آب آشامیدنی مرغ ها (بخش نخست)

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ آب، یک ماده غذایی بسیار مهم است که تا هنگامی که یک مشکل جدی برای مرغداری پیش نیامده است به اندازه کافی به آن توجه نمی‌شود.

این، در حالی است که مدیران مرغداری‌ها نه تنها باید آب کافی به مرغ‌ها برسانند بلکه می‌باید بدانند که چه چیزهایی در لوله‌های آبرسانی آشامیدنی مرغ‌ها، و آبی که برای سیستم خنک‌کننده می‌رود وجود دارد.

بیشتر بدانیم:
بهداشت آب آشامیدنی مرغ‌ها

کاربردهای آب در مرغداری

آب برای نوشیدن مرغ‌ها، کاستن از دمای هوای سالن‌ها (با استفاده در کولرها و مه‌پاش‌ها)، و برای پاکیزه کردن محیط و دستگاه‌ها به کار برده می‌شود.

مرغ‌های گوشتی تقریباً 6/1 تا 2 برابر وزن خوراکی که می‌خورند آب می‌نوشند. آب برای متابولیز و تغذیه مرغ‌ها بسیار اهمیت دارد.

از دیدگاه فیزیولوژیکی، آبی که مرغ‌ها می‌نوشند برای انتقال مواد مغذی، و نیز برای واکنش شیمیایی و آنزیم‌ها در بدن، تنظیم دمای بدن، روان‌کننده حرکت مفاصل و اعضای درون بدن بکار برده می‌شود.

میان مقدار خوردن خوراک و نوشیدن آب رابطه مستقیمی وجود دارد و به همین سبب می‌توان از مقدار مصرف آب به عملکرد گله پی برد.

بسیاری از دستگاه‌های الکتریکی کنترل‌کننده در سالن‌های مرغداری می‌توانند مقدار آبی که گله می‌نوشد را با دریافت اطلاعات از کنتورهای چندگانه آب، زیر نظر بگیرند. بنابراین، می‌توان کنتورهای آب را جداگانه برای هر سالن، هم روی لوله ورودی و هم روی لوله خروجی آب هر سالن قرار داد.

به یکدست بودن مرغ‌ها در ابتدا و انتهای سالن هم می‌توان با بررسی مصرف آب، پی برد. مصرف آب در جاهایی از سالن که مرغ‌های بیشتری در آنجا بسر می‌برند بیشتر است. اگر جوجه‌ها در جلو و عقب سالن، یکدست پخش نشده باشند، رقابت جوجه‌ها برای دستیابی به خوراک و آب در آن قسمت بیشتر خواهد شد. این شرایط، و گرمایی که از تراکم مرغ‌ها پدید می‌آید سبب ضعف عملکرد مرغ‌ها می‌شود.

نمودار 1- مصرف آب در تونل تهویه سالن مرغداری گوشتی

عواملی که روی مقدار مصرف آب در مرغداری اثر می‌گذارند:

1- سن گله: مقدار مصرف آب، با افزایش سن بالا می‌رود، اما نسبت آن به وزن بدن کاهش می‌یابد.

2- دمای محیط و استرس گرمایی: با بالا رفتن دمای محیط، مرغ‌ها آب بیشتری می‌نوشند. یکی از راه‌ها، برای تنظیم دمای درون بدن، بیرون راندن هوای گرم از راه تنفس است.

هنگامی که مرغ نفس نفس می‌زند، آب بیشتری (از راه تنفس) از بدن او به بیرون رانده می‌شود، که می‌باید با نوشیدن دو تا سه برابر آب بیشتر در استرس گرمایی، جبران شود تا توازن آب بدن حفظ شود. مصرف آب آشامیدنی مرغ‌ها در برابر هریک درجه سانتی‌گراد بالا رفتن گرمای هوا، 5% افزایش می‌یابد.

در یک بررسی که در دانشگاه جورجیا (آمریکا) انجام شد، رابطه میان مصرف آب و خوراک در 7 گله (که دمای هوا تغییر می‌کرد) را، در یک مرغداری، اندازه گرفتند. جدول زیر تفاوت مصرف آب در هوای با دمای متفاوت را نشان می‌دهد.

