به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ از اصلی‌ترین عوامل مؤثر برای دستیابی به حداکثر تولید، مدیریت سالن‌های پرورش مرغ و به خصوص مدیریت بستر می‌باشد. چراکه وجود بستر مناسب، خود حکایت از مناسب بودن شرایط محیطی در سالن دارد.
در این مقاله سعی شده است مطلبی در مورد مدیریت صحیح بستر، بعنوان یکی از عوامل مؤثر در بهداشت مرغداری و بهره‌وری که تاکنون کمتر به آن توجه شده، ارائه شود.
متأسفانه، در بسیاری از مرغداری‌ها به کیفیت بستر به اندازه کافی توجه نمی‌کنند؛ در حالی که شرایط بستر روی عملکرد و رشد جوجه‌ها تأثیر به‌سزایی می‌گذارد. بد نیست به یاد داشته باشیم که بستر دارای سطح بالایی از مواد مغذی ارزشمندی مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلسیم است که میتواند برای تغذیه نشخوارکنندگان و افزایش حاصل‌خیزی زمین‌های کشاورزی به کار برده شود. اما بستر میتواند مشکلاتی مانند انتشار نیتروژن، به صورت آمونیاک در سالن مرغداری پیش بیاورد، که برای جوجه‌ها زیان‌بار است.
به‌طورکلی بستر به مخلوطی از کود و فضولات دفعی طیور، پر و مواد سلولزی مانند: کاه و کلش، خاک اره، تراشه چوب و... که در ابتدای دوره در سالن پرورشی پخش شده، گفته می‌شود.
بستر یک منبع ارزشمند تغذیه‌ای است که شامل سطوح بالایی از مواد مغذی مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلسیم می‌باشد، از این‌رو از بستر طیور در تغذیه نشخوارکنندگان و نیز افزایش حاصل‌خیزی زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شود.
اما یکی از عمده مشکلات بستر، انتشار نیتروژن آن به شکل آمونیاک است که حضور این گاز در سالن برای سلامتی جوجه‌ها زیان‌بار می‌باشد.
آمونیاک چیست؟
آمونیاک، گازی است که از تخمیر پروتئین‌های هضم نشده موجود در مدفوع مرغ‌ها پدید می‌آید. این تخمیر را میکروارگانیسم‌هایی که در بستر به سر می‌برند انجام می‌دهند.
مقدار سطح سمی شدن آمونیاک در سالن‌های مرغداری:
اگر سطح آمونیاک سالن بیش از حد مجاز باشد، علاوه بر انتشار بوی بد، سبب کاهش مصرف خوراک، کاهش نرخ رشد، کاهش تولید تخم‌مرغ و بروز تاول‌های کف پا، سوختگی سینه، تضعیف سیستم ایمنی و سرانجام شیوع بیماری‌های تنفسی، و عفونت قرنیه چشم می‌شود.
نمودار زیر نشان‌دهنده سطوح مختلف گاز آمونیاک در سالن و مشکلاتی است که در پی آن پدید می‌آیند:
بیشتر بدانیم:
بستر مناسب در مرغداری
سیستم تهویه در مرغداری
مضر بودن گاز آمونیاک برای گوساله‌ها
راه حل
از روش‌های کنترل تولید گاز آمونیاک در سالن‌های مرغداری، می‌توان به راه‌کارهای زیر اشاره کرد:
الف) تهویه مناسب:
کیفیت بستر تا حدود زیادی با مدیریت تهویه و وضعیت محیط سالن پرورش (دما و رطوبت) ارتباط دارد.
سیستم تهویه اصولاً می‌باید به گونه‌ای باشد که کارهای زیر را انجام دهد :
• به اندازه کافی هوای تازه فراهم کند و به گونه‌ای یکسان در سرتاسر سالن پخش نماید، بدون اینکه ایجاد خشکی کند.
• گازها و رطوبت بستر را بیرون ببرد، تهویه مناسب میتواند از بالارفتن خطرآفرینی میزان گازهای آلوده‌کننده (آمونیاک، مونواکسیدکربن و...) جلوگیری نماید.
ب) مدیریت فرمولاسیون جیره غذایی:
ترکیب جیره از جمله مواردی است که میتواند کیفیت بستر را تحت تأثیر قرار دهد، به عنوان مثال :
• افزایش بیش از حد مجاز نمک یا سطح پروتئین جیره باعث افزایش مصرف آب در سالن و در نتیجه سبب آبکی شدن مدفوع می‌گردد.
• غذایی که دارای چربی فاسد باشد، منجر به آبکی شدن مدفوع می‌شود.
• حضور مایکوتوکسین‌ها در جیره غذایی نیز با ایجاد مشکل در عمل سیستم گوارش و تندرستی به مرطوب شدن بستر می‌انجامد.
بنابراین برای پیشگیری از بروز چنین مواردی، استفاده از اقلام خوراکی تازه و فرمولاسیون مناسب جیره‌های طیور و همچنین مدیریت نگهداری آنها در سالن توصیه می‌گردد.
ج) وضعیت بهداشتی گله:
شیوع بعضی از بیماری‌ها مانند کوکسیدیوز، منجر به بروز اسهال و خیسی بستر می‌گردد. پاتوژن‌هایی مانند کوکسیدیا از طریق اتصال مستقیم به دیواره روده موجب آسیب به سیستم گوارش می‌شود.
برای کنترل بیماری کوکسیدیوز معمولاً از راهکار افزودن ترکیبات ضدکوکسیدیوز در جیره استفاده می‌شود.
د) مدیریت بستر:
یکی دیگر از روش‌های مدیریتی کنونی برای جلوگیری از تجمع آمونیاک در سالن، استفاده از ترکیبات مناسب برای فرآوری بستر می‌باشد. به عنوان مثال اسیدی کردن بستر، موجب کاهش pH محیط و نیز محدود شدن فعالیت میکروارگانیزم‌های تولیدکننده گاز آمونیاک می‌شود.
از ترکیباتی که برای اصلاح بستر از آنها بیشتر استفاده شده است می‌توان از اسیدسولفوریک، سولفات آلومینیوم و بیسولفات سدیم نام برد. از این ترکیبات می‌توان برای به کمترین رساندن هزینه تهویه، پیش از این که جوجه‌ها را به سالن بیاورند، استفاده کرد.
برگرفته از site Poultry
منبع: نیکوتک