به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ پرولاپس رحم به بیرون‌زدگی رحم از سرویکسی که کاملاً متسع شده باشد، گفته می‌شود. این عارضه خاص نشخوارکنندگان در اواخر آبستنی می‌باشد ولی گاهی بعد از زایمان نیز دیده می‌شود. معمولاً این عارضه بعد از چند زایمان گاو بروز می‌کند.
عواملی که در بوجود آمدن پرولاپس مهبل آن نقش دارند
• ذخیره مقدار زیادی چربی در بافت همبند اطراف مهبل و سست بودن رباطها ممکن است احتمال جا به جا شدن مهبل را بیشتر کند. هر دوی این آثار ممکن است ناشی از حالت عدم تعادل هورمونی باشد که در آن هورمون‌های استروژنی بیشتر است.
• هرجا که مواد استروژنی در جیره غذایی زیاد باشد (مانند مراتع شبدر - ذرت و جو کپک زده) اغلب پرولاپس ایجاد می‌شود.
• همچنین تصور می‌شود داشتن زمینه هورمونی برای ابتلا به پرولاپس مهبل ارثی باشد.
• البته عوامل مکانیکی مثل زیاد شدن فشار داخل شکم در اواخر آبستنی و نیروی ثقل (شیبدار بودن کف بستر)، می‌تواند در اتیولوژی (سبب‌شناسی) بیماری مهم باشد.
• پرولاپس مهبل در حیوانات چند بار زاییده بیشتر از حیواناتی است که آبستنی اول را می‌گذرانند.
• علت پرولاپس مهبل هرچه که باشد، زایمان یا سقط جنین، عارضه را برطرف می‌کند.
• سخت زایی؛ کشش بیش از حد در جداسازی جفت یا بافت‌های مانده در رحم پس از زایمان
• کشش و فشار بیش از حد در خارج نمودن جنین حین زایمان
• زور زدن‌های زیاد دام ماده به دلیل التهاب و عفونت رحمی یا جفت‌ماندگی
علائم پرولایس رحمی مبهل در گاو شیری
در موارد شدید ممکن است تمام قسمت قدامی مهبل و گردن رحم بیرون بزند. هرچه بیماری در فاصله زمانی بیشتری از زایمان شروع شود، احتمال دارد شدیدتر باشد زیرا پیشرفت آبستنی باعث بدتر شدن عارضه می‌شود.
در موارد خفیف‌تر عارضه فقط زمانی ظاهر می‌شود که گاو ماده خوابیده است و با بلند شدن حیوان، پرولاپس برطرف می‌شود. اما گرایش به سمت پیشرفت تدریجی پرولاپس وجود دارد و به مرور توده‌ای بزرگ‌تر بیرون می‌زند که در حالت ایستاده ناپدید نمی‌شود .
در این حالت بافت مبتلا با گردش خون ناقص، مستعد آسیب دیدن و عفونت است.
در ادامه زور زدن حاصل از تحریک باعث افزایش میزان پرولاپس می‌شود وحلقه تنگی ایجاد می‌شود. بالاخره تمام مهبل و گردن رحم و حتی راست روده ممکن است بیرون بزند.
ترومبوز، زخم شدن و نکروز عضو بیرون زده همراه با توکسمی (مسمومیت خون) و زور زدن شدید منجر به بی‌اشتهایی و تحلیل رفتن سریع حالت عمومی بدن و گاهی مرگ می‌شود.
پرولاپس مهبل بعد از زایمان، معمولاً در اثر زور زدن شدید ناشی از ضربه دیدن مهبل یا عفونت بدنبال سخت‌زایی شدید بروز می‌نماید.
سه نوع پرولاپس واژن تعریف شده است
•• نوع اول و دوم حالت خفیف تا متوسط پرولاپس همراه با ادم و بیرون‌زدگی بافت‌های واژن از فرج در قدام سوراخ میزاره یا سقف واژن است. این حالت را ادم و هیپرپلازی واژن تلقی می‌نمایند. این حالت ممکن است خودبه خود رفع شود.
• نوع سوم پرولاپس کامل است که سقف و کف دیواره واژن به صورت ٣۶٠ درجه از فرج بیرون می‌زند.
سرویکس در قسمت مرکزی مخاط بیرون زده مشاهده می‌شود هرچند این حالت از دو نوع قبل کمتر رخ می‌دهد اما اختناق و نکروز بافت پرولاپس شده بیشتر محتمل است که شرایط را اورژانسی می‌نماید.
قطع قسمت پرولاپس شده به دلیل احتمال خونریزی شدید و آسیب به مجرای خروجی ادرار اکیدا منع می‌شود.
در حالات خفیف تا متوسط درمان دارویی با ترکیبات مانند GnRH یا HCG برای کوتاه نمودن دوره استروس از طریق القاب تخمک‌گذاری و جااندازی پرولاپس پیشنهاد می‌شود.
در حالات شدید از اپیزیوتومی برای جا اندازی پرولاپس و نیز قطع قسمت‌های نکروز شده استفاده می‌شود.
چون احتمال رخداد این عارضه در سیکل‌های استروس بعدی با افزایش مجدد استروژن وجود دارد، اوریوهیسترکتومی باعث جلوگیری از عود آن می‌شود.
درمان پروپلاس رحمی گاو
اگر حیوان را فوری درمان نمایند، اقدامات ساده غالباً موفقیت‌آمیز می‌باشد. هدف متوقف کردن فرآیند بوسیله زود جا انداختن و ثابت نگه داشتن قسمت پرولاپس شده است.
بی‌حسی اپیدورال را برای ازبین بردن رفلکس زور زدن حیوان و بی‌حس کردن ناحیه برای بخیه زدن به کار می‌برند.
در ابتدا قسمت بیرون زده را می‌شویند و با یک Lubricant (که بی‌حس‌کننده هم باشد) آن را آغشته کرده و به حالت طبیعی برمی‌گردانند و در نهایت با بخیه در پوست میان دوراه مهبل را ثابت می‌کنند. پس از شست و شو با سالین گرم همراه با آنتی‌بیوتیک توصیه می‌شود.
برای لغزنده‌سازی آن از ژل‌های لغزنده‌ساز و برای تخفیف ادم و رحم می‌توان از محلول شکر یا محلول تجاری دکستروز ۵٠ درصد استفاده نمود.
راه دیگر این است که پس از جا انداختن مهبل، دهانه فرج را به هم بدوزند و فقط راه خروج ادرار را باقی بگذارند و در هنگام زایمان گاو بخیه‌ها را برمی‌دارند که فرج برای تولد گوساله باز شود.
به طور کلی تولیدمثل از حیواناتی که پرولاپس مهبل را نشان داده‌اند (به علت وجود جنبه‌های ارثی)، عاقلانه نیست. با انتخاب این سیاست و حذف حیوانات مبتلا از گله ظرف چند سال، دامپروران می‌توانند تا حد زیادی این عارضه را تحت کنترل در آورند.
اگر پس از جا انداختن رحم مشکوک به آسیب و زنده نبودن بافت رحم هستید، پس از اصلاح پرولاپس رحم، اوریوهیسترکتومی درمان انتخابی است.
هیپرپلازی و پرولاپس واژن
پرولاپس واژن کمتر از ادم و هیپرپلازی آن رخ می‌دهد. ادماتوز و متورم شدن واژن و فرج در طی فاز پرواستروس سیکل تخمدانی در پاسخ به وجود استروژن به صورت فیزیولوژیک اتفاق می‌افتد و خود به خود طی فاز لوئتال رفع می‌شود.
اما در صورت افزایش استروژن، هیپرپلازی سلول‌های واژن بیشتر شده و چین‌های موجود در واژن افزایش می‌یابد. در نتیجه، این چین‌ها به صورت توده گوشتی قرمز رنگی از فرج بیرون می‌زند.
منبع: delgarm - mahroshd