3- دمای آب مصرفی طیور: چندین آزمایش برای بررسی اثرات نوشیدن آب خنک به مرغ‌ها در هوای گرم، انجام شده است.

در بیشتر این آزمایش‌ها، رساندن آب خنک به مرغ‌های تخمگذار و گوشتی، عملکرد آنها را بهبود بخشیده است. آب، هر دمایی زیر دمای درون بدن مرغ داشته باشد، برای مرغ‌ها سودمند است. مصرف آب، به مرغ‌ها کمک می‌کند که دمای درون بدنشان را پایین بیاورند، و این، به تنظیم دمای بدن آنها کمک می‌کند. البته، خنک نگه داشتن آبی که در لوله‌هایی به درازای 50 متر روان است، کار آسانی نیست.

4- الکترولیت‌ها: در هنگام وجود خطر استرس گرمایی، بسیاری از مرغداران، الکترولیت‌ها را به آب آشامیدنی گله اضافه می‌کنند.

الکترولیت‌ها مواد معدنی هستند که در خون یافت می‌شوند و برای فعالیت معمولی سلول‌ها و رشد بدن بسیار اهمیت دارند.

همان گونه که از نام آنها برمی‌آید، الکترولیت‌ها با فرستادن پیام‌های الکتریکی از اعصاب به ماهیچه‌ها، به فعالیت ماهیچه‌ها و اعصاب کمک می‌کنند.

الکترولیت‌ها برای حفظ توازن پایه اسیدی (base-acid) خون، و مایعات بدن بسیار اهمیت دارند.

برخی از الکترولیت‌هایی که در پلاسمای خون دیده می‌شوند، سدیم (Na)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg)، کلر (Cl)، بی‌ کربنات (HCO₃) و سولفات (SO₄) هستند.

افزودن الکترولیت به آب آشامیدنی مرغ‌ها، نه تنها آن مقدار مواد معدنی را که به هنگام استرس گرمایی تلف شده است جبران می‌کند بلکه سبب می‌شود که مرغ‌ها آب بیشتری بنوشند.

هنگامی که نتایج افزودن الکترولیت و مصرف بیشتر آب را در نظر بگیریم، می‌بینیم که تلفات مرغ‌ها در اثر استرس گرمایی کاهش می‌یابد.

5- برنامه روشنایی مرغداری: نور از عوامل محیطی است که می‌تواند روی مصرف آب آشامیدنی مرغ‌ها اثر بگذارد. مرغ‌ها، اگر خوراک بخورند، آب هم می‌نوشند (وبرعکس). در تاریکی، مرغ‌ها استراحت می‌کنند و آب نمی‌نوشند، مگر این که دوره تاریکی سالن طولانی شود. اگر دوره تاریکی از 8 ساعت بیشتر شود، غیرطبیعی نخواهد بود اگر کنتورهای آب، مصرف آب کمی در سالن را ثبت کرده باشند. در سالن‌هایی که از برنامه تنظیم نوردهی استفاده می‌کنند دو نقطه اوج مشخص مصرف آب را می‌توان ملاحظه کرد.

نخستین اوج مصرف آب هنگامی است که روشنایی آغاز می‌شود (سحرگاهان)، و دومین اوج مصرف اندکی پیش از تاریکی، پیش می‌آید (شامگاهان).

نمودار 2- تأثیر روشنایی روی مصرف آب

رابطه میان نوشیدن آب با خوردن خوراک، و با بسیاری از عوامل محیطی، نشان‌دهنده اهمیت اثر نوشیدن آب روی متابولیز بدن و فعالیت بدن است.

در هر مرغداری، چه تخمگذار، و چه گوشتی، می‌باید مطمئن شد که آب، به اندازه کافی و بدون محدودیت دسترسی به آن، برای مرغ‌ها فراهم باشد. اگر نتوانیم این‌کار را انجام دهیم، از خوردن خوراک مرغ‌ها کاسته می‌شود، تخم‌مرغ کمتری تولید می‌شود، رشد، وزن‌گیری مرغ‌های گوشتی، و بهره‌وری خوراک (FCR) کاهش می‌یابند.

آب آشامیدنی مرغ‌ها (بخش دوم)