یا مرطوب: در کشور ایران لیشمانیا ماژور، عامل لیشمانیوز جلدی روستایی است و ناقل آن پشه خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی است. این نوع بیماری، زئونوز بوده و بیشتر بین حیوانات شایع است. مخزن اصلی آن یک نوع موش صحرایی از خانواده ژربیل‌ها به نام رومبومیس اپیموس می‌باشد.
بیماری شیوع فصلی دارد و بیشتر موارد انسانی در ماه‌های آبان تا دی شروع می‌شوند. ضایعات اغلب در اندام‌ها (دست و پا) بوده و معمولاً فاقد درد و خارش هستند. در سالک مرطوب، زخم بزرگ‌تر و میزان ترشحات و اگزودا زیاد است که زخم را به درگیری با عفونت ثانویه توسط باکتری‌ها مستعد می‌سازد.
افرادی که به فرم مرطوب لیشمانیوز مبتلا می‌شوند در برابر فرم خشک هم ایمنی پیدا می‌کنند؛ اما عکس آن صادق نیست. کانون‌های سالک روستایی ایران در روستاهای اطراف اصفهان و نیز سرخس، ترکمن صحرا، اسفراین، شاهرود و... است.
ب) لیشمانیوز نوع شهری یا خشک: به این بیماری، زخم شرقی (oriental sore) نیز گفته می‌شود. این نوع بیشتر در شهرها و مناطقی که تراکم انسانی بیشتر است، دیده می‌شود. در ایران عامل آن لیشمانیا تروپیکا و ناقلین عمده آن پشه‌های خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی و فلبوتوموس سرژنتی هستند که در مناطق کوهپایه‌ای و بافت کهنه شهرها پیدا می‌شوند و فعالیت آنها در اواخر بهار و اوایل تابستان بیشتر است. مخزن بیماری انسان است و سگ نیز به بیماری مبتلا می‌گردد. ضایعات معمولاً در نواحی باز بدن مشاهده شده و شایع‌ترین محل ضایعه صورت می‌باشد. ضایعه به شکل پاپولی قرمز رنگ خشک بدون درد و خارش آغاز گردیده و با گذشت چندین ماه تبدیل به زخم می‌شود. کانون‌های سالک شهری ایران در تهران (بخصوص شمال غربی)، مشهد، نیشابور، شیراز، کرمان و بم است.
معمولاً در لیشمانیوز جلدی ضایعه خودبخود بهبود می‌یابد بجز در موارد نقص ایمنی و افزایش حساسیت. بیماری که نقص ایمنی دارد، از پاسخ دادن به عفونت ناتوان است؛ لذا با تکثیر نامحدود انگل، ضایعات فراوان مملو از ارگانیسم در وی بوجود می‌آید. این نوع بیماری که با نام لیشمانیوز جلدی شناخته می‌شود، احتمالاً حاصل نقص ایمنی با واسطه سلولی و بعضی از خصوصیات انگل است. چنین بیمارانی به آزمون پوستی لیشمانین (مونته نگرو) پاسخ نخواهند داد. بیمار مبتلا به افزایش حساسیت، پاسخ همورال و سلولی شدیدی بروز می‌دهد؛ اما نمی‌تواند انگل‌ها را کاملاً نابود کند، لذا به محض بهبود ضایعه مرکزی، ضایعات محیطی فعال تشکیل می‌شود. به این نوع پاسخ، عود لیشمانیا (Leishmaniasis recidiva) گفته می‌شود.
3- لیشمانیوز جلدی- مخاطی: عامل آن، لیشمانیا برازیلینس بوده و با زخم‌های جلدی شروع شده و در اثر گسترش باعث تخریب بافتی وسیع بویژه در ناحیه بینی و دهان می‌گردد. این نوع لیشمانیازیس در ایران گزارش نشده است.
برای مطالعه کامل مطلب کلیک کنید: