به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بیماری کتوزیس از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیکی در گاوهاست که اصلی‌ترین عامل بروز آن، عدم تغذیه مناسب گاو بویژه از لحاظ انرژی، در اوایل دوره شیردهی است.
افت انرژی در این دوره موجب کاهش تدریجی سطح گلوکز خون می‌شود و بدن شروع به مصرف ذخایر بدنی می‌کند. ادامه این وضعیت پس از ۱۰ روز تا ۶ هفته پس از زایمان منجر به بروز بیماری کتوزیس تحت کلینیکی یا کتوزیس اولیه می‌شود که بیشتر در گاوهای پرتولید دیده می‌شود.
از دیگر عوامل بسترساز برای ایجاد این بیماری می‌توان به جفت‌ماندگی و جابجائی شیردان اشاره کرد.
علائم بیماری کتوزیس
کم شدن اشتهای گاو مخصوصا برای مصرف غلات
کاهش وزن گاو شیرده
تولید شیر کم
و عدم کارکرد صحیح شکمبه
علائم آزمایشگاهی بروز این بیماری
کاهش سطح گلوکز خون: سطح گلوکز خون در یک گاو شیرده سالم حدوداً ۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر خون است.
افزایش سطح کتون بادی‌های خون
تشخیص بیماری کتوزیس
برای تشخیص این بیماری می‌توان آزمایشاتی جهت بررسی سطوح کتون‌ها در شیر و ادرار انجام داد. در صورت ابتلای گاو به این بیماری سطح کتون بادی‌های شیر نسبت به خون نصف می‌شود اما سطح کتون بادی‌های ادرار چهار برابر سطح کتون بادی‌های خون می‌شود.
وجود کتون بادی‌ها در ادرار بسیاری از گاوها در اوایل شیردهی یک مساله شایع است و نیازی به درمان خاصی ندارد. اگر در ادرار گاوها وجود کتون بادی تایید نشود یعنی گاو سالم بوده و به کتوزیس مبتلا نشده است. برای اطمینان از ابتلای دام به این بیماری باید آزمایش شیر دقیق گرفته شود.
درمان بیماری کتوزیس
برای درمان این بیماری هدف اصلی افزایش سطح گلوکز خون و کاهش آزادسازی ذخایر بدنی است.
تزریق وریدی گلوکز
تزریق وریدی گلوکز یک درمان قطعی برای بیماری کتوزیس است که با انجام آن می‌توان در سریع‌ترین زمان ممکن گلوکز کافی را به بدن گاو تزریق کرد.
درمان هورمونی
هورمون های گلوکوکورتیکوئیدها محرک تولید گلوکز از بافت‌های پروتئین هستند. ACTH (هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک) نیز برای تحریک ترشح گلوکوکورتیکوئید به کار می‌روند.
درمان با قندهای خوراکی
این روش بیشتر به همراه یکی از دو روش درمان با گلوکز یا هورمون اجرا می‌شود. در این روش دو قند خوراکی به نام‌های پروپیونات سدیم و پروپیلن گلیکول باید به میزان ۲۵۰- ۴۵۰ گرم به صورت خوراکی یا آشامیدن روزانه به دام داده شود. این دو قند به صورت طبیعی در کبد گاو جهت تولید قندها کاربرد دارند.
نکاتی برای پیشگیری از بیماری کتوزیس
افزایش وزن می‌تواند منجر به کاهش اشتهای گاو شده و احتمال بروز بیماری‌هایی مانند کبد چرب را افزایش دهد. برای پیشگیری از بروز بیماری کتوزیس باید تا حد امکان از افزایش وزن گاوها در اواخر شیردهی یا دوره خشکی جلوگیری کرد. بهترین امتیاز بدنی برای گاو در هنگام زمان زایمان بین ۳- ۵/۳ است.
یکی از روش‌های معمول برای پیشگیری از بروز بیماری کتوزیس، تغذیه گاو در روزهای انتهایی آبستنی (۳ هفته پیش از زایمان) با ۴/۲ کیلوگرم غلات است.
تغذیه گاو با یونجه مرغوب و کافی در دوره پس از زایمان احتمال بروز این بیماری را کاهش می‌دهد.
تغذیه گاو با جیره مخلوط و محدود کردن هر وعده غذایی به ۲- ۴ کیلو گرم غلات
دادن نیاسین به گاو (۲ هفته قبل از زایمان ۶ گرم نیاسین روزانه به گاو داده شود)